Türk çocuklarının savaş konulu haber metni ve karikatürler hakkındaki eleştirel söylem analizi

Year 2022, , 370 - 390, 22.03.2022

Şennur Demir , Ozlem Bas

https://doi.org/10.30900/kafkasegt.973297

Abstract

Bu durum analizinde, çocukların okuyabileceği bir haber metninin yalın anlamının yanı sıra çocukların algı boyutundaki öneminin, metindeki örtük mesajları anlayıp yorumlamalarında görsellerin işlevinin ve savaşın medyada yer alış biçiminin diyolojik açıdan ifade edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın katılımcılarını İstanbul Bakırköy’deki bir ilkokulun 4. sınıfına devam eden altı çocuk oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri odak grup görüşme soruları ve doküman incelemeleriyle toplanmıştır. Haber metninden yazılı ve karikatürlerden ise görsel doküman olarak faydalanılmıştır. Elde edilen veriler eleştirel söylem analiziyle çözümlenmiştir. Haber metninin analizi ile elde edilen sonuçlar, çocuklara yönelik üslubu içerdiği ve Türkiye’nin yardımsever bir ülke olduğu vurgusu ile bitmiştir. Çocuk gerçekliğini önemseyen ve çocuğa göreliğe uygun anlayışta bir metin olduğu söylenebilir. Katılımcı çocuklardan elde edilen verilerin analizi sonucunda, savaşın sınırlı bir yaşamı gerektirdiği, konfordan uzak, yaşam hakkının yitirildiği, ırkçılık ve ayrımcılığı var ettiğini, savaştaki çocukların diğer çocuklarla eşit olamadığını ve birçok zorunluluk içinde oldukları, çocuk haklarının ihlal edildiği belirtilmiştir. Katılımcı çocuklar savaş olgusu içinde empati kurduklarında kendi yaşantılarından örnekler vererek iyi oluş hallerinin savaşın çocukların da hakkı olduğunu dile getirmiştir. Çocukların sözcük seçimlerinde birinci tekil ve çoğul şahıs tercih ederek kendilerini önceledikleri, savaşa karşıt olduklarını ifade edebilme adına savaşı anlatmak istediklerinde olumsuzluk hissi ve anlamı veren sözcük seçiminde bulundukları görülmektedir. Katılımcı çocukların vatanı olan Türkiye’yi savaş halindeki ülkelere yardım eden konumda gördükleri ifadelerinde yer almaktadır. Katılımcı çocukların söylemlerinde “hak, insan ve çocuk” gibi sözcük ve kavramların kullanımına bakıldığında tüm çocuklar için eşitlik talebinde oldukları vurgulanmaktadır. Haber metniyle ilişkilendirilen karikatürlere dair katılımcı çocukların söylemlerine savaş insanının kıyafetlerinin yıpranmışlığı, evsiz kalmaları ve bu sebeple ev hayalleri olduğu ve son olarak göç etmeleri biçiminde yansımıştır.

Keywords

Eleştirel söylem analizi, haber metni, karikatür, savaşın çocukları, okuma kaydı.

Critical discourse analysis of Turkish children's war-themed news texts and cartoons abstract

Abstract

This situation analysis aims to express dialogically the perceptional importance of the functions of visuals in children’s comprehension and interpretation of the implicit messages beside the plain meanings in a news text that they can read and the way wars are presented in the media. The participants of the research are six children attending the 4th grade of a primary school in Istanbul Bakırköy. The research data were collected through focus group interview questions and document analysis. The news text was used as the written document whereas the cartoons were used as the visual documents. The data collected were put to discourse analysis. The results obtained by analysing the news text showed that the text was written in a style suitable for children and also emphasised that Turkey was a benevolent country. Thus, the text maybe said to be of the type that considered childhood reality important and that was appropriate for children. It was found on analysing the data that wars caused restricted lives and lives of austerity, loss of right to live, racism and discrimination, inequality between children of war and other children, several obligations and violations of children’s rights. The participants empathised with children of war and stated that states of goodness were also the right of children of war by giving examples from their own lives. They were observed to use first person singular and plural subjects in their sentences and thus to prioritise themselves but to use words with negative meanings while talking about wars in order to state that they were against wars. It became apparent from their statements that they considered Turkey as the country which helped countries in war. Such words as “rights”, “humans” and “children” available in the participants’ sentences indicated that the participants emphasised their demands for equality for all children. The worn-out clothes of people in war, homeless people and their dreams for homes and finally their immigration were reflected into the participants’ discourse about cartoons which were associated with news texts.

Keywords

Critical discourse analysis, news texts, cartoons, children of war, records of reading.

References

• Akyüz, E. (2018). Çocuk hukuku: Çocukların hakları ve korunması. Baskı: 6. Pegem Akademi.
• Aral, N. & Baran, G. (2011). Çocuk gelişimi. Yapa Yayınları.
• Ardıç Çobaner, A. (2015). Çocuk hakları bağlamında Suriyeli mülteci çocukların haberlerde temsili. Marmara İletişim Dergisi, 24, s: 27-54.
• Aydın, N. (2014). Savaşın çocuklar üzerindeki psikolojik, sosyal ve kültürel etkileri. Çocuklar ve Savaş. Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, 1, s: 26-33.
• Bahtin, M. M. (2016). Söylem ve türleri ve başka yazılar. (Çev. O. N. Çiftçi) Metis Yayınları.
• Bal, F. & Hacıosman, B. Z. (2019). Savaşın çocukların psikolojik sorunlarına etkisinin araştırılması. V. Uluslararası Orta Doğu Sempozyumu: Orta Doğu’da Tarih ve Kimliği Yeniden Okumak. 9-11 Nisan 2019.
• Bayram, Y. (2016). Yerelde öteki olmak: Suriyeli sığınmacıların Trabzon yerel gazetelerinde söylemsel temsili. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9, 42, 9.
• Bee, H. & Collins, H. (1992). The developing child. 6.th Edition. Harper Collins College Publishers.
• Berents, H. (2020). “This is my story”: Children’s war memoirs and challenging protectionist discourses. Iternational Review of The Red Cross. 101 (911), 459–479.
• Brown, S. & Attardo, S. (2008). Understanding language structure, interaction and variation: an introduction to applied linguistics and sociolinguistics for nonspecialist. 2. nd Edition. The University of Michigan Press.
• Bruner, J. S. (1978). The role of dialogue in language acquisition. In A. Sinclair, R., J. Jarvelle & W. J.M. Levelt (eds.) The child's concept of language. Springer-Verlag.
• Carlisle, J. F., Kelcey, B., Berebitsky, D. & Phelps, G. (2011). Embracing the complexity of instruction: A study of effects of teachers’ instruction on students’ reading comprehension. Scientific Studies of Reading, 15(5), 1-35.
• Cook, G. (2003). Applied linguistics. Oxford University Press.
• Coulon, A. (1995). Ethnomethodology, Qualittative Research Methods Series, Vol. 36. Thousand Oaks, Sage.
• Elbro, C. & Buch-Iversen, I. (2013). Activation of background knowledge for inference making: effects on reading comprehension. Scientific Studies of Reading, 17(6), 435-452.
• Epçaçan, C. (2018). Okuma ve anlama becerilerinin öğretim sürecine etkisi üzerine bir değerlendirme. Turkish Studies Educational Sciences. Vol. 13,19, 615-630.
• Fisher, R. (2005). Teacher-child interaction in the teaching of reading: a review of research perspectives over twenty-five years. Journal of Research in Reading, 28, 15–27.
• Fişek, G. O. & Yıldırım, S. M. (1983). Çocuk gelişimi. 1. Baskı. Milli Eğitim Basımevi.
• Goodman, Y., Watson, D. & Burke, C. (1987). Reading miscue inventory: alternative procedures. Richard C. Owen.
• Gözübüyük, A. A., Duras, E., Dağ, H. & Arıca, V. (2015). Olağan üstü durumlarda çocuk sağlığı. Journal of Clinical and Experimental Investigations. 6 (3): 324-330.
• Hoffman, M. L. (1987). The contribution of empathy to justice and moral judgment. In N. Eisenberg & J. Strayer (Eds.), Cambridge studies in social and emotional development. Empathy and its development (p. 47–80). Cambridge University Press.
• Kletter, H. & others. (2013). Helping children exposed to war and violence: Perspectives from an international work group on interventions for youth and families. Child & Youth Care Forum, 42, 4, 371-388.
• Klinger, U. (2014). The political web: Media, participation and alternative democracy. European Journal of Communication. 195.
• Macksoud, M. (1994). Children in war. World Health. 47-2, March-April. Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma-desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. S. Turan) Nobel Yayıncılık.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (2016). Nitel veri analizi. (Çev. S. Akbaba ve A. A. Ersoy) 2. Baskı. Pegem Akademi Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı, (2013). Çocuk gelişimi ve eğitimi: Dil gelişimi. Murray, J. S. (2019). War and conflict: Addressing the psychosocial needs of child refugees. Journal of Early Childhood Teacher Education, 40, 1, 3-18.
• Oğuz, S., Tuygun, N., Polat, E., Akça, H. & Karacan, C. D. (2016). Savaş ve çocuk: Suriye iç savaşının sınırdan 750 km uzaktaki bir çocuk acil servisine etkisi. Çocuk Acil ve Yoğun Bakım Dergisi, 3(3), 135-139.
• O’Malley, J. M., Chamot, A. U. & Kupper, L. (1989). Listening comprehension strategies in second language acquisition. Applied Linguistics, 10, 4, 418-437.
• Oxford, R. L. (1990). Language learning strategies: What every teacher should know. Heinle & Heinle Publishers.
• Paivio, A. (1991) Images in the mind: the evolution of a theory. BPCC Wheatons Ltd, Exeter.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev. M. Bütün ve S. B. Demir) Pegem Akademi.
• Pêcheux, M. (1995). Automatic discourse analysis. (Trans. D. Macey) 5th Edition. Utrecht Studies in Language and Communication.
• Porzig, W. (1985). Dil denen mucize. (Çev. V. Ülkü) Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Raviv, A., Oppenheimer, L. & Bar-Tal, D. (1999). How children understand war and peace: A call for international peace education.
• Reznitskaya, A. (2012). Dialogic teaching: Rethinking language use during literature discussions. The Reading Teacher, 65, 446-456.
• Robertson, A. K. (2002). Etkili dinleme. (Çev. S. Yarmalı) Hayat Yayınları. Schneider, M. (2016). Okumak ve anlamak. (Çev. N.C. Sümter) Kolektif Yayınları.
• Skaftun, A. (2019). Dialogic discourse analysis: a methodology for dealing with the classroom as a text. Dialogic Pedagogy: An International Online Journal.
• Stevens, (2009). Pupils' perspectives on racism and differential treatment by teachers: On stragglers, the ill and being deviant. British Educational Research Journal. 35,3, 413-430.
• Şeker, T. (2012). The News Picture In a Child's Mind. Global Media Journal Turkish Edition. Volume: 2. Ek, T. (2016).
• Şimşek, T. (2016). Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı. 4. Baskı. Grafiker Yayınları.
• Tenenbaum, H., Leman, P., Aznar, A. & To, C. (2020). Çocuk konuşmalarının araştırılması. Çocuklar üzerinde uygulamaya dayalı araştırma. Editör: Jess Prior & Jo Van Herwegen (Çev. N. Güney Karaman) Nobel Yayınları.
• Van Dijk, T. (1993). Principles of critical discourse analysis. Discourse in Society, 4, 249-83.
• Van Dijk, T. (2009). Society and discourse: how social contexts influence text and talk. Cambridge University Press.
• Yıldırım, K., Yıldız, M., Ateş, S. & Rasinski, T. V. (2010). İlköğretim beşinci sınıf Türk öğrencilerin metin türlerine göre okuduğunu ve dinlediğini anlama düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1855-1891.
• Yılmaz, M. (2014). Türkçede Okuduğunu Anlama Becerilerini Geliştirme Yolları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (9), 131-139.
• Wray, A. & Bloomer, A. (2012). Projects in linguistics and language studies: a practical guide to researching language. 3. Published. Routledge.
• Wright, J. (2001). The savvy teacher’s guide: reading ınterventions that work. http://www.jimwrightonline.com/pdfdocs/brouge/rdngManual.PDF.
• Quénivet, N. (2013). The liberal discourse and the "new wars" of/on children. https://brooklynworks.brooklaw.edu/bjil/vol38/iss3/4.
• Çocuk Hakları Bildirgesi. https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme (07.06.2021)
• George Floyd: ABD'de polis tarafından öldürülen siyahların yakın tarihi. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-52842861 (07.06.2021)
• Haber Metni Orijinal Formu https://dunyalilar.org/savasin-cocuklari-2.html/ (07.06.2021)
• Okuma Kaydı https://www.wordcalc.com/runningrecord/ (07.06.2021)