Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocukların Meraklarına Yönelik Görüşleri

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 4, 44 - 56, 17.01.2020

Özlem Vardi Serap Demiriz

https://doi.org/10.30900/kafkasegt.655872

Cited By: 2

Öz

Her insan merak eder ve bilmek ister. Dokunarak, inceleyerek, sorular sorarak, ihtimalleri sorgulayarak merakını gidermek ister. Merakını gidermedikçe benliğini bir bütünlüğe kavuşturamaz. Merak çocukla, öğrenme merakla başlar. Okul öncesi öğretmenlerinin çocukların meraklarına yönelik görüşlerini incelemek amacıyla yapılan bu çalışmanın erken çocukluk dönemine dair bilgilere katkı sağlayacağına ve gelecekte yürütülecek benzer çalışmalar açısından önemli bir başlangıç noktası oluşturacağına inanılmaktadır. Nitel araştırma desenlerinden durum çalışması olarak tasarlanan araştırmanın katılımcılarını 2017-2018 eğitim öğretim yılında Ankara ili Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okul öncesi eğitim kurumlarında çalışan 10 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verileri araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formunda ki soruların öğretmenlere sorulmasıyla elde edilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır.
Yapılan araştırmayla, okul öncesi dönem çocuklarının hayvanlar, doğa olayları, dünya ve uzay konularına yönelik yoğun bir merak içinde oldukları, meraklarını tatmin etmek için gözlem, araştırma ve soru sorma gibi girişimlerde bulundukları, öğretmenlerinin çocukların meraklarını giderme ve genişletmeye yönelik tepkilerde bulundukları tespit edilmiştir. Ayrıca çocukların fen merkezi ve fen etkinliklerine yönelik meraklarının yüksek olduğu, öğretmenlerin çocukların meraklarını arttırmak için en çok oyun yöntemini tercih ettikleri sonuçlarına ulaşılmıştır. Merak olmadan tek doğru peşinde dolanırız, tek yoldan ilerleriz. Belli bir standardın üzerine çıkamayız gelişemeyiz ve geliştiremeyiz. Zengin uyarıcılarla donatılmış ve bilinçli öğretmenler tarafından desteklenen okul öncesi eğitim ortamları çocukların meraklarının olumlu yönde gelişmesinde etkili olacaktır.
Bu araştırmada sadece öğretmenler ile çalışılmıştır. Çocukların, öğretmenlerin ailelerin görüşleri ile çocukların merakları belirlenebilir.

Anahtar Kelimeler

Merak, merak ve çocuk, okul öncesi eğitim

Kaynakça

• Akınoğlu, O. (2015). Öğretim kuram ve modelleri. Ş. Tan (Ed), Öğretim ilke ve yöntemleri (ss. 143-194) içinde. Ankara: Pegem.
• Bilim Çocuk (t.y.). Bilim gözlem yapmakla başlar. 21 Şubat 2019 tarihinde http://www.bilimcocuk.tubitak.gov.tr/bilim-dunyasina-adim/bilim-gozlem-yapmakla-baslar adresinden erişilmiştir.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Erkan Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Can, G. (2015). Kişilik gelişimi. B. Yeşilyaprak, (Ed), Eğitim psikolojisi gelişim-öğrenme-öğretim (ss. 125-163) içinde. Ankara: Pegem.
• Cecil, L. M., Gray, M. M., Thornburg, K. R., ve ISPA, J. (1985). Curiosity‐exploration‐play‐creativity: the early childhood mosaic. Early Child Development and Care, 19 (3), 199-217.
• Ceylan, Ş., Gözün Kahraman, Ö., ve Ülker, P. (2015). Çocukların meraklarına ilişkin annelerin ve öğretmenlerin düşünceleri: bilim kavramı. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (1), 1-16.
• Demirel, M., ve Coşkun, Y. D. (2009). Üniversite öğrencilerinin meraklılık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (18), 111-134.
• Dirican, R. (2018). Çocuklarla felsefeye varoluşsal bir bakış. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 2 (4), 167-177.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş: nitel, nicel ve eleştirel kuram metodolojileri. Ankara: Anı.
• Engel, S. (2011). Children's need to know: curiosity in schools. Harvard Educational Review, 81 (4), 625-645.
• Engel, S., ve Randall, K. (2009). How teachers respond to children’s inquiry. American Educational Research Journal, 46 (1), 183-202.
• Endsley, R. C., ve Clarey, S. A. (1975). Answering young children's questions as a determinant of their subsequent question-asking behavior. Developmental Psychology, 11 (6), 863-863.
• Fusaro, M., ve Smith, M. C. (2018). Preschoolers’ inquisitiveness and science-relevant problem solving. Early Childhood Research Quarterly, 42, 119-127.
• Gözün Kahraman, Ö., Ceylan, Ş., ve Ülker, P. (2015). Bilimi yaratan duygu: çocukların fen ve doğaya ilişkin konulardaki bilgi ve merakları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1 (1), 207-230.
• Hardy III, J. H., Ness, A. M., ve Mecca, J. (2017). Outside the box: epistemic curiosity as a predictor of creative problem solving and creative performance. Personality and Individual Differences, 104, 230-237.
• Jirout, J., ve Klahr, D. (2012). Children’s scientific curiosity: ın search of an operational definition of an elusive concept. Developmental Review, 32 (2), 125-160.
• Karlıdağ, İ (2018). Okul öncesi eğitim ortamının kalitesinin çocukların yaratıcılığına etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Köksal Akyol, A. (2011). Bilişsel gelişim. A. Ulusoy, (Ed), Eğitim psikolojisi (ss. 76-106) içinde. Ankara: Anı.
• Küçükkaragöz, H. (2015). Bilişsel gelişim ve dil gelişimi. B. Yeşilyaprak (Ed), Eğitim psikolojisi gelişim-öğrenme- öğretim (ss. 84-122) içinde. Akara: Pegem.
• Maw, W. H., ve Maw, E. W. (1970). Nature of creativity in high-and low-curiosity boys. Developmental Psychology, 2 (3), 325-329.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013) Okul öncesi eğitim programı. Ankara: MEB.
• Mittman, L. R., ve Terrell, G. (1964). An experimental study of curiosity in children. Child Development, 35 (3), 851-855.
• Neuman, W. L. (2007). Toplumsal araştırma yöntemleri: nitel ve nicel yaklaşımları. (Çev: S. Özge). İstanbul: Yayınodası.
• Ocak, M. E. (2017). Neden merak ederiz? 15 Şubat 2019 tarihinde http://www.bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/neden-merak-ederiz adresinden erişilmiştir.
• Özkubat, S. (2013). Okul öncesi kurumlarında eğitim ortamlarının düzenlenmesi ve donanım. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4 (2), 58-66.
• Pluck, G., ve Johnson, H. L. (2011). Stimulating curiosity to enhance learning. Education Sciences and Psychology, 2 (19), 24-31.
• Post, T., ve van der Molen, J. H. W. (2018). Do children express curiosity at school?: exploring children's experiences of curiosity inside and outside the school context. Learning, Culture and Social Interaction, 18, 60-71.
• Sarı, Ç. S. (2011). Çocuk Oyun ve Öğrenme. Eğitime Bakış, 20 (7), 21-25.
• Say, K. (2015). Örgütsel yaratıcılık ve merak duygusu arasındaki ilişkinin ortaokul öğretmenlerinin görüşlerine göre incelenmesi (Ankara ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Soydan, S. (2013). Çocuklarda merak duygusunu uyandırmada Montessori öğretmenlerinin kullandıkları stratejiler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (25), 269-290.
• Şirin, N. (2007). Bir merakın peşinden sürüklenmek. Çoluk Çocuk Anne Baba Eğitimci Dergisi, Mayıs, (70), 6-7.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldız, R., ve Perihanoğlu, P. (2004). Okulöncesi eğitimde araç-gereç bulunma düzeyi ile öğrencilerin gelişim düzeyleri arasındaki ilişki. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (2), 1-15.
• Yıldız, R., Ulutaş, İ., ve Demiriz, S. (2018). Okul öncesi eğitim alan 5-6 yaş çocuklarının öğrenme ilgilerinin belirlenmesi. O. Köse (Ed.), International Scientific Research Congress (s. 35-36) içinde. (UBAK), 09-13 May 2018, Mardin.
• Yiğit, S. (2011). Entelektüel ve etik bir erdem olarak merak. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.