An analysis of 6th grade science textbooks in terms of scientific content and learning outcomes

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 101 - 122, 31.08.2021

Mehmet Yılmaz Ertunç Gündüz Osman Çimen Ferhat Karakaya İzel Aslan

https://doi.org/10.30900/kafkasegt.947938

Cited By: 3

Öz

Science course includes very different concrete and abstract concepts. For this reason, teaching materials that can have a positive effect on students in both cognitive and affective fields are used in the education process. In this context, textbooks are one of the most preferred teaching materials. Textbooks are teaching materials used in the planned transfer of the subjects in the curriculum and in teaching the concepts to the students. For this reason, the textbooks should be free from erroneous information. In this research, it is aimed to examine three different sources, which were accepted as Secondary School and Imam Hatip Secondary School 6th Grade Science Textbooks for five years by the Ministry of National Education, in terms of scientific content and learning outcomes. Within the scope of the research, the units "Systems in Our Body" and "Systems in Our Body and Its Health" in the textbooks were focused. The data were analyzed using the document analysis method. International books were taken as reference in order to determine the scientific accuracy of the information in the units. As a result of the research; It has been determined that there are scientific mistakes and conceptual confusions that will cause misconceptions in students about tissues, joints, muscles, bones, digestion and absorption of nutrients, digestive system, circulatory system, blood structure, excretory system, nervous system, respiratory system and sensory organs. It has been concluded that there are scientific mistakes in the unit evaluation questions and mistakes in terms of measurement and evaluation. In terms of outcomes, it was observed that the textbooks were incompatible with each other and the curriculum. It can be said that correcting the mistakes in the textbooks and preparing them in accordance with the achievements are important for the future of the education process.

Anahtar Kelimeler

Scientific errors, textbooks, science lesson, misconceptions

6. Sınıf fen bilimleri ders kitaplarının bilimsel içerik ve kazanımlar açısından incelenmesi

Öz

Fen bilimleri dersi çok farklı somut ve soyut kavramları içermektedir. Bu nedenle eğitim-öğretim sürecinde, gerek bilişsel gerekse duyuşsal alanlarda öğrencilerde pozitif etki oluşturabilecek öğretim materyalleri kullanılmaktadır. Bu kapsamda ders kitapları en çok tercih edilen öğretim materyallerinden biridir. Ders kitapları, öğretim programının içerisinde yer alan konuların planlı bir şekilde aktarılmasında ve öğrencilere kavramların öğretilmesinde kullanılan öğretim materyalleridir. Bu nedenle ders kitaplarının hatalı bilgilerden arındırılmış olması gerekmektedir. Bu araştırmada, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından beş yıl süreyle Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu 6.sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı olarak kabul edilen üç farklı kaynağın bilimsel içerik ve kazanımlar açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında ders kitaplarında yer alan “Vücudumuzdaki Sistemler” ve “Vücudumuzdaki Sistemler ve Sağlığı” ünitelerine odaklanılmıştır. Veriler, doküman analizi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Ünitelerde yer alan bilgilerin bilimsel doğruluğunu tespit etmek amacıyla uluslararası kitaplar referans alınmıştır. Araştırma sonucunda; dokular, eklemler, kaslar, kemikler, besinlerin sindirimi, emilimi, sindirim sistemi, dolaşım sistemi, kanın yapısı, boşaltım sistemi, sinir sistemi, solunum sistemi ve duyu organlarıyla ilgili öğrencilerde kavram yanılgılarının oluşmasına sağlayacak bilimsel yanlışların ve kavram karmaşalarının olduğu belirlenmiştir. Ünite değerlendirme sorularında bilimsel yanlışların, ölçme ve değerlendirme açısından hataların olduğu tespit edilmiştir. Kazanımlar açısından ise, ders kitapların birbiriyle ve öğretim programıyla uyumsuzluklarının olduğu görülmüştür. Ders kitaplarındaki hataların düzeltilmesi ve kazanımlara uygun olarak hazırlanması eğitim-öğretim sürecinin geleceği açısından önemli olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Bilimsel hatalar, ders kitapları, fen bilimleri dersi, kavram yanılgıları

Kaynakça

• Adıgüzel, M. ve Yılmaz, M. (2020). Biyoloji öğretmen adaylarının kavram yanılgılarının belirlenmesi ve giderilmesi üzerine bir eylem araştırması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 16(1), 69-82. doi:10.17244/eku.691760
• Atici, T., Samancı, N. K. ve Özel, Ç. A. (2007). İlköğretim fen bilgisi ders kitaplarının biyoloji konuları yönünden eleştirel olarak incelenmesi ve öğretmen görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 115-133.
• Dede, S.ve Arslan, S. (2019). Türkiye’de 2002-2018 yılları arasında matematik ders kitapları üzerine yapılmış tezlerin ve makalelerin analizi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 13(1), 176-195. doi: 10.17522/balikesirnef.546301
• Fırat, Z.ve Dinçer, Ç. (2020). Matematiksel kavramları içinde barındıran resimli öykü kitaplarının biçim ve içerik açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 664-685. doi: 10.17860/mersinefd.704755
• Freeman, S., Allison, L., Black, M., Podgorski, G., Quillin, K., Monroe, J., Taylor, E. (2014). Biological science (5. Baskı). USA: Pearson Benjamin Cummings.
• Geçgel, G.ve Şekerci, A. (2018). Bazı kimya konularındaki alternatif kavramların tanılayıcı dallanmış ağaç tekniği kullanarak belirlenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1-18. doi:10.17860/mersinefd.290254
• Gosling, J.A., Harris, P.F., Humpherson, J.R., Whitmore, I.ve Willan, P.L.T. (2008). Human Anatomy Color Atlas and Textbook. USA: Elsevier Limited.
• Gündüz, E., Yılmaz, M., Çimen, O.ve Karakaya, F. (2019). 11. sınıf biyoloji ders kitabındaki konuların bilimsel içerik bakımından incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 999-1015. doi: 10.17240/aibuefd.2019.19.49440-559869
• Hall, J.E. (2021). Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology. USA: Elsevier.
• Hickman, P.C., Roberts, S.L., Larson, A., I’ Hanson, A.ve Eisenhour, D.J. (2016). Zooloji Entegre Prensipler, (16.Baskıdan Çev. Ed.: E. Gündüz). Ankara: Palme.
• Hill, R. W., Wyse, G. A.ve Anderson, M. (2016). Animal Physiology. USA:Sinauer Associates.
• Hole, J. W. (1993). Human anatomy and physiology (6. Baskı). USA: Wm. C. Brown publishers.
• Karakaya, F., Yılmaz, M., Çimen, O.ve Adıgüzel, M. (2020). Identifying and correcting pre-service teachers' misconceptions about the alternation of generations. Cumhuriyet International Journal of Education, 9(4), 1047-1063. doi: 10.30703/cije.654967
• Karakaya, F., Yılmaz, M., Çimen, O.ve Adıgüzel, M. (2020). Öğretmen adaylarının partenogeneze yönelik kavram yanılgılarının belirlenmesi ve düzeltilmesi. Başkent University Journal of Education, 7(1), 81-91. http://buje.baskent.edu.tr/index.php/buje/article/view/236 sayfasından erişilmiştir.
• Koyuncu, İ.ve Kılıç, A. F. (2019). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanımı: Bir doküman incelemesi. Eğitim ve Bilim, 44(198), 361-388. doi: 10.15390/EB.2019.7665
• Marieb, E. N., Wilhelm, P.B.ve Mallatt, J. (2017). Human Anatomy. England: Pearson Education Limited.
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı [MEB TTKB]. (2019). Taslak ders kitabı ve eğitim araçları ile bunlara ait e-içeriklerin incelenmesinde değerlendirmeye esas olacak kriterler ve açıklamaları. Ankara: MEB. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_08/26172658_Kitap_Ynceleme_deg_kriter.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Miller, S. A.ve Harley, J. P. (2016). Zoology. USA: McGraw-Hill Education.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812312311937-FEN%20B%C4%B0L%C4%B0MLER%C4%B0%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI2018.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Nelson, D.L.ve Cox, M.M. (2005). Lehninger Biyokimyanın İlkeleri, (Çev. Ed.: N. Kılıç). Ankara: Palme Yayıncılık.
• Oktay, Ö., Üner, S.ve Şen, A. (2021). Fen bilimleri, fizik, kimya, biyoloji öğretim programları ile ders kitaplarının okul dışı öğrenme yönünden incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 671-710. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/61832/838914 sayfasından erişilmiştir.
• Özcan, H.ve Düzgünoğlu, H. (2017). Fen bilimleri dersi 2017 taslak öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. International Journal of Active Learning (IJAL), 2(2), 28-47. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijal/issue/31225/323839 sayfasından erişilmiştir.
• Reece, J.B, Urry, L.A.,Cain, M.L., Wasserman, S.A., Minorsky, P.V. ve Jackson, R.B. (2013). Campbell Biyoloji, (Çev. Ed.: E. Gündüzve İ. Türkan). Ankara: Palme Yayıncılık.
• Rodwell, V.,W., Bender, D.A., Botham, K.M., Kennelly, P.J.ve Weil, P.A. (2018). Harper’s Illustrated Biochemistry. USA: McGraw Hill.
• Sadava, D., Hillis, M.D., Heller, H.C. ve Berenbaum, M.R. (2014). Yaşam bilimi biyoloji, (Çev. Ed.: E. Gündüzve İ. Türkan). Ankara: Palme Yayıncılık.
• Saraç, E.ve Yıldırım, M. S. (2019). 2018 Fen bilimleri dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Academy Journal of Educational Sciences, 3(2), 138-151. dx.doi: 10.31805/acjes.641002
• Seeley, R. R., Steohens, T. D.ve Tate, P. (1992). Anatomy and Physiology, (2. Baskı). USA: St Louis Mosby Year Book, Inc.
• Sherwood, L., Klandorf, H.ve Yancey, P.H. (2013). Animal Physiology: From Genes to Organisms, (Second Edition). USA: Cengage Learning.
• Simon, E.J., Dickey, J.L., Hogan, K.A.ve Reece, J.B. (2017). Campbell Temel Biyoloji, (Çev. Ed.: E. Gündüzve İ. Türkan), Ankara: Palme Yayıncılık.
• Solomon, E.P. (2003). İnsan anatomisi ve fizyolojisine giriş, (Çev. Ed.: L. B. Süzen). İstanbul: Birol Yayıncılık.
• Tan Şişman, G.ve Akkaya, G. (2017). Ortaöğretim dokuzuncu sınıf matematik ders kitaplarının öğretim programına uygunluğu açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(42), 1-14. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/33905/375317 sayfasından erişilmiştir.
• Tekerek, B., Karakaya, F.ve Tekerek, M. (2018). An investigation on undergraduate programs of teacher training regarding 21st century skills: Example of elementary mathematics and science. EDUCCON Education Conference Education 4.0 Studies, Ankara University, Faculty of Educational Sciences, 27-28 September 2018, Ankara, Turkey.
• Toprak, T. (1993). İlkokul ders kitaplarının öğretim programına uygunluğunun değerlendirilmesi (Adana ilinde bir araştırma), Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Ünsal, Y.ve Güneş, B. (2002). Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak MEB. İlköğretim 4. sınıf fen bilgisi ders kitabına fizik konuları yönünden eleştirel bir bakış. G. Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 110-120.
• Van De Graaff, K.M.ve Fox, S.I. (1992). Concepts of Human Anatomy and Physiology, (3. Baskı), USA: Wm. C. Brown Publishers.
• Widmaier, E. P., Raff, H.ve Strang, K. T. (2016). Vander’s Human Physilogy: The Mechanisms of Body Function. USA: McGraw-Hill Education.
• Yates, T. B.ve Marek, E. A. (2014). Teachers teaching misconceptions: A study of factors contributing to high school biology students’ acquisition of biological evolution-related misconceptions. Evolution: Education and Outreach, 7(7), 2-18. doi: 10.1186/s12052-014-0007-2
• Yıldırım, A.ve Şimşek, H.(2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yılmaz, M., Gündüz, E., Çimen, O.ve Karakaya, F. (2017a). Examining of biology subjects in the science textbook for grade 7 regarding scientific content. Turkish Journal of Education, 6(3), 128-142. doi: 10.19128/turje.318064
• Yılmaz, M., Gündüz, E., Diken, E. ve Çimen, O. (2017b). 8. sınıf fen bilimleri ders kitabındaki biyoloji konularının bilimsel içerik açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 17-35. doi: 10.17556/erziefd.330600
• Yılmaz, M., Gündüz, E., Üçüncü, G., Karakaya, F.ve Çimen, O. (2018). Sekizinci sınıf fen bilimleri ders kitabındaki biyoloji konularının bilimsel içerik bakımından incelenmesi. Anadolu Öğretmen Dergisi, 2(2), 1-16. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aod/issue/41228/490889 sayfasından erişilmiştir.