Okul Öncesi Eğitimde Öğretmenlerin ve Okul Yönetiminin Aile Katılımında Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerilerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 3, 1105 - 1133, 29.12.2022

Zeynep Akgün , Vildan Katmer Bayraklı

https://doi.org/10.30900/kafkasegt.1098381

Öz

Bu araştırmanın amacı okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin okul öncesi eğitimde aile katılım çalışmaları uygulama sürecinde yaşadıkları deneyimleri ve karşı karşıya kaldıkları sorunları açığa çıkarmak ve bu sorunların çözümüne ilişkin önerilerini ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarının belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Bu doğrultuda araştırmanın katılımcılarını İstanbul İli Sultanbeyli İlçesi Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan ve aile katılımı çalışmalarında deneyimi olan 10 öğretmen ve 7 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri araştırmacılar tarafından oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formları yardımıyla elde edilmiştir. Elde edilen veriler nitel veri analiz yöntemlerinden içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonuçları öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin aile katılımı çalışmaları ile ilgili farkındalıklarının olduğunu ve aile katılımı çalışmaları sürecinde çeşitli sorunlarla karşılaştıklarını ortaya koymuştur. Buna göre öğretmenlerin; sosyo-kültürel, çevresel, aileden kaynaklı ve okul yönetiminden kaynaklı sorunlarla; okul yöneticilerinin ise sosyo-kültürel, çevresel, aileden kaynaklı ve öğretmenlerden kaynaklı sorunlarla karşılaştıkları belirlenmiştir. Ayrıca araştırma sonucunda her ne kadar okul yöneticileri ve öğretmenler aile katılımı çalışmaları sürecinde farklı sorunlarla karşılaşmış olsalar da bu sorunların çözümüne yönelik benzer stratejiler geliştirdikleri görülmüştür. Buna göre katılımcı okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin söz konusu sorunların çözümüne yönelik velileri bilgilendirme, velileri teşvik etme ve eğitimci-yönetici iş birliği ve desteği sağlama konusunda ortak görüş bildirdikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Eğitim, okul yöneticisi, öğretmen, aile katılımı., Preschool education, school administrator, teacher, family involvement.

Investigation of the Problems and Solution Proposals Encountered by Teachers and School Administrators in Preschool Education in Family Involvement

Öz

The purpose of this research is to reveal the problems and experiences of school administrators and teachers in the process of implementing family involvement studies during preschool education and to present suggestions for the solution of these problems. Phenomenology design, one of the qualitative research designs, was used in the research. The participants of the research were determined by purposive sampling method. In this direction, 10 teachers and 7 school administrators working in preschool education institutions affiliated to the Directorate of National Education in the Sultanbeyli District of Istanbul and have experience in family involvement constitute the participants of the research. The data were obtained with semi-structured interview forms created by the researchers. The obtained data were analyzed by content analysis method, one of the qualitative data analysis methods. The results of the research revealed that teachers and school administrators are aware of family involvement studies and they encounter various problems in the process of family involvement studies. Accordingly, it has been determined that teachers are faced with sociocultural, environmental, family and school management related problems, while school administrators have sociocultural, environmental, family and teacher related problems. Besides, the results of the research demonstrates that although school administrators and teachers encountered different problems during the family involvement studies, they developed similar strategies for the solution of these problems. Accordingly, it was determined that the participant school administrators and teachers shared a common opinion intended for the solution of the present problems on informing and encouraging the parents and providing educator-administrator cooperation and support.

Anahtar Kelimeler

Preschool education, school administrator, teacher, family involvement.

Kaynakça

• Kaynakça
• Abbak, B. S. (2008). Okul öncesi eğitim programındaki aile katılımı etkinliklerinin anasınıfı öğretmenleri ve veli görüşleri açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Akturan, U. ve Atakan. E. (2008). Fenomenoloji, nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Akyüz, Y. (2006). Türkiye’de eğitim bilimleri: Bir bilanço denemesi. Ankara: Nobel.
• Altan, S. (2019). Okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanan aile katılımı çalışmalarının ebeveynlerin yaşam boyu öğrenme becerilerine katkısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aral, N., Kandır A. ve Can Yaşar M. (2000). Okul Öncesi Eğitim ve Ana Sınıfı Programları Öğretmen El Kitabı. İstanbul: Ya-Pa Yayın Pazarlama.
• Aslanargun, E. ve Tapan, F. (2011). Okul öncesi eğitim ve çocuklar üzerindeki etkileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 219-238.
• Atakan, H. (2010). Okulöncesi eğitiminde aile katılımı çalışmalarının öğretmen ve ebeveyn görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Baran, M., Yılmaz, A. ve Yıldırım, M. (2007). Okul öncesi eğitimin önemi ve okul öncesi eğitim yapılarındaki kullanıcı gereksinimleri: Diyarbakır Huzurevleri Anaokulu Örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (8), 27-44.
• Becker, H. J. ve Epstein, J. L. (1982). Parent involvement: A survey of teacher practices. The elementary school Journal, 83(2), 85-102.
• Berger, E. H. (1991). Parent involvement: Yesterday and today. The Elementary School Journal, 91(3), 209-219.
• Bilaloğlu, R. G. Ve Arnas, Y. A. (2019). Okul öncesi eğitimde aile katılımı engelleri ve süreçte karşılaşılan sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 804-823.
• Bridge, H. (2001). Increasing Parental Involvement in the Preschool Curriculum: What an action research case study revealed. International Journal of Early Years Education, 9(1), 5-21.
• Bronfenbrenner, U. (1977). Toward an experimental ecology of human development. American Psychologist, 32(7), 513-531.
• Colaizzi, P. (1978). Psychological research as the phenomenologist views it. Existential Phenomenological Alternatives in Psychology. Ed. In R. Valle, M. King. New York: Oxford University Press. Coleman, J. S. (1987). Families and schools. Educational researcher, 16(6), 32-38.
• Çalik, C. (2007). Okul çevre ilişkisinin okul geliştirmedeki rolü: Kavramsal bir çözümleme. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(3), 123-140.
• Çeviş, M. (2002). Denizli ili merkez ilköğretim okullarındaki okul-aile işbirliğinin yönetici, öğretmen ve veli tarafından ideal ve pratik düzeyde değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• England, R. L. (2007). Learning the ABC's: Family involvement in Kindergarten Literacy (Unpublished doctoral dissertation). University of North Florida, USA.
• Ensari, H. ve Zembat, R. (1999). Yönetim stillerinin ailenin okul öncesi eğitim programlarına katılımı üzerindeki etkileri. Marmara Üniversitesi anaokulu/anasınıfı öğretmen el kitabı: Rehber kitaplar dizisi (ss.180-205). İstanbul: Ya-Pa.
• Epstein, J. L. (2018). School, family, and community partnerships: Preparing educators and improving schools. Newyork: Routledge.
• Erdoğan, Ç. ve Demirkasımoğlu, N. (2010). Ailelerin eğitim sürecine katılımına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(3), 399-431.
• Ergüden, N., Doğan, A. ve Hastaoğlu, Z. Ş. (2020). Aile katılımının okul öncesi dönem çocuklarının benlik saygısı ve sosyal duygusal uyumu üzerindeki etkileri. Nesne, 8(17), 297-309.
• Ersen, N. (2020). Okul öncesi eğitimde aile katılım çalışmalarını engelleyen etmenlerin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Fidan, N. ve Erden, M. (2002). Eğitime Giriş. Ankara: Alkım.
• Ford, L., & Amaral, D. (2006). Research on parent involvement: Where we’ve been and where we need to go. BC Educational Leadership Research, 3, 1-20.
• Güleç, H. Ç. ve Genç, S. Z. (2010). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki okul aile işbirliği hakkında öğretmenler ve ailelerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35(155), 158-171.
• Gündoğdu, S. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin uzaktan eğitim sürecinde uyguladıkları aile katılım çalışmalarının incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(35), 1-1.
• Gürşimşek, İ., Sara, K. ve Girgin, G. (2007). Okulöncesi eğitime babaların katılım düzeyi ile ilişkili değişkenlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 181-191.
• Hornby, G., & Lafaele, R. (2011). Barriers to parental involvement in education: An explanatory model. Educational review, 63(1), 37-52.
• Ihmeideh, F., & Oliemat, E. (2015). The effectiveness of family involvement in early childhood programmes: Perceptions of kindergarten principals and teachers. Early Child Development and Care, 185(2), 181-197.
• Işık, H. (2007). Okul öncesi eğitim kurumlarında gerçekleştirilen okul-aile işbirliği çalışmalarının anne-baba görüşlerine dayalı olarak incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kaya, Ö. M., Dinç, B. ve Cihangir, S. (2004). Okul öncesi eğitim kurumlarında aile katılımına yönelik bir model önerisi. Uluslararası Okulöncesi Eğitim Kongresi, 379-397.
• Kılıç, Z. (2015). İlköğretimde hayat bilgisi dersinde aile katılımı çalışmaları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kocabaş Özeke, E. (2006). Eğitim sürecinde aile katılımı: Dünyada ve Türkiye'deki çalışmalar. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 143-153.
• Koçak, N. (2001). Erken çocukluk döneminde eğitim ve Türkiye’de erken çocukluk eğitiminin durumu. Milli Eğitim Dergisi, 151(4), 45-52.
• Koçyiğit, S. (2015). Family involvement in preschool education: Rationale, problems and solutions for the participants. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(1), 141-157.
• Kolay, Y. (2004). Okul-aile-çevre iş birliğinin eğitim sistemindeki yeri ve önemi. Milli Eğitim Dergisi, 164(4).
• Köksal Eğmez, F. C. (2008). Okul öncesi eğitim kurumlarında ailenin eğitime katılımı (Kocaeli’nde beş anaokulunda yapılan araştırma) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Ma, X., Shen, J., Krenn, H. Y., Hu, S., & Yuan, J. (2016). A meta-analysis of the relationship between learning outcomes and parental involvement during early childhood education and early elementary education. Educational Psychology Review, 28(4), 771-801.
• Mazer, J. P., & Thompson, B. (2017). The validity of the parental academic support scale: associations among relational and family involvement outcomes. International Journal of Quantitative Research in Education, 4(1-2), 120-132.
• McWayne, C., Hampton, V., Fantuzzo, J., Cohen, H. L., & Sekino, Y. (2004). A multivariate examination of parent involvement and the social and academic competencies of urban kindergarten children. Psychology in the Schools, 41(3), 363-377.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], 2013. Okul öncesi eğitim programı. Ankara: MEB.
• Merriam, S. (2009). Qualitative Research: A guide to design and implementation. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Morrison, G. (2006). Fundamentals of early childhood education. USA: Pearson.
• Nitecki, E. (2015). Integrated school-family partnerships in preschool: Building quality involvement through multidimensional relationships. School Community Journal, 25(2), 195-219.
• Oktay, A. (2003). Okul öncesinde temel kavramlar, okul öncesi eğitimin amaçları ve temel ilkeleri, özel öğretim yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi.
• Oktay, A., Gürkan, T., Zembat, R. ve Unutkan Polat, Ö. (2003). Okul öncesi eğitim programı uygulama rehberi. İstanbul: Ya-Pa.
• Poyraz, H. ve Dere, H. (2003). Okulöncesi eğitiminin ilke ve yöntemleri. Ankara: Anı.
• Sarıtaş, E., Şahin, Ü. ve Çatalbaş, G. (2016). İlkokullarda yabancı uyruklu öğrencilerle karşılaşılan sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 208-229.
• Tárraga García, V., García Fernández, B., & Ruiz-Gallardo, J. R. (2018). Home-based family involvement and academic achievement: A case study in primary education. Educational Studies, 44(3), 361-375.
• Temel, Z., Bayraktar, V. ve Güven, G. (2018). Okul öncesi eğitimi alanında çalışan öğretmenlerin aile iletişim etkinlikleri uygulamalarına ilişkin görüşlerinin kıdem durumuna göre incelenmesi. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 433-458.
• Tezel Şahin, F. ve Kalburan, F. N. C. (2009). Aile eğitim programları ve etkililiği: Dünyada neler uygulanıyor? Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 1-12.
• Tezel Şahin, F. ve Özyürek A. (2010). Anne baba eğitimi ve okul öncesinde aile katılımı. İstanbul: Morpa.
• Toran, M. ve Özgen, Z. (2018). Okul öncesi eğitimde aile katılımı: Öğretmenler ne düşünüyor, ne yapıyor?. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(3), 229-245.
• Ural, O. (2010). Dünden bugüne aile eğitimi. Z. F. Temel (Ed.) Aile eğitimi ve erken çocukluk eğitiminde aile katılımı çalışmaları. Ankara: Anı.
• Uysal Bayrak, H., Gözüm, A. I. C., & Özen Altinkaynak, S. (2021). Investigation of the role of preschooler parents as teachers. Bulletin of Education and Research, 43(1), 155-179.
• Ünüvar, P. (2010). Aile katılımı çalışmalarına yönelik ebeveyn ve öğretmen görüşlerinin karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(3), 719-730.
• Vural, D. E. ve Kocabaş, A. (2016). Okul öncesi eğitim ve aile katılımı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1174-1185.
• Waanders, C., Mendez, J. L., & Downer, J. T. (2007). Parent characteristics, economic stress and neighborhood context as predictors of parent involvement in preschool children's education. Journal of School Psychology, 45(6), 619-636.
• Yavuzer, H. (2003). Çocuğu tanımak ve anlamak. İstanbul: Remzi.
• Yazıcı, Z., Begümhan, Y. ve Güzeller, C. (2005). Ebeveynlerin okul öncesi eğitimde uygulanan aile katılımı çalışmalarından beklentileri. Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Dergisi, 78(13), 63-76.
• Yıldırım, A., & Şimşek H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldız, C. ve Durmuşoğlu, M. C. (2018). The family involvement in different early childhood curricula and approaches in the world. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 8(1), 23-38.