Türk Bankacılık Sektöründe Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Firma Performansı

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 23, 31.07.2022

Fatih Konak , Yasemin Demir

Öz

Günümüzde işletmelerin karşı karşıya kaldığı rekabet koşullarının göreli olarak daha da zorlaştığı bir süreç içerisinde kurumsal sürekliliğin sağlanabilmesi git gide zorlaşan bir hedef haline dönüşmeye başlamıştır. Bu hedefe ulaşmak amacıyla atılan adımlar içerisinde kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetlerinin de öne çıktığı görülmektedir. Kurumsal sosyal sorumluluk, toplumun refahını iyileştirmek için işletmeler tarafından üstlenilen, ikinci dünya savaşı sonrası döneminin bir ürünüdür. Olumlu yönde gelişen kurumsal sosyal sorumluluk uygulamaları bu kavramı daha da merkezi bir konuma taşımıştır. Bu temel çerçevede, çalışmanın amacı kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetlerinin Türk bankacılık sektöründe firma performansına etkisini analiz etmektir. Elde edilen bulgulara göre, kurumsal sosyal sorumluk perspektifinde dikkate alınan değişkenlerden bazılarının, bankaların seçilen performans ölçütlerinden Tobins’ q dışında diğerlerinin üzerinde farklı düzey ve yönlerde etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Firma Performansı, Panel Veri Analizi

Corporate Social Responsibility and Firm Performance in the Turkish Banking Sector

Öz

In a process where the competitive conditions faced by businesses today are getting harder and harder, ensuring corporate continuity has started to become an increasingly difficult goal. It is seen that corporate social responsibility activities stand out among the steps taken to achieve this goal. Corporate social responsibility is a product of the post-second world war era, undertaken by businesses to improve the well-being of society. Corporate social responsibility practices that have developed positively have brought this concept to a more central position. In this basic framework, the aim of the study is to analyze the effect of corporate social responsibility activities on firm performance in the Turkish banking sector. According to the findings, it has been concluded that some of the variables considered in the corporate social responsibility perspective have different levels and aspects on the others, except Tobins' q, one of the selected performance criteria of the banks.

Anahtar Kelimeler

Corporate Social Responsibility, Firm Performance, Panel Data Analysis

Kaynakça

• 1. Acar, A. (2020). Bir Sosyal Performans Göstergesi Olarak Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Firmanın Finansal Performansı Üzerindeki Etkisi: Marka Değerinin Aracı Rolü.
• 2. Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 3. Akatay, A. (2008). Kurumsal Sosyal Sorumluluk Anlayışındaki Değişimlerin Yönetsel İşleyişe Etkileri. Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 97-112.
• 4. Aktan, C. C. ve Börü, D. (2007). Kurumsal Sosyal Sorumluluk. Aktan, C. C. (Ed.) Kurumsal Sosyal Sorumluluk: İşletmeler ve Sosyal Sorumluluk içinde (ss. 7-25). İstanbul: İGİAD.
• 5. Alparslan, A. ve Aygün, M. (2013). Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Firma Performansı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 435-448.
• 6. Aras, G., Aybars, A. ve Kutlu, Ö. (2010). Management Corporate Performance Investigating the Relationship Between Corporate Social Responsibility and Financial Performance in Emerging Markets. International Journal of Productivity and Performance Management, 59(3), 229-254.
• 7. Ateşoğlu, İ. ve Türker, A. (2010). Konaklama İşletmelerinin Sosyal Sorumluluk Faaliyetlerine Yaklaşımı: Muğla İli Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 207-226.
• 8. Aydemir, B. A. (2008). İşletmelerin Yeni Rekabet Aracı Olarak Kurumsal İtibar. “İş,Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 10(2), 27-53.
• 9. Başar, B. (2014). Kurumsal Sosyal Sorumluluk Raporlaması ve Finansal Performans Arasındaki İlişki: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Kimya-Petrol-Plastik Sektörü Şirketleri Üzerine Bir Araştırma. Yönetim ve Ekonomi, 21(2), 59-72.
• 10. Başar, B. ve Başar, M. (2006). Sosyal Sorumluluk Raporlaması ve Türkiye’deki Durumu. Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 213-230.
• 11. Bali, S. ve Cinel, M. O. (2011). Bir Rekabet Aracı Olarak Kurumsal Sosyal Sorumluluk. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(4), 45-60.
• 12. Balabanis, G., Phillips, H. ve Lyall, J. (1998) Corporate Social Responsibility and Economic Performance in the Top British Companies: Are They Linked. European Business Review, 98(1), 25-44.
• 13. Baykara, B. (2014). Bankaların Sosyal Sorumluluk Faaliyetleri Üstlenme Nedenleri ve Sosyal Sorumluluğun Kurumsal İtibarlarındaki Rolü. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 14. Becan, C. (2011). Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kavramının Paydaş Teorisi Ve İletişim Yaklaşımı Açısından Değerlendirilmesi: Bankaların Basın Bültenlerine Yönelik Bir İçerik Analizi. Selçuk İletişim, 7(1), 16-35.
• 15. Carroll, A. B. (1991). The Pyhramid of Corporate Social Responsibility: Toward the Moral Management of Organizational Stakeholders. Business Horizons, 34, 39-48.
• 16. Carroll, A. B. (1999). Corporate Social Responsibility: Evolution of a Definitional Construct. Business and Society, 38(3), 268-295.
• 17. Carroll, A. B. (2015). Corporate Social Responsibility: The Centerpiece of Competing and Complementary Frameworks. Organizational Dynamics, 44, 87-96.
• 18. Chen, S. ve Bouvain, P. (2009). Is Corporate Responsibility Converging? A Comparison of Corporate Responsibility Reporting in the USA, UK, Australia, and Germany. Journal of Business Ethics, 87, 299-317.
• 19. Cornel, B. ve Shapiro, A.C. (1987). Corporate Stakeholders and Corporate Finance. Financial Management, 16(1), 5-14.
• 20. Çakır, B. (2006), SA 8000 Sosyal Sorumluluk Standardının Örgütsel Bağlılık ve İş Doyumuna Olan Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 21. Çelik, İ. E., Dinçer, H. ve Yılmaz, R. (2012). İMKB’de İşlem Gören Mevduat Bankalarının Kurumsal Sosyal Sorumluluk Çalışmalarının Finansal Sonuçları Üzerine Kurumsal Yönetim İlkeleri Çerçevesinde Bir İnceleme. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 37-63.
• 22. Çivi Dişlioğlu, G. (2019). Kurumsal Sosyal Sorumluluk Faaliyetleri Ve Finansal Performans Arasındaki İlişki: Büyük Mağazacılık Sektöründe Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• 23. Daştan, A. ve Bellikli, U. (2015), Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Muhasebe Etkileşimi: Türkiye’de Kurumsal Yönetim Endeksine Dâhil İşletmelerde Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(1), 177- 208.
• 24. Demir, H. ve Songür, N. (1999). Sosyal Sorumluluk ve İş Ahlakı. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 150-168.
• 25. Düzer, M. ve Önce, S. (2017). Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlaması ve Finansal Performans: BİST’te İşlem Gören Şirketler İçin Karşılaştırmalı Bir Analiz. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 637-648.
• 26. Dinçer, M. A. M. ve Özdemir, Y. (2013). Kurumsal Sosyal Sorumluluk Uygulamaları ve Eşbiçimlilik: On Büyük Türk Holdingi Üzerine Vaka Çalışması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, XV(II), 31-66.
• 27. Fettahoğlu, S. (2013). İşletmelerde Sosyal Sorumluluk ile Finansal Performans Arasındaki İlişki: İMKB’ye Yönelik Bir Uygulama. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(2), 515-524.
• 28. Feigl, K. (2012). Corporate Social Responsibility, Stellenwert, İntentionen und Strategien in der Kommunikation. https://link.springer.com/book/10.1007%2F978-3-642-40975-2?error=cookies_not_supported&code=84fae9ae-0cdd-461e-961a-f3e6fe10c4e9 (Accessed: 06.06.2021).
• 29. Friedman, M. (1970). The Social Responsibility of Business is to Increase Profits. The New York Times Magazine, 13, 1-6.
• 30. Gür, B. (2012). Sürdürülebilir Kalkınma, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Türkiye’de Mikro Finansman Uygulamaları. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 87-106.
• 31. Gürel, T. (2010). Kurumsal Sosyal Sorumlulukta Yeni Yaklaşımlar ve Tartışılan Konular. Selçuk İletişim, 6(3), 111-122.
• 32. Halıcı, A. (2001). İşletmelerde Sosyal Sorumluluk Stratejileri: Çanakkale İlinde Bir Çalışma. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim Ve Ekonomi Dergisi, 7(1), 11-27.
• 33. Jamali, D. ve Mirshak, R. (2007). Corporate Social Responsibility (CSR): Theory and Practice in a Developing Country Context. Journal of Business Ethics, 72, 243-262.
• 34. Johnson, H. H. (2003), Does it Pay to be Good? Social Responsibility and Financial Performance. Business Horizons, 46(6), 34-40.
• 35. Kağnıcıoğlu, D. (2009). Sosyal Sorumluluk Raporlarında Çalışma ve İstihdam Göstergeleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 57, 125-165.
• 36. Karatepe, S. (2008). İtibar Yönetimi: Halkla İlişkilerde Güven Yaratma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(23), 77-97.
• 37. Kavut, F. L. (2010). Kurumsal Yönetim, Kurumsal Sosyal Sorumluluk Ve Çevresel Raporlama: BIST 100 Şirketlerinin Çevresel Açıklamalarının İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 21(66), 9-43.
• 38. Kelgökmen İliç, D. (2010). İşletmelerin Kurumsal Sosyal Sorumluluk Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Literatür Taraması. Ege Akademik Bakış, 10(1), 303-318.
• 39. Lantos, G. P. (2001). The Boundaries of Strategic Corporate Social Responsibility. Journal of Consumer Marketing, 18(7), 595-632.
• 40. Lembet, Z. (2006). Markalar ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1-24.
• 41. McGuire, J. B. (1988). Corporate Social Responsibility and Firm Financial Performance. Academy of Management joumal, 31(4), 854-872.
• 42. McWilliams, A. ve Siegel, D. (2001). Corporate Social Responsibility: A Theory of the Firm Perspective. The Academy of Management Review. 26(1), 117-127.
• 43. Mohr, L. A., Webb, D. J. ve Harris, K. E. (2001). Do Consumers Expect Companies to be Socially Responsible? The Impact of Corporate Social Responsibility on Buying Behavior. The Journal of Consumer Affairs, 35(1), 45-72.
• 44. Moir, L. (2001). What Do We Mean by Corporate Social Responsibility. Corporate Govarnance, 1(2), 16-22.
• 45. Naser, K. ve Hassan, Y. (2013). Determinants Of Corporate Social Responsibility Reporting: Evidence From An Emerging Economy. Journal of Contemporary Issues in Business Research, 2(3), 56-74.
• 46. Okyay, G. (2009). İşletmelerin Çalışanlarına Karşı Kurumsal Sosyal Sorumluluklarının İş Tatmini Üzerine Etkisi ve Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 47. Orçan, M. (2007). Yoksullukla Mücadele Kurumsal Sosyal Sorumluluk (KSS) Kampanyaları. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 9(2), 27- 37.
• 48. Özkan, A., Güngör Tanç, Ş. ve Taşdemir, B. (2018). Sürdürülebilirlik Açıklamaları Kapsamında Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Kârlılık Üzerine Etkisi: BIST Sürdürülebilirlik Endeksinde Bir Araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(3), 560-577.
• 49. Özüpek, M. N. (2004). Kurum İmajında Sosyal Sorumluluk Kurumsal ve Uygulamalı Bir Çalışma. Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 50. Pava, M. L. ve Krauzs, J. (1996). The Association Between Corporate Social Responsibility and Financial Performance: The Paradox of Social Cost. Journal of Business Ethics, 15(3), 321-357.
• 51. Pusak, S. (2014). Türkiye’de Kurumsal Sosyal Sorumluluk Üzerine Bir Araştırma; Şirketlerin Periyodik Yayınlanan Kurumsal Sosyal Sorumluluk Raporlarının İçerik Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Mersin: Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 52. Sakarya, Ş., Yıldırım, A. ve Aytekin, S. (2014). Kurumsal Sosyal Sorumluluk Açıklamalarının Finansal Performans Üzerine Etkisi: Bıst-30’da Bir Uygulama. AKÜ İİBF Dergisi, XVI(1), 1-15.
• 53. Saleh, M., Zulkifli, N. and Muhamad, R. (2011). Looking for Evidence of the Relationship between Corporate Social Responsibility and Corporate Financial Performance in an Emerging Market. Asia-Pasific Journal of Business Administration, 3(2), 165-190.
• 54. Soykut Sarıca, Y. P. ve Yüksel, E. (2012). Yerel Yönetimlerde Sosyal Sorumluluk Projesi Uygulaması Olarak Sosyal Hayata Katılım: Engelsiz Yaşam. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(1), 48-66.
• 55. Sürmen, Y. ve Aygün, D. (2005). İşletmelerde Sosyal Raporlama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 26, 35-42.
• 56. Taşlıyan, M. (2012). Kurumsal Sosyal Sorumluluk: Modern İş Dünyasının Vicdanı Gereği. Dosya, Ankara Sanayi Odası Yayın Organı, 23-42.
• 57. Top, S. ve Öner, A. (2008). İşletme Perspektifinden Sosyal Sorumluluk Teorisinin İncelenmesi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 97- 110.
• 58. Turgut, N. (2010). Yönetsel Süreçte Kurumsal Sosyal Sorumluluk. Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 59. Uğurhan, Y. Z. C. ve Öztürk, M.C. (2017). Tüketicilerin Sosyal Sorumluluk Davranışlarının Kurumların Sosyal Sorumluluk Eylemlerine Yönelik Tutumları İle İlişkisi: Anadolu Üniversitesi Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(2), 705-725.
• 60. Uzkesici, N. (2005). Kurumsal Sosyal Sorumluluk: İşletmelerde Paydaş Beklentilerinin Karşılanmasında Yeni Fırsatlar ve Tuzaklar. Kurgu Dergisi, 21, 69-84.
• 61. Yıldırım, A. (2013). Kurumsal Sosyal Sorumluluk Açıklamalarının Finansal Performans Üzerine Etkisi: BIST-30’da Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 62. Yıldız, Y. (2012). Küresel İlkeler Sözleşmesi Işığında Türkiye' de Kurumsal Sosyal Sorumluluk. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 63. Waddock, S. ve Samuel G. (1997). The Corporate Social Performance Financial Performance Link. Strategic Management Journal, 18(4), 303-319.