Aktif Büyüklük ve Satışların Kârlılık ile İlişkisinde Pandemi Etkisi: Bist XKOBİ İşletmelerinden Kanıtlar

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 25 - 34, 30.07.2024

Muhammet Sait Işıldak

Öz

Dünya Sağlık Örgütü 11 Şubat 2020 tarihinde COVID-19’u salgınını ilan ettiği günden günümüze kadar pandeminin etkilerinin hala devam ettiği görülmektedir. Çalışmanın amacı, BİST XKOBİ endeksinde yer alan 31 işletme üzerinde pandemi öncesi için 2013-2019, pandemi dönemi için 2020-2021 ve pandemi sonrası için 2022-2023 dönemi verilerini kullanarak aktif büyüklük ve satışların karlılığa pandemi etkisini incelemektir. Bağımlı değişkenler, aktif karlılık, öz kaynak karlılık oranlarıdır. Bağımsız değişkenler, ters dönüşümleri alınan satışlar ve aktif büyüklük oranlarıdır. Analizde çoklu regresyon yöntemlerinden panel veri analiz yöntemi kullanılmıştır. Analiz sonucunda pandemi öncesinde aktif karlılığını satışların olumlu, aktif büyüklüğünün olumsuz etkilediği ve öz kaynak karlılığını satışların etkilemediği aktif büyüklüğünün olumlu etkilediği; pandemi döneminde aktif karlılığını satışların etkilemediği, aktif büyüklüğünün olumsuz etkilediği ve öz kaynak karlılığını satışların olumsuz etkilediği, aktif büyüklüğünün olumlu etkilediği; pandemi sonrasında aktif karlılığını satışların etkilemediği, aktif büyüklüğünün olumsuz etkilediği ve öz kaynak karlılığını satışların etkilemediği aktif büyüklüğünün olumsuz etkilediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Aktif Kârlılık Oranı, Öz Sermaye Kârlılık Oranı, Satışlar, Aktif Büyüklük, Panel Veri Analizi.

Pandemic Effect on the Relationship between Asset Size and Sales and Profitability: Evidence from BIST XSME Enterprises

Öz

From the day the World Health Organization declared the COVID-19 epidemic on February 11, 2020, it is seen that the effects of the pandemic still continue. The purpose of the study is to examine the pandemic effect of asset size and sales on profitability on 31 businesses in the BIST Dependent variables are asset profitability and equity profitability ratios. The independent variables are inversely transformed sales and asset size ratios. Panel data analysis method, one of the multiple regression methods, was used in the analysis. As a result of the analysis, before the pandemic, it was determined that sales affected asset profitability positively and asset size negatively, and return on equity was not affected by sales but asset size affected it positively. During the pandemic period, sales did not affect asset profitability, asset size affected it negatively, and equity profitability was negatively affected by sales, but asset size affected it positively; After the pandemic, it was observed that sales did not affect asset profitability, but asset size affected it negatively, and equity profitability was not affected by sales, but asset size negatively affected it.

Anahtar Kelimeler

Return on Assets Ratio, Return on Equity Ratio, Sales, Asset Size, Panel Data Analysis., Panel Data Analysis.

Kaynakça

• Abeyrathna, S. P. G. M., & Priyadarshana, A. J. M. (2019). Impact of Firm Size on Profitability. International Journal of Scientific and Research Publications, 9(6), 561-564.
• Adnyani, I.G.S., & Suaryana, I. G. A. (2020). The Effect of Company Sizes, Sales Growth, And Profitability on Firm Values. American Journal of Humanities and Social Sciences Research (AJHSSR). e-ISSN :2378-703X. Volume-4, Issue-6, pp-265-271.
• Akgül, Y. (2020). Şirket Büyüklüğünün Aktif Kârlılığı Üzerindeki Etkisi: Türk Sigortacılık Sektöründen Kanıtlar. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39), 993-1006.
• Akram, T., Farooq, M.U., Akram, H., Ahad, A., & Numan, M. (2021). The Impact of Firm Size on Profitability – A Study on the Top 10 Cement Companies of Pakistan. Jurnal Aplikasi Manajemen, Ekonomi dan Bisnis.
• Albayrak, A. S. (2008). Değişen Varyans Durumunda En Küçük Kareler Tekniğinin Alternatifi Ağirlikli Regresyon Analizi ve Bir Uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 111-134.
• Babalola, Y. A. (2013). The Effect of Firm Size on Firms Profitability in Nigeria. Journal of Economics and Sustainable Development, ISSN 2222-1700 (Paper) ISSN 2222-2855 (Online) Vol.4, No.5, 2013 4(5), 90-94.
• Bayındır, A. B., & Aksoy, M. (2024). Kovid-19 Pandemi Döneminde Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansı ile Finansal Performans Arasındaki İlişki. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 453-478.
• Çelik, E., & Arslanlı, K. Y. (2020). Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Firmalarının Piyasa Değeri ve Aktif Kârlılığını Etkileyen Finansal Oranların Panel Veri Analizi Yöntemiyle Belirlenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (88), 255-274.
• Demirci, N. S. (2017). İmalat Sanayi Sektöründe Kârlılığın Belirleyicileri: TCMB Sektör Bilançolarıyla Panel Veri Analizi (1996-2015). Ege Akademik Bakış, 17(3), 381-393.
• Diaz, J. F., & Pandey, R. (2019). Factors Affecting Return on Assets of US Technology and Financial Corporations. Jurnal Manajemen dan Kewirausahaan, 21(2), 134-144.
• Doğan, M. (2013). Sigorta Firmalarının Sermaye Yapısı ile Kârlılık Arasındaki İlişki: Türk Sermaye Piyasası Üzerine Bir İnceleme. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (57), 121-136.
• Eskin İ., & Güvemli B. (2020). Çalışma Sermayesi Yönetiminin Kârlılığa Etkisi: Borsa İstanbul 50 Endeksi Örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 0(85), 65-76. 10.25095/mufad.673679.
• Goh, T. S., Henry, H., Erika, E., & Albert, A. (2022). Sales Growth and Firm Size Impact on Firm Value with ROA as a Moderating Variable. MIX: Jurnal Ilmiah Manajemen, 12(1), 99-116.
• Güriş, S., Çağlayan, E., & Güriş, B. (2013). Eviews ile temel ekonometri. Der Yayınları.
• Güven, H. (2020). KOVİD-19 Pandemik Krizi Sürecinde E-Ticarette Meydana Gelen Değişimler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 251-268.
• Im, K. S., Pesaran, M. H., & Shin, Y. (2003). Testing for Unit Roots in Heterogeneous Panels. Journal of Econometrics, 115(1), 53-74.
• Isık, O., Unal, E. A., & Unal, Y. (2017). The effect of Firm Size on Profitability: Evidence from Turkish Manufacturing Sector. Journal of Business Economics and Finance, 6(4), 301-308.
• KAP: https://www.kap.org.tr/tr/Endeksler (Erişim tarihi: 12.06.2023).
• Lungkang, G. O., & Rusgowanto, F. H. (2023). The Effect of Return on Assets (ROA), Debt To Assets (Dar), Earnings Per Share (Eps), Growth, and Size on Company Value in Manufacturing Companies. Applied Accounting and Management Review (AAMAR), 1(2), 01-11.
• Mariyana, I. Pengaruh Return on Asset, Sales Growth, Asset Growth, Cash Flow dan Likuiditas Terhadap Dividend Payout Ratio. Fakultas Ekonomiuniversitas Muhammadıyah Jember. Thesis no:1410411014.
• Niresh, A., & Thirunavukkarasu, V. (2014). Firm Size and Profitability: A Study of Listed Manufacturing Firms in Sri Lanka. International Journal of Business and Management, 9(4).
• Odalo, S. K., Achoki, G., & Njuguna, A. (2016). Relating Company Size and Financial Performance in Agricultural Firms Listed in the Nairobi Securities Exchange in Kenya. International Journal of Economics and Finance, 8(9), 34-40.
• Öz, Ş. & Karahan, F. (2023). KOVİD-19 Pandemisinin Finansal Oranlar Üzerine Etkisi: BİST’te Bir İnceleme. Dumlupınar Üniversitesi İİBF Dergisi, 12,42-52. DOI: 10.58627/dpuiibf.1373438.
• Pesaran, M. H. (2007). A Simple Panel Unit Root Test in the Presence of Cross‐Section Dependence. Journal of Applied Econometrics, 22(2), 265-312.
• Pesaran, M. H. (2015) Testing Weak Cross-Sectional Dependence in Large Panels, Econometric Reviews, 34:6-10, 1089-1117, DOI: 10.1080/07474938.2014.956623.
• Saldanlı, A., & Aydın, M. (2016). Bankacılık Sektöründe Kârlılığı Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Analizi ile İncelenmesi: Türkiye Örneği. Ekonometri ve İstatistik Dergisi, (24), 1-9.
• Sarıkovanlık, V., Koy, A., Akkaya, M., Yıldırım, H. H. ve Kantar, L. (2019), Finans Biliminde Ekonometri Uygulamaları. Seçkin Yayıncılık.
• Satriya, B. Y., & Wahyudi, S. (2017). Analisis Faktor–Faktor Yang Mempengaruhi Nilai Perusahaan Manufaktur Dengan ROA Sebagai Variabel Intervening (Studi Pada Perusahaan Manufaktur Food and Beverages Yang Listed di BEI Tahun 2010-2012). Diponegoro Journal of Management, 6(3), 101-115.
• Seissian, L. A., Gharios, R. T., & Awad, A. B. (2018). Structural and Market-Related Factors Impacting Profitability: A Cross Sectional Study of Listed Companies. Arab Economic and Business Journal, 13(2), 125-133.
• Sofiyati, S., & Prastuti, D. (2020). Effect of Sales Growth, Liquidity and Solvency on Profitability in Retail Companies Listed on The Indonesia Stock Exchange (IDX). Management Indonesian College of Economics, Jakarta, 1-22.
• Sumilat, C. I., Soleh, E. A., Henny, H., & Sari, R. K. (2023). Effect of Sales Growth, Leverage, and Size on ROE During COVID-19 Pandemic: Empirical Study on IDX-Listed Property Companies 2019-2021. In E3S Web of Conferences (Vol. 426, p. 02078). EDP Sciences.
• Taysı, K. (2020). Aktif Kârlılığa Etki Eden Faktörlerin Panel Veri Analizi Yöntemiyle Belirlenmesi. Journal of Original Studies, 1(1), 15-30.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2020). Panel Veri Ekonometrisi (5. Basım). Beta Yayınevi.