Prematür Overyan Yetmezliği Olan Kadınların Yaşadıkları Sorunları ve Baş Etme Deneyimleri

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 3, 69 - 78, 29.11.2025

Gülseren Sallıo , Pınar Serçekuş

Öz

Amaç: Araştırma, prematür overyan yetmezliği (POY) olan kadınların yaşadıkları sorunları ve baş etme deneyimlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Bu çalışmada kalitatif yaklaşım kullanılmıştır. Çalışma grubunu, spontan prematür overyan yetmezliği (POY) tanısı almış, 18–40 yaş aralığında bulunan, herhangi bir psikiyatrik tanısı olmayan ve araştırmaya katılmaya gönüllü 20 kadın oluşturmaktadır. Katılımcılar, amaca yönelik örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Örnekleme dahil edilen kadınlara, POY tanısı olan bireylerin takip ettiği Instagram hesapları aracılığıyla ulaşılmıştır. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak derinlemesine görüşme tekniğiyle toplanmıştır. Elde edilen verilerin çözümünde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır.
Bulgular: Katılımcıların yaşları 24 ile 40 arasında değişmekte olup, yaş ortalamaları 34,6’dır. Katılımcıların 13’ü lise mezunu, 12’si herhangi bir işte çalışmamaktadır. 14 katılımcı, maddi durumunu “gelir ve gider dengede” şeklinde ifade etmiştir. Katılımcıların 7’si çocuk sahibidir ve 4’ünün ailesinde prematür overyan yetmezliği öyküsü bulunmaktadır. Veriler üç ana tema altında toplanmıştır: Fiziksel ve psikolojik sorunlar, sosyal sorunlar, baş etme. Fiziksel ve psikolojik sorunlar, doğurganlığın kaybı ve erken menopoz olmak üzere iki kategoride ele alınmıştır. Sosyal sorunlar, sosyal izolasyon ve toplumsal baskı olmak üzere iki kategoride ele alınmıştır. Baş etme, baş etme davranışları, olumlu düşünme, sosyal destek, tedavi, maneviyat olmak üzere beş kategoride ele alınmıştır.
Sonuç: Prematür overyan yetmezliği tanısı almanın, kadınların sosyal yaşamlarını, kişiler arası ilişkilerini ve genel yaşam kalitelerini olumsuz yönde etkilediği belirlenmiştir. Ancak yaşam tarzında yapılan değişiklikler, olumlu bir bakış açısının geliştirilmesi ve yeterli sosyal desteğin sağlanması durumunda, bu olumsuz etkilerin azaltılabileceği ve yaşam kalitesinin artırılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Baş etme , Erken Menopoz , Nitel Araştırma , Prematür Overyan Yetmezlik

Etik Beyan

Araştırma için gerekli olan izin, bir kamu üniversitesinin Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurul’undan (etik kurul onay tarih ve numarası: 26.01.2021/60116787-020-9654) alınmıştır. Örnekleme alınan katılımcılara görüşmelerden önce araştırma ile ilgili bilgi verilmiş, yapılacak olan görüşmelerin kayıt altına alınacağı söylenmiş, araştırmaya katılmada gönüllülüğün esas olduğu, istedikleri zaman görüşmeyi sonlandırabilecekleri, istedikleri zaman araştırmadan çekilebilecekleri ve isimlerinin saklı tutulacağı konusunda güvence verilerek katılımcıların sözlü ve yazılı onamları alınmıştır. Makalede araştırma yayın etiğine uyulmuştur.

Kaynakça

• Alosaimi, F. D., Bukhari, M., Altuwirqi, M., Habous, M., Madbouly, K., Abotalib, Z., Binsaleh, S. (2017). Gender differences in perception of psychosocial distress and coping mechanisms among infertile men and women in SaudiArabia. Human fertility (Cambridge, England), 20(1), ss. 55–63. https://doi.org/10.1080/14647273.2016.1245448
• Baltacı, A. (2017). Nitel Veri Analizinde Miles-Huberman Modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), ss. 1-14.. https://dergipark.org.tr/en/pub/aeusbed/issue/30008/290583
• Golezar, S., Keshavarz, Z., RamezaniTehrani, F., &Ebadi, A. (2020). An exploration of factors affecting the quality of life of women with primary ovarianin sufficiency: A qualitative study. BMC women'shealth, 20(1), ss.160-163. https://doi.org/10.1186/s12905-020-01029-y
• Halkola, S. T., Koivula, M., &Aho, A. L. (2022). A qualitative study of the factors that help the coping of infertile women. Nursingopen, 9(1), ss. 299–308. https://doi.org/10.1002/nop2.1062
• Hasanpoor-Azghady, S. B., Simbar, M., Vedadhir, A. A., Azin, S. A., & Amiri-Farahani, L. (2019). The social construction of ınfertility among ıranianın fertile women: A qualitativestudy. Journal of Reproduction&İnfertility, 20(3), ss. 178–190.
• Kaplan, E. (2018). İnfertil bireylerde stres ve stresle başa çıkma yaklaşımları. Androloji Bülteni, 20(2), 61–64. https://doi.org/10.24898/tandro.2018.24993
• Lockley, GS. (2012). Premature menopause—the experiences of women and their partners. [Doctor of Psychology thesis, Swinburne University of Technology], Melbourne.
• Merrriam SB. (2013). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber, Turan S (Çev. Ed.), s.292. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Moukhah, S., Ghorbani, B., Behboodi-Moghadam, Z., &Zafardoust, S. (2021). Perceptionsandexperiences of women with premature ovarian insufficien cyabout sexual health and reproductive health. BMC Women'sHealth, 21(1), 54. https://doi.org/10.1186/s12905-021-01197-5
• Panay, N., Anderson, R. A., Nappi, R. E., Vincent, A. J., Vujovic, S., Webber, L., & Wolfman, W. (2020). Premature ovarian insufficiency: an international menopause society white paper. Climacteric, 23(5), ss. 426-446.
• Podfigurna-Stopa, A., Czyzyk, A., Grymowicz, M., Smolarczyk, R., Katulski, K., Czajkowski, K., &Meczekalski, B. (2016). Premature ovarianin sufficiency: thecontext of long-termeffects. Journal of endocrinological investigation, 39(9), ss. 983–990. https://doi.org/10.1007/s40618-016-0467-z
• Taebi, M., Kariman, N., Montazeri, A., &AlaviMajd, H. (2021). Infertilitystigma: A qualitativestudy on feeling sand experiences of ınfertile women. International Journal Of Fertility&Sterility, 15(3),189–196. https://doi.org/10.22074/IJFS.2021.139093.1039
• Ültay, E., Akyurt, H., & Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), ss. 188-201.
• Yela, D. A., Soares, P. M., &Benetti-Pinto, C. L. (2018). Influence of sexual function on the social relation sandquality of life of women with premature ovarian ınsufficiency. ınfluência da funçãosexual nas relaçõessociais e naqualidade de vida de mulheres com insuficiência ovariana prematura. Revista Brasileirade GinecologiaeObstetricia: Revista da Federacao Brasileiradas Sociedades de Ginecologia e Obstetricia, 40(2), ss. 66–71. https://doi.org/10.1055/s-0037-1615289
• Yıldırım, A.,& Şimsek, H. (2018). sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Basım). Seçkin Yayıncılık. Wesevich, V., Kellen, A. N., & Pal, L. (2020). Recentadvances in understanding primary ovarian jinsufficiency. F1000Research, 9, F1000 Faculty Rev-1101. https://doi.org/10.12688/f1000research.26423.1
• Xi, D., Chen, B., Tao, H., Xu, Y., & Chen, G. (2023). The risk of depressive and anxiety symptoms in women with premature ovarian insufficiency: A systematic review and meta-analysis. Archives of Women's Mental Health, 26(1), ss. 1-10