The Principle of Indivisibility of Contract in Hanafi Legal Thought: Its Nature and Reflections in Practice

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 581 - 614, 30.10.2023

Adem Yıgın

https://doi.org/10.59909/khm.1354101

Öz

From the perspective of Islamic law, it can be stated that contracts are fundamentally shaped by divine principles and the will of the parties involved. There are principles that must be followed in shaping contracts and that ensure adherence to the requirements of the legal and ethical system established by Islamic jurists based on revelation, as well as preventing the corruption of the primary objectives. The principle of the indivisibility of the contract is one such principle among them. The principle of the indivisibility of the contract is not examined as an independent topic or under a specific section in jurisprudential works. Instead, it is a principle that is referred to when discussing contracts in relevant contexts. This situation has made it necessary to establish this principle by deriving it from specific legal issues to which jurisprudence scholars have associated this principle and extrapolating it to encompass general legal matters through a process of deduction. There are certain advantages to evaluating different schools of Islamic jurisprudence together due to the opportunity it provides for comparison. However, there are also significant benefits to adhering to a single school of thought while considering its internal coherence. In particular, it can be counted among these benefits that it reduces confusion of opinions and concepts when examining a specific topic, ensures a better understanding of the relevant topic within the framework of the school's own systematic approach, and facilitates establishing a healthy connection with known school of thought views and the historical development of the school. From the mentioned perspective, in this article, the principle of the indivisibility of the contract has been examined based on the Hanafi school of jurisprudence. To elucidate the principle of the indivisibility of the contract within the framework of Hanafi jurists' approaches, the article proceeds from two fundamental points: "the nature of the principle" and "its implications in practice along with its rulings."

Anahtar Kelimeler

Hanafi school, contract, principles, the principle of the indivisibility of the contract, elements of the contract

Die Prinzip der Unteilbarkeit des Vertrags im hanafitischen Rechtsdenken: Seine Natur und Auswirkungen in der Praxis

Öz

Im Kontext des islamischen Rechts kann gesagt werden, dass Verträge im Wesentlichen durch göttliche Prinzipien und den Willen der beteiligten Parteien geformt werden. Bei der Gestaltung von Verträgen gibt es Prinzipien, die befolgt werden müssen und die von islamischen Juristen auf der Grundlage der Offenbarung und im Einklang mit den Anforderungen des rechtlichen und moralischen Rahmens festgelegt wurden. Diese Prinzipien gewährleisten, dass die Hauptziele nicht gefährdet werden. Das Prinzip der Unteilbarkeit des Vertrags kann auch zu diesen Prinzipien gezählt werden. Das Prinzip der Unteilbarkeit des Vertrags wird in rechtswissenschaftlichen Werken nicht als eigenständige Überschrift oder unter einem speziellen Abschnitt behandelt. Stattdessen handelt es sich um ein Prinzip, das bei Bedarf herangezogen wird, wenn Verträge diskutiert werden. Diese Situation hat es notwendig gemacht, dieses Prinzip auf der Grundlage bestimmter rechtlicher Fragestellungen zu etablieren, die von den Rechtswissenschaftlern mit ihm in Verbindung gebracht wurden, und durch einen deduktiven Ansatz. Es gibt einige Vorteile, verschiedene Rechtsschulen zusammenzuführen, da dies einen Vergleich ermöglicht. Es ist jedoch auch wichtig, eine Schule zu berücksichtigen und gleichzeitig ihre interne Integrität zu wahren. Insbesondere bei der Untersuchung eines bestimmten Themas gehören zu den Vorteilen die Reduzierung von Verwirrung in Bezug auf Ansichten und Konzepte, die Ermöglichung eines umfassenden Verständnisses des relevanten Themas im Rahmen des eigenen Systems der Schule und die Gewährleistung einer gesunden Verbindung zu den bekannten Standpunkten der Schule und der historischen Entwicklung der Schule. Mit diesem Ansatz im Hinterkopf untersucht dieser Artikel das Prinzip der Unteilbarkeit des Vertrags und konzentriert sich auf die Hanafi-Schule. Um das Prinzip der Unteilbarkeit des Vertrags durch den Ansatz der hanafitischen Juristen zu verdeutlichen, geht er von zwei grundlegenden Punkten aus: "die Natur des Prinzips" und "seine Auswirkungen in der Praxis zusammen mit seinen Regelungen".

Anahtar Kelimeler

Hanafitische Rechtsschule, Vertrag, Prinzipien, Prinzip der Unteilbarkeit des Vertrags, Vertragselemente

HANEFÎ HUKUK DÜŞÜNCESİNDE AKDİN BÖLÜNMEZLİĞİ İLKESİ: MAHİYETİ VE UYGULAMADAKİ YANSIMALARI

Öz

İslam hukuku açısından akitlerin en temelde ilâhî ilkeler ve taraf iradeleri ile şekillendirildiği söylenebilir. Akitlerin şekillendirilmesinde uyulması gereken ve vahiyden hareketle İslam hukukçuları eliyle ortaya konulmuş hukuk ve ahlak düzeninin gereklerine göre hareket edilmesini ve ana hedeflerin yozlaştırılmamasını temin eden ilkeler vardır. Akdin bölünmezliği ilkesi de bu ilkeler arasında değerlendirilebilir. Akdin bölünmezliği ilkesi, fıkıh eserlerinde müstakil bir başlık ya da özel bir bölüm altında ya da eserlerin belirli bir konusuna bağlı olarak bir yerde incelenmez. Bunun yerine akitler ele alınırken gerektiği yerde kendisine atıfta bulunulan bir ilke konumundadır. Bu durum konunun fıkıh alimlerinin bu ilkeyi kendisiyle ilişkilendirdiği tikel hukuk meselelerinden hareketle ve tüme varım yoluyla ortaya konulmasını gerekli hale getirmiştir. Karşılaştırma imkânı vermesi yönüyle farklı fıkıh mezheplerinin birlikte değerlendirilmesinin getirdiği bazı avantajlar vardır. Bununla birlikte bir mezhebin kendi iç bütünlüğü gözetilerek esas alınmasının da önemli faydaları söz konusudur. Özellikle bir konu incelenirken görüş ve kavram kargaşasını azaltması, ilgili konunun mezhebin kendi sistematiği içinde kavranmasını sağlaması, bilinen mezhep görüşleriyle ve mezhebin tarihi gelişimiyle sağlıklı bir irtibatın kurulmasını temin etmesi bu faydalar arasında sayılabilir. Zikredilen bakış açısıyla bu makalede akdin bölünmezliği ilkesi, Hanefî mezhebi esas alınarak incelenmiştir. Akdin bölünmezliği ilkesini Hanefî hukukçuların yaklaşımlarıyla ortaya koymak üzere “ilkenin mahiyeti” ve “ilkenin hükümleriyle birlikte uygulamadaki yansımaları” şeklindeki iki temel noktadan hareket edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hanefî mezhebi, akit, ilkeler, akdin bölünmezliği ilkesi, akdin unsurları.

Kaynakça

• ʿAbdulġanî el-Meydânî. ʿAbdulġanî b. Ṭâlib b. Ḥammâde b. İbrâhîm el-Ġanîmî ed-Dimeşḳî el-Meydânî el-Ḥanefî. el-Lubâb fî Şerḥi'l-Kitâb. nşr. Muḥammed Muḥyîddîn ʿAbdulḥamîd. 4 Cilt. Beyrût: y.y., ts.
• ʿAbdurraḥmân Şeyḫîzâde. ʿAbdurraḥmân b. Muḥammed b. Suleymân Dâmâd Efendî. Mecmaʿu'l-ʾEnhur fî Şerḥi Multeḳa'l-ʾEbḥur. 2 Cilt. Beyrut: Dâru ʾİḥyâi't-Turâŝi'l-ʿArabî, ts.
• Alâʾuddîn el-Ḥaṡkefî, Alâʾuddîn Muḥammed b. ʿAlî b. Muḥammed el-Ḥaṡkefî ed-Dımeşḳī. ed-Durru'l-Muḫtâr Şerḥu Tenvîri'l-Ebṡâr ve Câmiʾi'l-Biḥâr. nşr. ʿAbdulmunʿim Ḫalîl İbrâhîm. y.y., 1423/2002.
• ʿAlâʾuddîn es-Semerḳandî. Ebûbekir Muḥammed b. Aḥmed b. Ebî Aḥmed. Tuḥfetu'l-Fuḳahâʾ. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-ʿİlmiyye, 1414/1994.
• el-Bâbertî. Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Muḥammed b. Maḥmûd. el-ʿİnâye fî Şerḥi'l-Hidâye. 10 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Fikr, ts.
• Bedruddîn el-ʿAynî. Ebû Muḥammed Maḥmûd b. Aḥmed. el-Binâye Şerḥu'l-Hidâye. 13 cilt. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-ʿİlmiyye, 1420/2000.
• Ceṡṡâṡ. Ebû Bekir Aḥmed b. ʿAlî er-Râzî. Şerḥu Muḫtaṡari'ṭ-Ṭaḥâvî. nşr. ʿİṡmetullâh ʿİnâyetullah Muḥammed vd. Beyrut: Dâru'l-Beşâʾir, 1431/2010.
• Enver Selim, İsam, ‘Ademü teczieti’l-‘akd fi’ş-şeri‘ati’l-İslâmiyye ve’l-kânûn. (Matbu Doktora Tezi). İskenderiye: Münşeetü'l-Maârif, 2007.
• el-Ferğânî, Ḥasen b. Manṡûr el-Ûzcendi. Fetavâ Ḳâḍîḫân. y.y., ts.
• el-Ḥaddâdî, Ebûbekir b. ʿAlî b. Muḥammed el-Yemenî el-Ḥanefî. el-Cevheretu'n-Neyyira ʿalâ Muḫtaṡari'l-Ḳudûrî. 2 Cilt. y.y.: el-Maṭbaʿatu'l-Ḫayriyye, 1322H.
• İbn ʿÂbidîn, Muḥammed Emîn b. ʿOmer b. ʿAbdilʿazîz el-Ḥuseynî ed-Dımeşḳî. Reddu'l-Muḫtâr ʿalâ'd-Durri'l-Muḫtâr. 6 cilt. 2. Baskı, Beyrut, 1412/1992.
• İbn Mâze, Ebu'l-Meʿâlî Maḥmûd b. Aḥmed b. Abdulaziz b. ʿOmar b. Mâze el-Ḥanefî. el-Muḥîṭu'l-Burhânî fi'l-Fıḳhi'n-Nuʿmânî. nşr. ʿAbdulkerîm Sâmî el-Cundî. 9 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-ʿİlmiyye, 1424/2004.
• İbn Nuceym, Zeynuddîn b. İbrahîm b. Muḥammed el-Mıṣrî. el-Baḥru'r-Râîḳ Şerḥu Kenzi'd-Daḳâiḳ ve Minḥatu'l-Ḫâliḳ ve Tekmiletu't-Ṭûrî. 8 Cilt. y.y.: Dâru'l-Kitâbi'l-İslâmî, ts.
• İbnu'ş-Şıḥne, Ebu'l-Velîd Aḥmed b. Muḥammed b. Muḥammed es-Ŝeḳafî el-Ḥalebî. Lisânu'l-Ḥukkâm fî Maʿrifeti'l-ʾAḥkâm. Kahire: el-Bâbi'l-Ḥalebî, 1393/1973.
• İnanır, Ahmet. “İslâm Hukuk Düşüncesinde Bileşik (Mürekkep) Mâlî Sözleşmeler”. Internatıonal Journal Of Islamıc Economıcs And Fınance Studıes. S. 3/1 (Mart 2017): (s.7-39).
• el-Kâsânî, ʿAlâʾuddîn Ebûbekir b. Mesʿûd b. Aḥmed el-Ḥanefî. Bedâʾiʿu's-Ṡanâʾiʿ fî Tertîbi'ş-Şerâʾiʿ. 7 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-ʿİlmiyye, 1406/1986.
• Ḳudûrî, Ebû’l-Ḥuseyn Aḥmed b. Ebî Bekr Muḥammed b. Aḥmed el-Ḳudûrî. et-Tecrîd. nşr. Muḥammed Aḥmed Serrâc, ʿAlî Cumʿa Muḥammed. 12 Cilt. Ḳâhire, 1427/2006.
• el-Merğînânî, Ebu'l-Ḥasen ʿAlî b. Ebûbekr el-Ferğânî. el-Hidâye fî Şerḥi Bidâyeti'l-Mubtedî. nşr. Ṭallâl Yûsuf. 4 Cilt. Beyrut: Dâru İḥyâʾi't-Turâŝi'l-ʿArabî, ts.
• el-Mevṡılî, Ebu'l-Faḍl ʿAbdullâh b. Maḥmûd el-Ḥanefî. el-İḫtiyâr li Taʿlîli'l-Muḫtâr. nşr. ʿAbdullaṭîf Muḥammed ʿAbdurraḥmân. 5 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-ʿİlmiyye, 1426/2005.
• el-Mevsû‘atü'l-fıkhiyye, Heyet. “Safka”, C. 27, 42-44, Kuveyt: Vizâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1983/1404.
• Mollâ Ḫusrev, Muḥammed b. Ferâmerz b. ʿAlî. Dureru'l-Ḥukkâm Şerḥu Ğureri'l-ʾAḥkâm. 2 Cilt. Beyrut: Dâru ʾİḥyâi'l-Kutubi'l-ʿArabiyye, ts.
• Oktay, Saibe, “İsimsiz Sözleşmelerin Geçerliliği, Yorumu ve Boşluklarının Tamamlanması”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, S. LV/1-2 (1996): (s. 263-296).
• Samar, Mahmut. İslâmî Finans Ürünlerinde Akitlerin Birleştirilmesi. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2019.
• es-Seraḫsî. Muḥammed b. Aḥmed b. Ebî Sehl Şemsü'l-ʾEimme. el-Mebsûṭ. nşr. Ḫalîl Muḥyiddîn el-Meyyis, I-XXX, Beyrût, 1414/1993.
• TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA). Osman Şahin. C. 35. “Safka”, 480-481. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 2008.
• eş-Şeybânî, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. el-Ḥasen. el-Aṡl. nşr. Muḥammed Boynukalın. 12 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Ḥazm, Beyrut.
• eş-Şeybânî, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. el-Ḥasen. el-Meḫâric fî'l-Ḥiyel. Kahire: Mektebetu'ŝ-Ŝeḳafeti'd-Dîniyye, 1419/1999.
• ez-Zeylaʿî, ʿOŝmân b. ʿAlî b. Meḥcen el-Bâriʿî Faḫruddîn el-Ḥanefî. Tebyînu'l-Ḥaḳâîḳ Şerḥu Kenzi'd-Daḳâiḳ ve Ḥâşiyeti'ş-Şelebî. Kâḥire: el-Maṭbaʿatu'l-Kubre'l-ʾEmîriyye, Bulâk, 1313.