GÜLŞEHİR-ÖZKONAK-HACIBEKTAŞ ARASI (ORTA ANADOLU-NEVŞEHİR) KIRŞEHİR MASİFİ VE ÖRTÜ BİRİMLERİNİN STRATİGRAFİSİ

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 2, 308 - 330, 03.06.2023

Ramazan Demircioğlu

https://doi.org/10.17780/ksujes.1123319

Öz

Bu çalışmada, inceleme alanının stratigrafisi ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışma alanında temeli, Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı Kırşehir Masifi’ne ait metamorfitler ile bunları kesen Geç Kretase yaşlı magmatikler oluşturur. Paleosen-Eosen yaşlı Ayhan grubu, masifin örtü kayaçlarının ilk topluluğudur. Ayhan grubu alttan üste doğru, 1- Paleosen yaşlı alüvyal yelpaze ve akarsu çökellerinden oluşmuş Saytepe formasyonu, 2-Sığ denizel (gölsel?) ortamı belirten, Üst Paleosen-Alt Eosen yaşlı Esefin formasyonu, 3-Sığ denizel-lagüner özellikli, Alt-Orta Eosen yaşlı Kubaca formasyonu, 4-Karasal-sığ denizel kırıntılı kayaçlardan oluşmuş Alt-Orta Eosen yaşlı İlicek formasyonu, 5-Açık denizel ortamı yansıtan, Alt-Orta Eosen yaşlı Alıçlı formasyonu, 6-Fliş karakterli kırıntılı kayaçlardan yapılı Orta Eosen yaşlı Lalelik formasyonu ve en üstte 7-Sığ denizel resifal ortam koşullarını yansıtan Lütesiyen yaşlı Altıpınar formasyonundan oluşmuştur. Bu grup, akarsu-göl ve bataklık ortamlarını yansıtan Oligosen?-Orta Miyosen yaşlı Kızılöz formasyonu tarafından açılı uyumsuz olarak örtülmektedir. Bu birimler, açılı uyumsuz olarak Yaylacık grubuna ait Geç Miyosen yaşlı gölsel, karasal ve volkanoklastikler tarafından örtülmektedir. Üst Miyosen-Pleyistosen yaşlı Avanos grubuna ait birimler, bütün birimleri uyumsuz olarak örtmektedir. Alanın en genç birimlerini ise Kuvaterner yaşlı yamaç molozu, alüvyon ve travertenler oluşturur.

Anahtar Kelimeler

Nevşehir, Gülşehir, Kırşehir Masifi, Örtü Birimleri, Stratigrafi

Kaynakça

• Akgün, F., Olgun, E., Kuşçu, İ., Toprak, V., Göncüoğlu, M.C., (1995). Orta Anadolu Kristalen Kompleksinin Oligo-Miyosen’’ örtüsünün stratigrafisi, çökelme ortamı ve gerçek yaşına ilişkin yeni bulgular. T.P.J.D. Bülteni. s:51-68.
• Atabey, E., Tarhan, N., (1987). Ortaköy (Niğde-Tuzköy) Kesikköprü (Nevşehir) Yöresinin Jeolojisi. M.T.A. Rapor No:8156.
• Atabey, E., Tarhan, N., Yusufoğlu, H., Canpolat, M., (1988). Hacıbektaş, Gülşehir, Kalaba (Nevşehir) Himmetdede (Kayseri) arasının jeolojisi. M.T.A. Rapor No: 8523.
• Ataman, G., (1972). Ankara’nın güneydoğusundaki granit-granodiyoritik kütlelerden, Cefalık Dağının radyometrik yaşı hakkında ön çalışma. Hacettepe Üni. Fen ve Müh. Derg. s:44-49.
• Aydar, E., Schmitt, A., Çubukçu, E., Akın L., Ersoy, O., Şen, E., Duncan, R., Atıcı, G. (2012), Correlation of Ignimbrites in the Central Anatolian Volcanic province Using Zircon and Plagioclase ages and Zircon Composition. Journal of Volcanology and Geothermal Research. 83-97p.
• Aydın,N., (1984). Orta Anadolu Masifinin Gümüşkent B.(Nevşehir) Dolayında Jeolojik Petrografik İncelemeler. MTA .Jeoloji Etüdleri Daire Bşk. Saydamer – Gün Kitaplığı Arşiv No:206.
• Bailey, E. B. and McCallien, W. J., (1950) : The Ankara Mélange and the Anatolien Thrust. M.T.A., No: 40, Ankara. Başoğlu O., Gökkoyun S. , Sönmez Ç., Şener T., (2011). 2010 Yılı Nevşehir İli Miyosen Dönem Fosil Yatakları Yüzey Araştırması, Kültür ve Turizm Bakanlığı, 29. Araştırma Toplantısı sonuçları, Malatya, 369-382.
• Batum, İ., (1978). Nevşehir Güneybatısındaki Göllüdağ ve Acıgöl Volkanitlerinin Jeokimyası ve Petrolojisi, Yerbilimleri Dergisi, 4, 70-88.
• Demircioğlu, R., (2014). Gülşehir-Özkonak (Nevşehir) çevresinde Kırşehir Masifi ve Örtü Birimlerinin Jeolojisi ve Yapısal Özellikleri, Doktora Tezi, S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, 232 s.
• Doğan, U., (2011). Climate-controlled river terrace formation in the Kızılırmak Valley, Cappadocia section, Turkey: Inferred from Ar–Ar dating of Quaternary basalts and terraces stratigraphy. Geomorphology, 126, 66–8.
• Eldert L. A, Douwe J. J. van Hinsbergen, Nuretdin Kaymakçı, Reinoud L.M., Vissersa & Bart W. H. Hendriks. (2014). Late Cretaceous extension and Palaeogene rotation related contraction in Central Anatolia recorded in the Ayhan-Büyükkışla basin. İnternational Geology Rewiew.s:1-25.
• Göncüoğlu, C., Yalınız, K., Kuşçu, I., Köksal, S. and Dirik, K., (1993). Orta Anadolu Masifinin orta bölümünün jeolojisi, Bolum 3: Orta Kızılırmak Tersiyer Baseninin Jeolojik evrimi. T.P.A.O. Rapor No: 3313.
• Göncüoğlu, M.C., (1985). Niğde Masifi Batı Yarısının Jeolojisi. MTA. Derleme Rapor No. 5883.
• Göncüoğlu, M.C., (1986). Orta Anadolu Masifinin güney ucundan jeokronolojik yaş bulguları: MTA Dergisi 105/106, 111-124.
• Güleç, N., (1994). Rb-Sr isotope data from the Ağaçören Granitoid (East of Tuz Gölü): geochronological and genetical implications. TÜBITAK Turkish Journal of Earth Sciences, 3, 39-43.
• Kayakıran, S., (1979). Gülşehir Kaya Tuzlası Etüd ve Aramaları Açılanma Evreleri. MTA Rapor No: 6606.
• Ketin, İ., (1963). 1:500 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası, Kayseri Paftası: MTA Yayınları., Ankara.
• Köksal, S. ve Göncüoglu, M.C., (1997). İdiş Dağı-Avanos Alanının Jeolojisi (Nevşehir-Orta Anadolu). Maden Tetkik ve Arama Dergisi, s: 119, s. 73-89.
• Lebküchner, R.F., (1957). Kayseri ve Avanos-Ürgüp Havalisi ile Boğazliyan Havalisinin Jeolojisi Hakkında Rapor. M.T.A. Rapor no: 2656.
• Lefebvre C., Barnhoorn A., Hinsbergen D.J.J , Kaymakçı N., Vissers R. L.M. , (2011). Late Cretaceous extensional denudation along a marble detachment fault zone in the Kırşehir masif near Kaman, central Turkey. Journal of Structural Geology 33, 1226-1236.
• Oktay, F. Y., (1981). Savcılıbüyükoba (Kaman) çevresinde Orta Anadolu masifi tortul örtüsünün jeolojisi ve sedimentolojisi. Doktora Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 175s.
• Oktay, F. Y., (1981). Orta Anadolu Masifi tortul örtüsünün Kaman - Kırşehir yöresinde stratigrafisi ve jeoloji evrimi. Türkiye Jeol. Kur. 35. Bilimsel ve Teknik Kurultayı, İç Anadolu'nun Jeolojisi Simpozyumu.
• Pasquare, G., (1968). Geology of the Cenozoic volcanic area of Central Anatolia. Atti. Accad. Naz. Lincei, 9,53-204.
• Reul, K., 1954. Kayseri etrafındaki linyit zuhurları. M.T.A. rapor no:2605.
• Seymen, İ., (1981a). Kaman (Kırşehir) dolayında Kırşehir Masifi'nin stratigrafisi ve metamorfizması, Türkiye Jeol. Kur. Bült, 24,101 - 108.
• Seymen, İ., (1981b). Kaman (Kırşehir) dolayında Kırşehir Masifi'nin metamorfizması. Türkiye Jeol. Kur. 35. Bilimsel ve Teknik Kurultayı İç Anadolu'nun Jeolojisi Simpozyumu, s. 12 -15.
• Seymen, İ, (1982). Kaman Dolayında Kırşehir Masifi'nin Jeolojisi, Doçentlik Tezi, Î.TÜ. Maden Fakültesi, İstanbul, 164 s. (Yayınlanmamış).