Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde İzlenen Bebeklerin Annelerinde Stres Oluşturan Faktörler; Stresle Başa Çıkmada Birinci Basamağın Rolünün Belirlenmesi

Yıl 2012, Cilt: 4 Sayı: 3, 19 - 26, 01.12.2012

Uludağ A Ayşegül Uludağ İlhami Ünlüoğlu

Öz

Amaç: Bu çalışmada anneleri etkileyen stres faktörlerini saptamak, annelerin Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi (YYBÜ) çalışanlarından beklentilerini ve bunlarla baş etmede birinci basamak hekiminin rolünü belirlemek planlandı. Metod: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Hastanesinde YYBÜ'de bebekleri izlenen 78 anne ile postpartum 3. gün ve sonrasında yüz yüze görüşülerek sosyodemografik özellikleri, prenatal, natal ve postnatal öyküleri kaydedildi. Annelere Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri ile Genel Sağlık Anketi uygulandı. Bulgular: YYBÜ’ye kabul edilme nedenlerinden en sık olanı prematüriteydi. Annelerin psikolojik stres düzeylerini etkileyen pek çok erken saptandı. Bebeklerine temas eden ya da onları görmeye giden 41 annenin durumluk-sürekli kaygı düzeyinde artış olduğu, hospitalizasyon süresi arttıkça ve gestasyonel yaş düştükçe kaygı düzeyleri, depresyona eğilimlerinin arttığı saptandı. Düşük doğum ağırlıklı bebeklerin annelerinin kaygı düzeylerini arttırdığı, eğitim düzeyi arttıkça ise depresyon varlığı ve kaygı düzeylerinin düştüğü saptandı. Anne yaşı ile depresyon varlığı ve kaygı düzeyleri arasında ilişki saptanmadı. Düşük riski ya da intrauterin bebek ölümü öyküsü olan annelerin sürekli kaygı düzeyleri arttığı saptandı. Sonuç: Prematür bebek ve konjenital anomalili bebek doğumu, birçok kadının psikoteröpatik tedaviye ihtiyaç duyduğu oldukça travmatik bir olaydır. Türkiye’de aile hekimliği uygulaması başlamıştır. Aile hekimleri yüksek riskli bebek doğumundan sonra anne ve bebeklerin izlemlerini koordine etmekle ve özellikle annelerde bu dönemde artmış olan kaygı düzeyleri nedeniyle aileleri yakından takip etmekle sorumludur

Anahtar Kelimeler

YYBÜ, Stres Faktörleri, Kaygı Düzeyleri, Aile Hekimi

Kaynakça

• Behrman RE, Kliegman RM, Jenson HB(Eds). Nelson Texbook of Pediatrics 17th Edition Philadelphia: Saunders Company; 2005.
• Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması-2003. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, 2004.
• Brazy JE, Goldstein RF, Oehler JM, et al. Nursery neurobiologic risk score: levels of risk and relationships with nonmedical factors. J Dev Behav Pediatr 1993;14(6):375-80.
• Meyer EC, Coll CT, Lester BM, et al. Family-based intervention improves maternal psychological well-being and feeding interaction of preterm infants. Pediatrics 1994;93(2):241-6.
• Jeffcoate JA, Humphrey ME, Lloyd JK. Disturbance in parent-child relationship following preterm delivery. Dev Med Child Neurol 1979;21(3):344-52.
• Affleck G, Tennen H. The effect of newborn intensive care on parents' psychological well-being. Child Health Care 1991;20(1):6-14.
• DeMier RL, Hynan MT, Harris HB, Manniello RL. Perinatal stressors as predictors of symptoms of posttraumatic stress in mothers of infants at high risk. J Perinatol 1996;16(4):276-80.
• Mew AM, Holditch-Davis D, Belyea M, et al. Correlates of depressive symptoms in mothers of preterm infants. Neonatal Netw 2003;22(5):51-60.
• Wereszczak J, Miles MS, Holditch-Davis D. Maternal recall of the neonatal intensive care unit. Neonatal Netw 1997;16(4):33-40.
• Sadock BJ, Sadock VA (eds). Kaplan & Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry Books: Eight Editions. Balitimore: Lippincott Williams and Wilkins, 2004.
• Kılıç C. Genel Sağlık Anketi: Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi 1996;7(1);3-10.
• Aydemir Ö, Köroğlu E. Psikiyatride kullanılan klinik ölçekler. İstanbul: Hekimler Yayın Birliği, 2006.
• Goldberg DP, Oldehinkel T, Ormel J. Why GHQ threshold varies from one place to another. Psychol Med 1998; 28:915–21.
• LeCompte A, Öner N. Durumluk Sürekli Kaygı Envanteri, El Kitabı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 1985.
• Kennell JH, Klaus MH. Bonding: Recent observations that alter perinatal care, Pediatrics in Review 1998; 19(1):4-12.
• Dağoğlu T, Görak G (Ed). Yenidoğan Hemşireliğinde Etik, Temel Neonatoloji ve Hemşirelik İlkeleri; Ankara: Nobel Tıp Kitabevi, 2002:31-40.
• Siddiqui A, Hagglöf B. Does maternal prenatal attachment predict postnatal mother-infant interaction, Early Human Development 2000; 59(1):13-5.
• Goldberg S, Morris P, Simmons RJ, et al. Chronic illness in infancy and parenting stress: a comparison of three groups of parents. J Pediatr Psychol 1990;15(3):347-58.
• McGrath M, Sullivan MC, Seifer R. Maternal interaction patterns and preschool competence in high- risk children. Nursing Research 1998; 47(6):309-17.
• Smith KE, Landry SH, Swank PR. The influence of early patterns of positive parenting on children’s preschool outcomes. Early Education and Development 2000;11(2):147-69.
• Cho MY. Primiparas’perceptions of their delivery experience and their maternal-infant interaction: compared according to delivery method. Journal of The Korean Academy of Women’s Health Nursing 1995;1(1):5-22.
• Balcı S, Savaşer S. Annelerin bebeklerini algılama durumu, VI. Ulusal Hemşirelik Kongre Kitabı, GATA Hemşirelik Yüksekokulu. Ankara 1998;215-221.
• Çoban A. Doğum sonrası anne-yenidoğan etkileşimini etkileyen bazı etmenlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2003;8(27), 110-8.
• Chalmers I, Zlosnick JE, John DA, Campbell H. Obstetric practice and outcome of pregnancy in Cardiff residents 1965-1973. British Medical Journal 1976;1 (6012):735-38
• Kendall RE, Rennie D, Clarke JH, Dean C. The social and obstetrics correlates of psychiatric admissions in the puerperium. Psychological Medicine 1981;11(2):341-50.
• Reichert JA, Baron M, Fawcett J. Changes in attitudes toward cesarean birth. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs 1993;22(2):159-67.
• Miles M, Holditch-Davis D. Parenting the prematurely born child: pathways of influence. Seminars in Perinatalogy 1997; 21(3): 254–66.
• Rennie J, Robertson NRC. A manual of neonatal intensive care, 3th edition, London: Arnold, 2002.
• Stjernqvist KM. Extremely low birth weight infants less than 901 g. Impact on the family during the first year. Scand J Public Health 1992; 20(4): 226-33.
• Brooten D, Gennaro S, Brown LP, et al. Anxiety, depression, and hostility in mothers of preterm infants. Nurs Res 1988;37(4):213-6.
• Jeffcoate JA, Humphrey ME, Lloyd JK. Disturbance in parent-child relationship following preterm delivery. Dev Med Child Neurol 1979;21(3):344-52.
• Blaymore-Bier J, Pezzullo J, Kim E, et al. Outcome of extremely low-birth-weight infants: 1980-1990. Acta Paediatr 1994;83(12):1244-8.
• Thompson RJ, Goldstein RF, Oehler JM, et al. Developmental outcome of very low birth weight infants as a function of biological risk and psychosocial risk. J Dev Behav Pediatr 1994;15(4):232-8.
• Rauh VA, Nurcombe B, Achenbach T, et al. The Mother-Infant Transaction Program. The content and implications of an intervention for the mothers of low-birthweight infants. .Clin Perinatol 1990;17(1):31-45.
• Rodriguez CM, Murphy LE. Parenting stress and abuse potential in mothers of children with developmental disabilities. Child Maltreatment 1997;2(3):245-52.
• Berlin LJ, Brooks-Gunn J, Spiker D, et al. Examining observational measures of emotional support and cognitive stimulation in black and white mothers of preschoolers. Journal of Family Issues 1995;16(5):664-86.
• Blumberg NL. Effects of neonatal risk, maternal attitude, and cognitive style on early postpartum adjustment. J Abnorm Psychol 1980;89(2):139-50.
• DeMier RL, Hynan MT, Harris HB, et al. Perinatal stressors as predictors of symptoms of posttraumatic stress in mothers of infants at high risk. J Perinatol 1996;16(4):276-80.
• Meyer EC, Garcia Coll CT, Seifer R, et al. Psychological distress in mothers of preterm infants J Dev Behav Pediatr 1995;16(6):412-7.
• Thompson J. Community. Supporting young mothers. Nurs Times 1994;89(51):64-7.
• Güra A, Çiğ HÖ, Ongun H. Postpartum Maternal Depresyon Nedenleri ve Preterm Bebeklerde Büyüme Üzerine Etkileri. Çocuk Dergisi 2004;4(3):168-72.
• Richart Ä, DeMier L, Michael TA. Measurement Model of Perinatal Stressors: Identifying Risk for Postnatal Emotional Distress in Mothers of High-Risk Infants. Journal of Clinical Psychology 2000;56(1):89–100.
• Ukpong DI, Fatoye FO, Oseni SB, Adewuya AO. Postpartum emotional distress in mothers of preterm infants: a controlled study. East Afr Med J 2003;80(6):289-92.
• Gennaro S. Postpartum anxiety and depression in mothers of term and preterm infants. Nurs Res 1988;37(2):82– 5.
• Miles MS, Holditch-Davis D, Schwartz TA,et al. Depressive symptoms in mothers of prematurely born infants. J Dev Behav Pediatr 2007;28(1):36-44.
• Flacking R, Ewald U, Hedberg Nyqvist K, et al. Trustful bonds: A key to “becoming a mother” and to reciprocal breastfeeding. Stories of mothers of very preterm infants at a neonatal unit. Social Science & Medicine 2006;62(1):70-80.
• Sergek E, Taşdemir S, Sertbaş G. 4. Uludağ Pediatri Kış Kongresi Laktasyon Krizi Geçiren ve Laktasyon Krizi Geçirmeyen Annelerin Anksiyete Düzeyleri - Poster 37. 17.02.2008; Bursa.
• Martin L, Pernell MD. Çağdaş obstetrik ve jinekolojik teşhis ve tedavi, Cilt I-II, Kansas City: A Lange Medical Book. Çeviri Ed: F. Saraçoğlu, İstanbul: Barış Kitabevi; 1994:127-129, 1403-1404.
• Cox LC, Bialoskurski M. Neonatal intensive care: communication and attachment. Br J Nurs 2001; 10: 668–76.
• Holditch-Davis D, Miles MS. Mothers’ stories about their experiences in the neonatal care unit. Neonatal Netw 2000; 19(3): 13–21.
• Çalışır H, Şeker S, Güler F, et al. Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde bebeği yatan ebeveynlerin gereksinimleri ve kaygı düzeyleri. 50. Milli Pediatri Kongresinin Poster ve Sözel Bildirileri. 08-12.11.2006, Antalya.
• Preyde M, Ardal F. Effectiveness of a parent "buddy" program for mothers of very preterm infants in a neonatal intensive care unit. CMAJ 2003;168(8):969-73.
• Koh TH, Butow PN, Coory M, et al. Provision of taped conversations with neonatologists to mothers of babies in intensive care: randomised controlled trial. BMJ 2007;334(7583):28.
• Sağlık Bakanlığı. Aile Hekimliği Notları; Aile Hekiminin Görev ve İlkeleri 1. Basım, Ankara: Sağlık Bakanlığı yayınları, 2004.