Dünyada Tüberküloz'un Tarihi

Yıl 2011, Cilt: 3 Sayı: 2, 1 - 4, 01.08.2011

Barış Yi

Öz

yazarlar ve müzisyenler vardý. Akciðer veremi kanamasýndan ölen Moliere, ünlü edebiyatçýlar, Bronte (Anne, Emily ve Charlotte) ve onlarýn iki küçük kýz kardeºleri (Maria ve Elizabeth) ve ünlü üç edebiyatçý kardeºin aðabeyi üç edebiyatçý kadýnýn yaðlý boya portresini yapan erkek kardeº Branwell de sonradan veremden ölmüºlerdir (3). Anton Çekov, Franz Kaka ve Frederick veremden ölen ünlüler arasýnda yer alýr. Nikiforuk, 19 yy. da veremden ölen sanatçýlarýn listesinin Toronto ºehrinin telefon rehberinden daha kalabalýk olduðunu yazmaktadýr. Akciðer tüberkülozundan ölenler arasýnda VIII. Henry'nin oðlu olan Edward VI. da vardýr. Babasýnýn ölümü üzerine 9 yaºýnda kral olan Edward VI, önce kýzamýk, ardýndan çiçek hastalýðýna tutulmuº, bunlardan tüberkülozundan öldüðü otopsi ile gösterilmiºtir. Verem hastalýðýnýn salgýn yaptýðý yüz yýllarda tedavi yöntemleri korkunç olduðu kadar da gülünçtür. Hastalýðýn sebebi bilimsel olarak bilinmediði iyin piyasaya hastalardan kan alma, müshil ilacý verme veya lavmanla fosforik asit, eter, digitalis, karbonik asit, afyon gibi ilaçlar kullanýyorlardý. Ýngiltere’nin Hippocrates'i olarak bilinen Thomas Sydenheim vereme at ile gezinmenin yararý olduðunu söylemekteydi (3). ªarlatan hekimlerin en ünlüleri arasýnda Fransýz ihtilalinde deðerli kimyacý Lavosier'in giyotin ile idamýna karar veren Dr. Jean-Paul Marat, veremlilere kendi adýyla önerdiði solüsyonun (L'eau antipulmonaire du Docteur Marat) ki, terkibinde sadece Calcium Phosphate bulunuyordu. Veremin tedavisinde taze insan kam içmenin etkili olduðu da ileri sürülmüºtür. Ýspanya’nýn Andalucuia bölgesinde 8 yaºýndaki bir çocuk kaçýrýlýp, koltuk altý býçakla kesilmiº ve buradan akan taze kan zengin bir veremliye içirilmiºtir. Orta çað ve sonrasýndaki "King's Evil" olarak bilinen lenfbezi tüberkülozu çok yaygýndý. Ýngiltere Kralý Edward VI, Fransýz Kralý Charles IX, bu hastalýktan ölmüºlerdir (3,4). Bu krallar lenfbezi tüberkülozlu hastalara el sürerek tedavi ettiklerini sanýyorlardý. Ýngiltere Kralý I. Edward bir ay içinde 533 hastaya el sürerek tedavi ettiðini sanýyordu. Fransýz Kralý Philip Augustos, bir toplantýda 1,500 hastaya el sürmüº. Bu yöntemle tedavi Ýngiltere'de II. Charles ve Queen Anne ve Macar Kralý Franz Joseph tarafýndan da kullanýlmýºtýr. XIX. yüzyýlýn sonlarýnda ve XX. yüzyýlda veremli hastalarýn izolasyonu düºünülerek, bunun için daðlýk yerlerde sanatoryumlar yapý1maya baºlamýºtýr. Çoðu fakir kullanýlýyordu. Zengin olanlar Ýsviçre'nin Davos ve St. Moritzde ºehirlerinde yapý1an sanatoryumlarý tercih ediyorlardý. Bunlarýn sayesinde bu ülkede yeni doðmuº olan ilaç sanayi hýzla geliºmiºti ve onlarla birlikte bankacýlýk sektörü de yarýºýyordu. Verem hastalýðýnýn tanýnmasý, sebebinin öðrenilmesi ve tedavisinde ileri adýmlarýn atýlmasý Paris’teki Necker hastanesinde çalýºanlar gibi kendisi de veremli olan Rene Laennec'in çalýºmalarý ile ortaya çýkmýºtýr. Beº yaºýna öksüz kalan Laennec ve iki kardeºini Nantes ºehrinde doktor olan amcasý büyütmüºtür. Amca, ihtilalin en alevli

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Daniel TM. Captain of the death. The story of tuberculosis. London: University Pres, 1999;1-50.
• Haggard A. The Doctor in History. New York: Dorset Pres, 1989;332-335.
• Nikiforuk A. Mahºerin dört atlýsý. Ýstanbul: Ýletiºim Yayýnlarý, 2001;165-186.
• Dormandy T. A history of Tuberculosis. The Hambledon Press: London,1999;1-50.
• Holmes G, Holmes F, Mc Morrough J. The Death of Young King Edward VI. N Eng J Med, 2001; 345(1); 60- 62.
• Banº YI. Osmanlý Padiºahlarýnýn Yaºamlarýndan Kesitler, Hastalýklarý ve Ölüm Sebepleri. Ankara: Bilimsel Týp Yayýnevi, 2002.
• Oztuna Y. Osmanlýda Týp. Büyük Osmanlý Tarihi. Ýstanbul: Ötügen Yayýnlarý, 1994;8:341.
• Barýº YI, Hillerdal G. Tuberculosis in the Ottoman harem 19th century. J Med Biography 2009; 17(3): 170-173.