Zehirli Mantar Toksinlerinin Analiz Yöntemleri

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 1, 148 - 158, 02.03.2020

Nuri Cenk Coşkun Ertuğrul Kaya

https://doi.org/10.18521/ktd.604023

Öz

Misetizm olarak da bilinen şapkalı mantarlar ile zehirlenme vakaları tıbbi
imkanların çok geliştiği günümüzde bile ölümle sonuçlanabilmektedir. Yaklaşık
100 çeşit zehirlenmeye yol açan mantar türünün arasında yaklaşık 10 tanesi
ölümcül zehirlenmelere yol açabilmektedir. Zehirlenme durumunda bu mantar
toksinlerinin erken tespiti hayati önem taşımaktadır. Bu derlememizde mantar
toksinlerinin hangi yöntemler ile tespit edildikleri tek bir kaynakta
toplanmıştır. Başlıca toksinler olarak; Amatoksinler, Fallotoksinler,
Virotoksinler, Koprin, Giromitrin, İbotenik asit ve Muskimol, Muskarin,
Orellanin, Psilosin ve Psilosibin yer almıştır. Analiz yöntemleri içerisinde
ise; İnce tabaka kromatografisi, Eliza yöntemi, LC-MS/MS, HPLC, Gaz
Kromatografi, LC-QTOF yer almaktadır. Bu derlememizde amaç; özellikle ölümcül zehirlenmeye sebep
olan başlıca şapkalı mantar toksinlerinin analiz metotlarını tek bir kaynakta
toplayarak araştırmacılara güvenilir bir kaynak sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Mantar, zehirlenme, analiz, toksin

Kaynakça

• 1. Yardan T, Eden AO, Baydın A, et. al. Mantar zehirlenmeleri. O.M.Ü. Tıp Dergisi 2008;25(2): 75–83.
• 2. Pekşen A. Mantar zehirlenmeleri ve başlıca zehirli mantarlar. Ordu’da Gıda Güvenliği Dergisi 2015;25(6).
• 3. Aras Z. Mikrobiyolojide kullanılan hızlı tanı yöntemleri. Türk Hij. Den. Biyol. Dergisi 2011;68(2): 97 – 104.
• 4. Kaya E, Akata I, Bakırcı S, et. al. İmmünokromatografik kart testlerin çalışma prensibi ve üretim teknikleri. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi 2014;16(3): 46-54.
• 5. Kromatografik analizler, Kimya teknolojisi. TC. Milli Eğitim Bakanlığı yayınları 2013:13-15.
• 6. Eser B, Dinçel AS. Kromatografiye Giriş, Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografi Kullanımında Basit İpuçları. Journal of Health Services and Education 2018;2(2): 51-57.
• 7. Hoffman E, Stroobant V. Mass spectrometry principles and applications. Wiley 2007: 126-127.
• 8. Woo-Sik J, Hossain A, Seung-Chun P. Toxicological Profiles of Poisonous, Edible, and Medicinal Mushrooms. Mycobiology 2014;42(3):215-220.
• 9. Kaya E, Yilmaz I, Sinirlioglu Z, et al. Amanitin and phallotoxin concentration in Amanita phalloides var. alba mushroom. Toxicon 2013;76:225–233.
• 10. Vetter JN. Toxins of amanita phalloides. Toxicon 1998;36(1):13-24.
• 11. Diaz JH. Amatoxin-Containing MushroomPoisonings: Species,Toxidromes, Treatments,and Outcomes. Wilderness & environmental medicine 2018;29: 111–118.
• 12. Mat A. Türkiye’de mantar zehirlenmeleri ve zehirli mantarlar. Nobel Tıp Kitabevi, 2000.
• 13. Graeme KA. Mycetism: A review of the recent literature. J. Med. Toxicol. 2014;10:173–189.
• 14. Abuknesha RA, Maragkou A. A highly sensitive and specific enzyme immunoassay for detection of β-amanitin in biological fluids. Anal Bioanal Chem. 2004;379:853–860.
• 15. Garcia J, Costa VM, Baptista P et al. Quantification of alpha-amanitin in biological samples by HPLC using simultaneous UV- diode array and electrochemical detection. Journal of Chromatography B 2015;997:85–95.
• 16. Kaya E, Karahan S, Hancı M et al. Düzce Yöresinde Yetişen Amanita Phalloides Mantarındaki Alfa Amanitin Düzeyinin Hplc Yöntemiyle Ölçümü. Düzce Tıp Dergisi 2012;14(2):15-17.
• 17. Leite M, Freitas A, Azul AM, et al. Development, optimization and application of an analytical methodology by ultra performance liquid chromatography–tandem mass spectrometry for determination of amanitins in urine and liver samples. Analytica Chimica Acta 2013;799:77– 87.
• 18. Jansson D, Fredriksson SA, Herrmann A, et al. A concept study on identification and attribution profiling of chemical threat agents using liquid chromatography– mass spectrometry applied to Amanita toxins in food. Forensic Science International 2012;221:44–49.
• 19. Patocka J, Pita R, Kuca K. Gyromitrin, mushroom toxin of gyromitra spp. Mil. Med. Sci. Lett. 2012;81(2): 61-67.
• 20. Spoerke DG, Rumack BH. Handbook of mushroom poisoning, diagnosis and treatment. CRC Press Boca Raton, 1994.
• 21. Arshadi M, Nilsson C, Magnusson B. Gas chromatography–mass spectrometry determination of the pentafluorobenzoyl derivative of methylhydrazine in false morel (Gyromitra esculenta) as a monitor for the content of the toxin gyromitrin. Journal of Chromatography A 2006; 1125:229–233.
• 22. Najar D, Haraldsson B, Thorsell A, Sihlbom C et. al. Pharmacokinetic properties of the nephrotoxin orellanine in rats toxins 2018;10: 333.
• 23. Oubrahim H, Richard JM, Cantin-Esnault D et. al. Novel methods for identification and quantification of the mushroom nephrotoxin orellanine Thin-layer chromatography and electrophoresis screening of mushrooms with electron spin resonance determination of the toxin. J. Chromatogr. A 1997;758: 145-157.
• 24. Shao D, Tang S, Healy RA, et al. A novel orellanine containing mushroom Cortinarius armillatus. Toxicon 2016;114: 65-74.
• 25. Berger KJ, Guss DA. Mycotoxıns Revısıted: Part II. The Journal of Emergency Medicine 2005; 28(2):175–183.
• 26. Michelot D, Melendez-Howell LM. Amanita muscaria: chemistry, biology, toxicology and ethnomycology. Mycol. Res. 2003;107(2): 131-146.
• 27. Merova B, Ondra P, Stankova M, et al. Isolation and identification of the Amanita muscaria and Amanita pantherina toxins in human urine. Neuro Endocrinol Lett. 2008;29(5):744-8.
• 28. Tsujikawa K, Kuwayama K, Miyaguchi H, et al. Determination of muscimol and ibotenic acid in Amanita mushrooms by high-performance liquid chromatography and liquidchromatography-tandem mass spectrometry; Journal of Chromatography B 2007;852:430–435.
• 29. Stijve T. High-performance thin-layer chromatographic determination of the toxic principles of some poisonous mushrooms. Mitt. Gebiete Lebensm Hyg. 1981;72: 44-54.
• 30. Ludvig N, Tang HM, Baptiste SL, et al. Long-term behavioral, electrophysiological, and neurochemical monitoring of the safety of an experimental antiepileptic implant, the muscimol-delivering Subdural Pharmacotherapy Device in monkeys. J Neurosurg. 2012; 117:162–175.
• 31. Michelot D. Poisoning by Coprinus atramentarius. Natural Toxins 1992;1:73-80.
• 32. Kinghorn AD. Toxic plants. Columbia University Press, New York, 1979.
• 33. Anastos N, Lewis SW, Barnett NW, et al. The Determination of Psilocin and Psilocybin in Hallucinogenic Mushrooms by HPLC Utilizing a Dual Reagent Acidic Potassium Permanganate and Tris(2,20-bipyridyl)ruthenium(II) Chemiluminescence Detection System. J Forensic Sci 2006;51(1).
• 34. Pichini S, Marchei E, Garcia-Algar O, et al. Ultra-high-pressure liquid chromatography tandem mass spectrometry determination of hallucinogenic drugs in hair of psychedelic plants and mushrooms consumers. Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis 2014;100:284–289.
• 35. Sticht G, Kaferstein H. Detection of psilocin in body fluids; Forensic Science International 2000;113:403–407.
• 36. Albers C, Köhler H, Lehr M, et al. Development of a psilocin immunoassay for serum and blood samples. Int J Legal Med. 2004;118:326–331.