Aile Hekimliği Sisteminde Hasta Memnuniyeti: Kesitsel Bir Çalışma

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 2, 281 - 291, 07.06.2021

Fatma Çiftçi Kıraç , Seda Uyar , Ramazan Kıraç , Sait Söyler

https://doi.org/10.18521/ktd.884409

Cited By: 1

Öz

Amaç: Sağlık hizmetleri sunumunda önemli bir yeri olan aile hekimliği, sağlıkta daha eşitlikçi bir hizmet sunumu sağlamakla birlikte sağlık harcamalarının daha maliyet etkin olmasına da hizmet etmektedir. Çalışmada Türkiye/Kahramanmaraş merkez ilçelerinde son bir yılda aile hekiminden hizmet almış olan bireylerin aile hekimliği hizmetlerinden memnuniyet düzeyinin tespit edilmesi ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Bu araştırma gözlemsel bir araştırmadır. Aynı zamanda kesitsel ve tanımlayıcı olma özelliği de göstermektedir. Bu doğrultuda araştırmanın raporlanmasında STROBE (Strengthening the Reporting of Observational Studies in Epidemiology) bildirimi kullanılmıştır. Çalışmada “Aile Hekimliği Memnuniyeti” anketi kullanılmıştır. Anketin geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları araştırma kapsamında gerçekleştirilmiştir. Faktör analizi öncesinde, verilerin ve örneklemin temel bileşenler analizine uygunluğunun incelenmesi amacıyla yapılan Kaiser-Meyer Olkin (KMO) ve Barlett testleri yapılmıştır. Araştırmaya ait açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizlerine ait değerler bulgular kısmında yer verilmiştir.

Bulgular: Katılımcıların genel memnuniyet puanı ortalamanın üzerindeyken, aile hekimliği fiziki donanım ve aile hekimi iletişim alt boyutları açısından ortalamanın altındadır. Öte yandan katılımcıların memnuniyet düzeylerinin en yüksek olduğu boyut aile hekimi davranış alt boyutudur. Aile hekimliği sisteminin faydasına ilişkin memnuniyet boyutu da ortalamanın üzerindedir. Katılımcıların cinsiyetlerine ve kronik bir hastalıklarının olup olmamasına göre genel memnuniyet durumlarında anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Katılımcıların yaş grupları, medeni durumu, öğrenim durumu, gelir durumu ve sahip olunan çocuk sayısı ile memnuniyet düzeyi arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir.

Sonuç: Araştırma sonucunda aile hekimliğinden memnuniyetin genel olarak yüksek olduğu tespit edilmiştir. Birinci basamak sağlık hizmetlerinin en önemli unsurlarından biri olan aile hekimliği sisteminin kalitesinin artırılabilmesi için hasta memnuniyetinin sürekli olarak değerlendirilmesi ve hizmette aksayan yerlerin tespit edilerek iyileştirilmeler gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Hizmet sunum süreçlerinde sağlanacak iyileştirmelerin hastaların memnuniyetlerini de artıracağı açıktır.

Anahtar Kelimeler

Aile hekimliği, memnuniyet, Sağlık hizmeti

Patient Satisfaction with Family Medicine System: A Cross-Sectional Study

Öz

Objective: Family medicine, which has an important place in the provision of health services, provides a more equitable service delivery in health, and also ensures that health expenditures are more cost-effective. In this study, it was aimed to determine the satisfaction levels with family medicine services of individuals who have received service from family physicians in the central districts of Turkey/Kahramanmaraş during the last year and to examine them in terms of various variables.

Materials and Methods: This is an observational study. It is also cross-sectional and descriptive. Accordingly, the STROBE statement was used in the reporting of the study. The "Family Medicine SatisfactionQuestionnaire” was used in the study. The validity and reliability of the questionnaire were carried out within the scope of the study. Before the factor analysis, Kaiser-Meyer Olkin (KMO) and Bartlett tests were conducted to examine the suitability of the data and the sample to the principal component analysis. Values of the exploratory and confirmatory factor analyzes of the study were included in the findings section.

Results: While the general satisfaction score of the participants was above the average, it was below the average in terms of family medicine physical equipment and communication sub-dimensions. On the other hand, the dimension in which the satisfaction levels of the participants were the highest was the behavior of family physician dimension. The satisfaction level regarding the benefits of the family medicine system was also above average. No significant difference was found in the general satisfaction status of the participants by gender and whether they have a chronic illness. A significant difference was determined in the satisfaction level of the participants according to the age groups, marital status, educational status, income level, number of children owned.

Conclusion: As a result of the study, it was determined that satisfaction with family medicine is generally high. In order to increase the quality of the family medicine system, which is one of the most important elements of primary health care services, patient satisfaction should be continuously evaluated and improvements should be made by detecting the disruptions in service. It is clear that the improvements to be provided in the service delivery processes will increase the satisfaction of the patients.

Anahtar Kelimeler

Family Medicine, Satisfaction, Health Service

Kaynakça

• 1. Toprak D, Esen ES, Öztürk GZ, Egici MT, Gökseven Y, Aile hekimliği uzmanlık eğitiminde‘Eğitim Aile Sağlığı Merkezleri’Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi deneyimi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2019;23(4):165-175.
• 2. Basak O, Akturk Z, Topsever P. Aile Hekimliği Genel Pratisyenlik Avrupa Tanımı. Barselona: Wonca Europe; 2002.
• 3. Manning G. Characteristics of family medicine. In: Arulrhaj S, Jayalal JA, Abul Hasan KM, Ravisankar TN, editors. Textbook of Family Medicine. India: Wolters Kluwer; 2017.
• 4. Taylor RB, Family medicine: Principles and practice. New York: Springer-Verlag; 2003.
• 5. Aktaş EÖ, Çakır G, Aile hekimlerinin, aile hekimliği uygulaması hakkındaki görüşleri: Bir anket çalışması. Ege Tıp Dergisi. 2012;51(1):21-29.
• 6. Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği. Aile hekimliği uzmanlığının ülkemizdeki tarihçesi. 2020 [cited: 2020 Des 22]. Available from: https://www.tahud.org.tr/page/tarih%C3%A7e-1 , tarih: 22.12.2020.
• 7. Bağcı H, Atasever M, Türkiye sağlık sistemi. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2020.
• 8. Üstü Y, Uğurlu M, Örnek M, Sanisoğlu SY, 2002-2008 yılları arasında Erzurum bölgesinde birinci ve ikinci basamak sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesi. Balkan Medical Journal. 2011;(1):55-61.
• 9. Glenn JK, Lawler FH, Hoerl MS, Physician referrals in a competitive environment: an estimate of the economic impact of a referral. Jama. 1987;258(14):1920-1923.
• 10. Sripa P, Hayhoe B, Garg P, Majeed A, Greenfield G, Impact of GP gatekeeping on quality of care, and health outcomes, use, and expenditure: a systematic review. Br J Gen Pract. 2019;69(682): 294-303.
• 11. Donabedian A. Qualityassurance in healthcare: consumers’ role. Quality in HealthCare, 1992;1: 247-51.
• 12. Gezergün A, Şahin B, Tengilimoğlu D, Demir C, Bayer E, Hastaların bakış açısıyla hekim-hasta ilişkisi ve iletişimi; bir eğitim hastanesi örneği. Sosyal Bilimler Dergisi. 2006;1:129-144.
• 13. Turgu S, Öztora S, Çaylan A, Dağdeviren HN, Birinci basamakta hasta memnuniyeti ve hekim iş doyumu ile ilişkisi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 2018;22(2):78-91.
• 14. Çetinkaya F, Baykan Z, Naçar M, Yetişkinlerin aile hekimliği uygulaması ile ilgili düşünceleri ve aile hekimlerine başvuru durumu. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2013;12(4):417-424.
• 15. Von Elm E, Altman DG, Egger M, Pocock SJ, Gotzsche PF, Vandenbroucke JP, Initiative S, Strengthening the reporting of observational studies in epidemiology (strobe) statement: guidelines for reporting observational studies. Annals of Internal Medicine. 2007;147(8):573–577.
• 16. Yalman F. Aile hekimliği sisteminin hekimlerin sunmuş olduğu hizmetlerin kalitesine etkisi: düzce örneği [Yüksek Lisans Tezi]. [Düzce] Düzce Üniversitesi; 2013.
• 17. Büyüköztürk Ş, Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık; 2007.
• 18. Field A, Discovering statistics using SPSS. London: SAGE Yayınları; 2005.
• 19. Kahramanmaraş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. [Internet]. 2020 [cited 2020 Dec 27]. Available from: https://kahramanmaras.ktb.gov.tr/TR-149577/ilceler.html
• 20. Eminoğlu E, Nartgün Z, Üniversite öğrencilerinin akademik sahtekârlık eğilimlerinin ölçülmesine yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 2009;6(1):215-240.
• 21. Şimşek, ÖF, Yapısal eşitlik modellemesine giriş, temel ilkeler ve LİSREL uygulamaları. Ankara: Siyasal Basın ve Dağıtım; 2007.
• 22. Segars AH, Varun G, Re-examining perceived ease of use and usefulness: a confirmatory factor analysis. MIS Quarterly. 1993;17 (4):517-525.
• 23. Bentler PM, Bonett DG, Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin. 1980;88,588-606.
• 24. Browne MW, Cudeck R. Alternativeways of assessing model fit. In: Bollen KA, Long JS, editors. Testing structural equation models. Newbury Park, CA: Sage; 1993. p. 136-62.
• 25. Walley J, Lawn JE, Tinker A, De Francisco A, Chopra M, Rudan I, ... & Lancet Alma-Ata Working Group. Primary healthcare: making Alma-Ata a reality. The Lancet. 2008; 372[9642]:1001-1007.
• 26. Starfield B, Primary care and equity in health: the importance to effectiveness and equity of responsiveness to peoples' needs. Humanity & Society. 2009; 33(1-2):56-73.
• 27. Rao M, Pilot E, The missing link–the role of primary care in global health. Global Health Action. 2014;7(1):1-6.
• 28. World Health Organization. Declaration of Alma-Ata: internationalconference on primary healthcare [Internet]. 1978 Sept 6–12, Available from: https://www.who.int/publications/almaata_declaration_en.pdf.
• 29. Bostan S, Havvatoğlu K, EUROPEP aile hekimliği memnuniyeti ölçeğine göre Gümüşhane aile hekimliği memnuniyet araştırması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014;3(4):1067-1078.
• 30. Söyleyici T. Aile hekimliği uygulamasında hasta memnuniyet düzeyi: Denizli uygulaması [Yüksek Lisans Tezi].[Denizli(Türkiye)]: Pamukkale Üniversitesi; 2010.
• 31. Taheri M, Mohammadi M, Amani A, Zahiri R, Mohammadbeigi A, Family physician program in Iran, patients satisfaction in a multi center study. Pakistan Journal of Biological Sciences: PJBS. 2014;17(2): 227-233.
• 32. Aycan S, Özkan S, Avcı E, Özdemirkan T, Çivil EF, Ankara il merkezinde bazı aile sağlığı merkezlerine başvuran on sekiz yaş üstü kişilerin aile hekimliği uygulamasına ilişkin bilgi, tutum ve memnuniyet değerlendirmesi. Toplum Ve Hekim. 2012;27(6):449-455.
• 33. Mollahaliloğlu S, Kosdak M, Sanisoğlu Y, Boz D, Demirok AB. Birinci basamak sağlık hizmetlerinde hasta memnuniyeti. İçinde: Akdağ R, editör. Hıfzıssıhha mektebi müdürlüğü,Refik Saydam hıfzıssıhha merkezi başkanlığı, Sağlık Bakanlığı. Ankara: Opus Basın Yayın; 2010.
• 34. Yapakçı A, Altun A, Kesen CH, Yılmaz E, Delican O, Atal SS, Ailelerin Aile Hekimliği’nden hizmet alımı ve memnuniyeti. The Journal of Turkish Family Physician. 2019;10(1):22-38.
• 35. Tanır F, Aile hekimliği uygulamalarının Doğankent Sağlık, Eğitim ve Araştırma Bölgesindeki durumu. Turkish Journal of Public Health. 2014;12(2):91-99.
• 36. Özata M, Tekin F, Öztürk YE, Konyadaki aile hekimliği hizmetlerinin değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2016; 35:205-18.
• 37. Kırılmaz H, Öztürk K, Aile hekimliğinde hasta memnuniyetine yönelik bir araştırma. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2018;5(1):60-70.
• 38. Ardahan M, Arabacı Z, Saka MC, Bir aile sağlığı merkezine başvuran hastaların memnuniyet düzeyleri ve etkileyen faktörler. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 2018;18(40):53-70.
• 39. Kersnik J, Determinants of customer satisfaction with the healthcare system, with the possibility to choose a personal physician and with a family doctor in a transition country. Health Policy. 2001;57(2):155-164.
• 40. Marcinowicz L, Konstantynowicz J, Chlabicz S, The patient's view of the acceptability of the primary care in Poland. International Journal for Quality in Health Care. 2008;20(4):277-283.
• 41. Sohrabi MR, Albalushi RM, Clients’ satisfactio nwith primary healthcare in Tehran: A cross-sectional study on Iranian Health Centers. Journal of Research in Medical Sciences: The Official Journal of Isfahan University of Medical Sciences. 2011;16(6):756.
• 42. Fallahi A, Hashemian M, Assessment client satisfaction with family physician in health care centers of Jiroft County and its relationship with physician’ demographic variables. Zanko Journal of Medical Sciences. 2015;16(49):61-72.
• 43. Lankarani KB, Maharlouei N, Akbari M, Yazdanpanah D, Akbari M, Moghadami M, Joulaei H, Satisfaction rate regarding health-care services and its determinant factors in South-West of Iran: A population-based study. International Journal of Preventive Medicine. 2016;7 (1):122-126.
• 44. Ghorbani A, Raeissi P, Saffari E, Reissi N, Patient satisfaction with the family physician program in Sabzevar, Iran. Global Journal of Health Science. 2016;8(2):219-229.
• 45. Özaras G, Dil S, Çankırı’da aile sağlığı merkezlerine başvuran bireylerin memnuniyet durumlarını etkileyen sosyo-demografik, çevresel ve psikososyal faktörlerin incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2011;6(2):389-404.
• 46. Kızıl C, Akman V, Öztürk S, Aile sağlığı merkezlerinden hizmet alan hastaların hasta memnuniyet düzeylerinin belirlenmesi: Yalova ili örneği. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2018;8(2):33-47.
• 47. Durmuş H, Timur A, Yıldız S, Çetinkaya F, Erciyes Üniversitesi hastanesi polikliniklerine başvuran hastaların Aile Hekimliği uygulamasından memnuniyet durumu. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2018;22(1): 2-11.
• 48. Al Ali AA, Elzubair AG, Establishingrapport: physicians' practiceandattendees’ satisfaction at a primaryhealthcarecenter, Dammam, SaudiArabia, 2013. Journal of Family&Community Medicine. 2016;23(1):12-17.
• 49. Özdemir A. Sağlıkta dönüşüm programında aile hekimliği uygulaması ve hasta memnuniyet düzeyi: Kilis örneği [Yüksek Lisans Tezi]. [Denizli (Türkiye)] Pamukkale Üniversitesi; 2012.
• 50. Özer A, Çakıl E, Sağlık hizmetlerinde hasta memnuniyetini etkileyen faktörler. Tıp Araştırmaları Dergisi. 2007;5(3):140-143.
• 51. Üstü Y, Uğurlu M, Bir analiz: Aile hekimliği ülkemizde etkin kullanılıyor mu?. Ankara Medical Journal. 2015;15(4), 244-248.
• 52. Güven EA, Aycan S, Ankara’da bir üniversite hastanesine başvuranların mevcut aile hekimliği sistemi ve sevk uygulaması hakkında düşünceleri. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2018;3(3):25-36.
• 53. Soysal A, Kıraç R, Alu A, Türkiye’de aile hekimliği sistemi ve Diyarbakır halkının aile hekimliği sistemine olan memnuniyet ölçüleri. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2016);6(10):76-89.