Gıda Tiksinme Ölçeğinin Türkçe Uyarlamasının Geçerlik ve Güvenirliği

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 2, 203 - 209, 22.06.2023

Ayşe Nur Songür Bozdağ , Gülperi Demir , Funda Pınar Çakıroğlu

https://doi.org/10.18521/ktd.1160362

Öz

Amaç: Gıdalardan tiksinme duygusu, özellikle gıda seçimi ve tüketimi olmak üzere birçok durumda önemli rol oynar. Bireylerin günlük yaşamı etkileyen pek çok olayda iğrenme duygusu etkili olduğundan, bu duygunun gıdalarla ilgili davranışlardaki rolünü anlamak önem arz etmektedir. Son zamanlarda, 32 maddelik bir Gıda Tiksinme Ölçeği (GTÖ) geliştirilmiş ve onaylanmıştır. Bu çalışma, Türk popülasyonunda ilk kez GTÖ'ni doğrulamayı amaçlamaktadır.
Metod: Bu kesitsel çalışmaya Türkiye'de yaşayan, 19-65 yaş arası sağlıklı 240 kişi dahil edilmiştir. Araştırma anket formu yöntemi ile Temmuz 2020-Şubat 2021 tarihleri arasında internet ortamında yürütülmüştür. Ölçek orijinalindeki gibi altılı Likert ile değerlendirilmiştir İstatistiksel analizler R-Project programı ve lavaan paketleri ile yapılmıştır. Orijinal ölçek maddelerini test etmek için GTÖ'nin Türkçe uyarlaması (GTÖ-Tr) doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ile test edilmiştir.
Bulgular: Bu çalışmada ölçeğin Cronbach's Alpha katsayısı 0.914 olarak belirlenmiştir. GTÖ-Tr alt boyutları için Cronbach's Alpha güvenirlik katsayıları 0.717-0.902 arasında değişmektedir. Doğrulayıcı faktör analizi sonucu hesaplanan uyum indeksleri de kabul edilebilir aralıktadır.
Sonuç: Çalışma sonuçları, GTÖ-Tr'nin sağlıklı bireylerde oldukça güvenilir olduğunu ve gelecekteki çalışmalarda güvenle kullanılabileceğini göstermektedir. Ölçeğin, ülkemizde toplumun gıdadan tiksinmeye yönelik davranışlarının gıda israfı, obezite, yeme davranışı bozuklukları gibi pek çok konu üzerindeki etkisinin belirlenmesinde kullanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tiksinme, Likert Ölçek, Güvenirlik, Türk Toplumu, Geçerlik

Reliability and Validity of The Turkish Version of The Food Disgust Scale

Öz

Objective: The feeling of disgust for food plays an important role in many situations, especially in food choice and consumption. Since the feeling of disgust is effective in many events that affect individuals' daily-life, it is important to understand the role of this emotion in food-related behaviours. Recently, a 32-item instrument to Food Disgust Scale (FDS) developed and validated. This study aims to validate the FDS for the first time in Turkish population.
Methods: This cross-sectional study included 240 healthy Turkish individuals between the ages of 19-65. The research was carried out on the internet between July 2020-February 2021 with the survey method. The scale was evaluated with a six-point Likert scale as in the original. Statistical analyses were made with the R-Project program and lavaan packages. A Turkish version of the FDS (FDS-TR) was tested with confirmatory factor analysis (CFA) in order to test the original item.
Results: In this study, the Cronbach’s Alpha coefficient of the scale was determined as 0.914. The Cronbach’s Alpha reliability coefficients for FDS-TR subscales varied between 0.717-0.902. The fit indices provided by confirmatory factor analysis results were also within the acceptable range.
Conclusion: This study results indicate that FDS-TR is highly reliable in healthy individuals and can be used safely in future studies. It is recommended that the scale be used to determine the effects of food disgust on many issues such as food waste, obesity, eating behaviour in our country.

Anahtar Kelimeler

Disgust, Likert Scale, Reliability, Turkish Society, Validity

Kaynakça

• 1. Curtis V. Why disgust matters. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci. 2011; 366 (1583): 3478-3490. https://doi.org/10.1098/rstb.2011.0165
• 2. Pellegrino R, Crandall PG, Seo HS. Hand washing and disgust response to handling different food stimuli between two different cultures. Food Res Int. 2015; 76: 301-308. https://doi.org/10.1016/j.foodres.2014.12.027
• 3. Chapman HA, Anderson AK. Understanding disgust. Ann N Y Acad Sci. 2012; 1251 (1): 62-76. https://doi.org/10.1111/j.1749-6632.2011.06369.x
• 4. Oaten M, Stevenson RJ, Case TI. Disgust as a disease-avoidance mechanism. Psychol Bull. 2009; 135 (2): 303. https://doi.org/10.1037/a0014823
• 5. Tuorila H, Hartmann C. Consumer responses to novel and unfamiliar foods. Curr Opin Food Sci. 2020; 33: 1–8. https://doi.org/10.1016/j.cofs.2019.09.004
• 6. Eickmeier K, Hoffmann L, Banse R. The 5-factor disgust scale: Development and validation of a comprehensive measure of disgust propensity. Eur J Psychol Assess. 2019; 35 (3): 403–413. https://doi.org/10.1027/1015-5759/a000401
• 7. Egolf A, Siegrist M, Hartmann C. How people's food disgust sensitivity shapes their eating and food behaviour. Appetite. 2018; 127: 28–36. https://doi.org/10.1016/j.appet.2018.04.014
• 8. Hartmann C, Siegrist M. Development and validation of the Food Disgust Scale. Food Qual Prefer. 2018; 63: 38–50. https://doi.org/10.1016/j.foodqual.2017.07.013
• 9. Watkins TJ, Di Iorio CR, Olatunji BO, Benningfield MM, Blackford JU et al. Disgust proneness and associated neural substrates in obesity. Soc Cogn Affect Neurosci. 2016; 11: 458–465. https://doi.org/10.1093/scan/nsv129
• 10. Bryman A, Cramer D. Quantitative data analysis with SPSS release 10 for Windows: A guide for social scientists. Routledge; 2001.
• 11. Team R Core. R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing. Vienna: Austria; 2020. Available at https://www.R-project.org/.
• 12. Rosseel Y. lavaan: An R package for structural equation modeling. J Stat Softw. 2012; 48 (2): 1-36. https://doi.org/10.18637/jss.v048.i02
• 13. Mulaik SA, James LR, Van Alstine J, Bennett N, Lind S, Stilwell CD. Evaluation of goodness-of-fit indices for structural equation models. Psychol Bull. 1989; 105 (3): 430. https://doi.org/10.1037/0033-2909.105.3.430
• 14. Çapık C, Gözüm S, Aksayan S. Kültürlerarası ölçek uyarlama aşamaları, dil ve kültür uyarlaması: Güncellenmiş rehber. Florence Nightingale Journal of Nursing. 2018; 26 (3): 199-210.
• 15. Pallant J. SPSS survival manual: A Step by Step Guide to Data Analysis Using SPSS for Windows. Australian Copyright: Australia;2005.