İKİ REMİLNAME ÜZERİNE NOTLAR

Yıl 2024, Sayı: 4, 40 - 50, 31.07.2024

Savaşkan Cem Bahadır

Öz

Sözlükte “kumlu arazi” anlamına gelen reml ( ﻣﻞ ﺮ) kelimesi terim olarak “kaybolan bir şeyin yerini bulmak, merak edilen bir işin sonucunu öğrenmek amacıyla kum üzerine çizilen çizgilerle fal bakmak” demektir. Araplar arasında yaygın bir fal çeşidi olan remil zamanla diğer kültürlere de geçmiş, bu arada çizgileri Batlamyus astronomisindeki on iki burç ve dört vetede benzetilerek on altı hânelik şekillere dönüştürülüp yıldızların konumunda söz konusu edildiği gibi uğurlu ve uğursuz kabul edilen hatlarla belirlenmiştir. Sonra da bunların her biri maddî âlemdeki varlıklar sınıfından birine tahsis edilip ilm-i nücûma paralel ve benzer sonuçlar veren sözde bir ilim ortaya çıkarılmıştır. Daha sonraki dönemlerde bu fal için kum yerine kâğıt veya tahta kullanılmaya başlandığı halde falın adı değişmemiştir. Literatürde daha çok hattü’r-reml şeklinde geçer; Türkçe’de ise “remil atmak” / “remil dökmek” denilmektedir. Hazırlanan çalışma birbirlerine yakın zamanda hazırlanmış biri yazma (Risâletü’r-reml isimli eser Milli Kütüphane Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi 06 Hk 2725/1 numarada kayıtlıdır ve istinsah tarihi 1891’dir) diğeri ise matbu (Remilnâme isimli eser Bayerische Staats Bibliothek (Bavyera Devlet Kütüphanesi) A.or 6072 numarada kayıtlıdır ve basım tarihi 1840’tır) iki remilnâme hakkında bilgi vermeyi ve aralarındaki farklılıkları göstermeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Fal, Remilname, Fal Kitabı.

Kaynakça

• Aydemir, E., “Remil İlmi ve Divan Şiirine Yansımaları”. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 2/2, 2018, 159-180.
• Aydın, M., “Fal”. TDV İslam Ansiklopedisi, 12, 1995, 134-138.
• Bahadır, S. C., “Matbu Bir Remilnâme Örneği”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 43, 2020, 221-242. Çelebi, İ., “Fal”. TDV İslam Ansiklopedisi, 12, 1995, 138-139.
• Çelebi, İ., “Remil”. TDV İslam Ansiklopedisi, 34, 2007, 555-556.
• Duvarcı, A., Türkiye’de Falcılık Geleneği ile Bu Konudaki İki Eser Falname-i Risale-i li-Ca’fer-i Sadrık ve Tefe’ülname. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1987.
• Gencel, E., Ankara Milli Kütüphane’de Yer Alan 5179 No’lu Falname. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.
• Sulu, E., Tarihi Bir Falname Eseri ve Falnamelerin Değer Eğitimi Açısından İncelenmesi. Yüksek lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2022.
• Şanlı, İ., “XVI. Yüzyıl Divan Şairi Fedâyî ve Fâl-nâme-i Kur’ân-ı ‘âzîm’i”. Uludağ Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4/5, 2003, 161-178.
• Uzun, M., “Falnâme”. TDV İslam Ansiklopedisi. 12, 1995, 141-145.