OKUL AİDİYETİ DUYGUSUNUN VE SOSYALLEŞMENİN GELİŞTİRİLMESİNDE SİRKÜLASYON ALANLARININ ROLÜ

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 19 - 34, 20.11.2023

Eda Aktürk , Reyhan Midilli Sarı , Selda Al Şensoy

Öz

Öğrencilerin kendilerini okullarının bir parçası olarak kabul etmesi, bu ortamda saygı görmesi, güvende, mutlu hissetmesi ve desteklenmesi şeklinde tanımlanan okul aidiyeti duygusu mevcut zaman diliminde ve gelecekte bireylerin yaşamlarında oldukça önemli bir yere sahiptir. Çeşitli araştırmalara konu olan okul aidiyeti duygusunun ve onu etkileyen sosyalleşmenin fiziksel çevreyle ilişkisinin yeterince ele alınmadığı görülmektedir. Bu bağlamda çalışmada öğrencilerin birbirleriyle ve öğretmenleriyle bir araya gelmesinde etkili olan sirkülasyon alanlarının mekânsal ve donatı özelliklerinden duyulan memnuniyetin sosyalleşmeye ve okul aidiyetine olan etkisinin irdelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, Trabzon ilindeki 3 okulda 8. sınıf öğrencilerinin sirkülasyon alanlarına ilişkin memnuniyetin belirlenmesine yönelik bir anket çalışması yürütülmüştür. Çalışmanın sonucunda; mekânsal ve donatı özelliklerinden duyulan memnuniyet durumunun sosyalleşmeden daha çok aidiyet duygusunu etkilediği görülmüştür. Öte yandan, katılımcıların sirkülasyon alanlarını kullanım düzeylerinin yoğun olduğu, ancak gerçekleştirdikleri etkinliklerin nitelik bakımından yetersiz kaldığı tespit edilmiştir. Oysaki, işlevsel, kullanım esnasında kafa karışıklığı yaratmayan, estetik, fiziksel konfor koşullarını sağlayan, dış mekanla ilişki kuran, çeşitli işlevleri karşılayan ve esnek donatılara sahip sirkülasyon alanlarının farklı kişisel özelliklerdeki kullanıcıların öğrenme ve rekreasyon etkinliklerini deneyimlemesinde rol oynaması mümkündür. Kimlik kazandırılan, samimi bir atmosferde, kullanıcıların anı biriktirebildikleri, ortak kültür üretilebildikleri ve “yer” duygusunu hissettikleri sirkülasyon alanının hem sosyalleşmeyi geliştirmesi hem de aidiyet duygusunu perçinlemesi kaçınılmaz olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Okul aidiyeti duygusu, sosyalleşme, eğitim yapıları, sirkülasyon alanları

Kaynakça

• Aktürk, E. (2023). Okul aidiyeti duygusu oluşumunda sosyalleşme ve fiziksel çevre ilişkisinin sirkülasyon alanları üzerinden irdelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mimarlık Anabilim Dalı, Trabzon.
• Al, S. (2012). Kişisel fotoğraf arşivi.
• Al Şensoy, S. (2018). Eğitim yapılarında sirkülasyon alanları, Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, 14, 175-200.
• Al Şensoy, S. (2019). Kişisel fotoğraf arşivi.
• Alberta, 2012. Architectural design guidelines for schools. https://www.alberta.ca/assets/documents/tr/tr-architecturalguidelines.pdf adresinden 12 Aralık 2019’da alınmıştır.
• Alexander, C., Ishikawa, S., Silverstein, M., Jacobson, M., Fiksdahl-King, I. & Angel, S. (1977). A pattern language: Towns, buildings, construction, New York: Oxford University Press.
• Anderman, E. (2002). School effects on psychological outcomes during adolescence, Journal of Educational Psychology, 94, 795–809. doi: 10.1037/0022-0663.94.4.795.
• Atabay, S. (2014). Mekan ve mimarinin eğitimde başarıya etkisi, İçinde B. Binat, N. Şık (Edts), Vitra çağdaş mimarlık dizisi 3-eğitim yapıları, 36-40, İstanbul.
• Bakır Ayğar, B., & Kaya, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin okul aidiyet duygusu ile okul temelli yalnızlık arasındaki ilişkide okul ikliminin aracılık rolü. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8 (1), 14-27. doi: 10.19160/5000201389
• Baum, A., Valins, S. & Davis, G. E. (1993). Jones dormitory redesign, Trinity College. İçinde P. D. Cherulnik, (Editör), Applications of environment-behavior research case studies and analysis, Cambridge: Cambridge University Press (113-130).
• Bouchard, K., L., & Berg, D., H. (2017). Students’ school belonging: juxtaposing the perspectives of teachers and students in the late elementary school years (grades 4–8). School Community Journal, 27, 107-136. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1146469.pdf.
• Brooks, A. (2018). The importance of recess: why schools need more playtime. https://www.rasmussen.edu/degrees/education/blog/importance-of-recess/ adresinden 5 Kasım 2019’da alınmıştır.
• Cemalcilar, Z. (2010). Schools as socialisation contexts: understanding the impact of school climate factors on students’ sense of school belonging. Applied Psychology: An International Review, 59 (2), 243–272. doi: 10.1111/j.1464-0597.2009.00389.x
• Ching, F., D., K. (2007). Mimarlık biçim, mekan ve düzen. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Cochran, W. G. (1977). Sampling techniques. New York: John Wiley & Sons.
• Çubukçu, Z., & Gültekin, M. (2006). İlköğretimde öğrencilere kazandırılması gereken sosyal beceriler. Bilig, Bahar, 37, 155-174. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/234388 adresinden alınmıştır.
• Dinçer, Ö., 2005. Mekansal hemyüzey birleşim ve entegrasyon kavramları ve mimari mekan organizasyon süreci, Ege Mimarlık Dergisi, 2-54.
• Drinkworth, A. (2017). What are the benefits of recess in middle schools?. https://classroom.synonym.com/benefits-recess-middle-schools-6194.html adresinden 5 Kasım 2019’da alınmıştır.
• Dudek, M. (2000). Architecture of schools : The new learning environments, Oxford, Boston: Architectural Press.
• Dudek, M. (2007). A design manual schools and kindergartens, Berlin: Birkhauser Verlag AG.
• Ergün, M. (2015). Eğitim sosyolojisi. http://mustafaergun.com.tr/wordpress/wp-content/uploads/2015/11/egsos.pdf. adresinden 15 Nisan 2020’de alınmıştır.
• Garibaldi, M. & Josias, L. (2015). Designing schools to support socialization process of students. Procedia Manufacturing, 3, 1587 – 1594.
• Geçtan, E. (2016). İnsan olmak. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gehl, J. (2011). Life between buildings: Using public space. United States of America: Island Press.
• Goodenow, C., & Grady, K., E. (1993). The relationship of school belonging and friends’ values to academic motivation among urban adolescent students. Journal of Experimental Education, 62, 60-71. doi: 10.1080/00220973.1993.9943831
• Göregenli, M. (2013). Çevre psikolojisi-insan mekan ilişkileri, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Gürkaynak, İ. (1988). Çevresel Psikoloji: Doğası, Tarihçesi, Yöntemleri, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 21, 1, 1-9.
• Hamm, J., & V., Faircloth, B., S. (2005). The role of friendship in adolescents’ sense of school belonging. New Directions for Child and Adolescent Development, 107, 61-78. doi: 10.1002/cd.121
• Hertzberger, H. (2000). Space and the architect: lessons in architecture 2. Rotterdam: 010 Publishers.
• Hertzberger, H. (2008). Space and learning. Rotterdam: 010 Publishers.
• JISC. (2006). Designing spaces for effective learning: a guide to 21st century learning space design. https://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20140703004833/http://www.jisc.ac.uk/media/documents/publications/learningspaces.pdf adresinden 18 Kasım 2018’de alınmıştır.
• Karabey, H., 2004. Eğitim yapıları geleceğin okullarını planlamak ve tasarlamak çağdaş yaklaşımlar, ilkeler. İstanbul: Literatür Yayınları.
• Karaküçük, S. (2014). Rekreasyon: boş zamanları değerlendirme. https://books.google.com.tr/books? hl=tr&lr=&id=3C2jBAAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA9&dq=okulda+rekreasyon+etkinlikleri+pdf&ots=oH10p6BsZ6&sig=mWW1B25TK12-r7QQiPbyNDyB0FM&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false adresinden 29 Nisan 2020’de alınmıştır.
• Lang, J. (1987). Creating architectural theory: the role of the behavioral sciences in environmental design. New York: Van Nostrand Reinhold.
• Mao, Y. & Wiedemann, S. (2015). Learning street: A Community school in Kålltorp, Yüksek Lisans Tezi, Architecture and Urban Design, Chalmers University of Technology, Chalmers.
• Maslow, A. (1970). Motivation and personality, Harper & Row Publishers.
• Meeuwisse, M., Severiens, S., E., & Born, M., P. (2010). Learning environment, interaction, sense of belonging and study success in ethnically diverse student groups. Research in Higher Education, 51, 528–545. doi: 10.1007/s11162-010-9168-1
• Midilli Sarı, R. (2019). Herkes için eğitim ve evrensel tasarım odaklı okullar. İçinde S. Al Şensoy. (Edt), Eğitim yapıları ve tasarımı, (373-410), Ankara: Pegem Akademi.
• Moore, G. T., & Lackney, J. A. (1994). Educational facilities for the twenty-first century: research analysis and design patterns. Milwaukee, Publications in Architecture and Urban Planning Research.
• Murray, R., & Ramstetter, C. (2013). The crucial role of recess in school. American Academy of Pediatrics, 131 (1), 183-188. doi: 10.1542/peds.2012-2993
• Nair, P. (2017). Blueprint for tomorrow, redesigning schools for student- centered learning. Harvard Education Press.
• Nind, M., Köpfer, A. & Lemmer, K. (2022). Children’s spaces of belonging in schools: bringing theories and stakeholder perspectives into dialogue. International Journal of Inclusive Education, 1-13. doi: 10.1080/13603116.2022.2073061
• O’Meara, K., Griffin, K. A., Kuvaeva, A., Nyunt, G., & Robinson, T. (2017). Sense of belonging and its contributing factors in graduate education. International Journal of Doctoral Studies, 12 (12), 251-279. doi: 10.28945/3903
• Osterman, K., F. (2000). Students’ need for belonging in the school community. Review of Educational Research, 70 (3), 323-367. doi: 10.3102/0034654307000332
• Öymen Gür, Ş. (1996). Mekan örgütlenmesi, Trabzon: Gür Yayıncılık.
• Piaget, J., & Inhelder, B. (1971). The child’s conception of space. London & Aylesbury: Compton Printing.
• Stokols, D. (1978). Environmental psychology. Annual Reviews Psychology, 29, 253-295. https://doi.org/10.1146/annurev.ps.29.020178.001345
• Şahin, Ş., & Özçelik, Ç. (2016). Ergenlik dönemi ve sosyalleşme. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 5(1), 42-49. http://chd.cumhuriyet.edu.tr/tr/pub/issue/24592/260371
• Şener, S. (2013). Türkiye’de gençlik: Beklentiler, problemler ve düşünceler. İstanbul: İnkılab Basım Yayın.
• Van Note Chism, N. (2006). Challenging traditional assumptions and rethinking learning spaces. www.educause.edu/learningspaces adresinden 13 Eylül 2019’da alınmıştır.
• Vaz, S, Falkmer, M, Ciccarelli, M, Passmore A, Parsons, R, Black, M, Cuomo, B., Tan, T., & Falkmer, T. (2015). Belongingness in early secondary school: key factors that primary and secondary schools need to consider, PLoS ONE, 10 (9), 1-27. doi: doi.org/10.1371/journal.pone.0136053
• Yavuzer, H. (2014). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.