TOPSIS VE MOORA YÖNTEMLERİ İLE KAPLICA SEÇİMİ: ERZURUM İLİ ÖRNEĞİ

Year 2022, , 1522 - 1543, 29.11.2022

Dilşad Güzel , Murat Can Aktaş

https://doi.org/10.30798/makuiibf.910021

Abstract

Türkiye, termal kaynaklar bakımından zengin bir konuma sahiptir. Ülkemizin birçok bölgesinde yer alan bu kaynaklardan hem turizm hem de sağlık alanında faydalanılmaktadır. Kaplıcaların çok sayıda olması nedeniyle kaplıcalardan faydalanmak isteyen bireyler karar verme noktasında zorluk yaşayabilmektedir. Bu sebeple, karar verme aşamasında çeşitli kriterler üzerinden tercih sıralaması önerisinin sunulmasına ihtiyaç duyulmuştur. Bu çalışma kapsamında, Erzurum ilinde bulunan kaplıcalar için ücret, havalimanına uzaklık, şehir merkezine uzaklık ve termal tesisin su sıcaklığı kriterleri çerçevesinde bir değerlendirme yapılması amaçlanmıştır. Şehirde bulunan altı kaplıca, ilgili kriterler üzerinden TOPSIS, MOORA-Oran ve MOORA-Referans Noktası yöntemleriyle değerlendirilmiştir. Alternatiflerin değerlendirildiği TOPSIS ve MOORA-Referans Noktası yöntemleri sonuçlarının her ikisinde de Pasinler kaplıcasının; MOORA-Oran yönteminde ise Ilıca kaplıcasının ilk sırada yer alması, bu kaplıcaların kriterlere en uygun kaplıca olabileceği sonucunu doğurmaktadır.

Keywords

Kaplıca, Erzurum, Termal Turizm, Çok Kriterli Karar Verme, MOORA, TOPSIS

THERMAL SPRING SELECTION WITH TOPSIS AND MOORA METHODS: CASE OF ERZURUM PROVINCE

Abstract

Turkey's geographical position can be deemed as quite rich in terms of thermal resources. These resources, which are located in several regions of our world, have been utilized in the tourism and health sectors. Due to the vast number of thermal springs, it can be difficult for individuals wishing to benefit from these facilities to make a decision. For this purpose, it was essential to submit a proposal for a preference ranking procedure based on multiple criteria during the decision-making process. This study aimed to determine the thermal springs in the province of Erzurum as per the requirements, including the price, the distance to the airport, the distance to the city center, and the thermal baths' temperature. Six thermal springs in the city were analyzed using TOPSIS, MOORA (Multi-Objective Optimization Method by Ratio Analysis), and Reference Point Approach of MOORA methods based on the relevant criteria. When we examined the TOPSIS and MOORA-Reference Point approach results, in which all alternatives are discussed, Pasinler thermal spring was ranked first. Simultaneously, in the MOORA-Ratio analysis method, Ilıca thermal spring has taken first place. These results lead us to conclude that relevant thermal springs can be the most suitable thermal spring options that meet the criteria.

Keywords

Thermal Spring, Erzurum, Thermal Tourism, Multi-Criteria Decision-Making, MOORA, TOPSIS

References

• Akbulut, G. (2010). Türkiye’de Kaplıca Turizmi Ve Sorunları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 35-54.
• Ayaz, N. ve Dağ, H. (2017). Termal Turizmde Yerli Turistlerin Seyahat Motifleri ve Hizmet Beklentileri. Uluslararası Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 36-43.
• Barbier, E. (2002). Geothermal energy technology and current status: an overview. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 6, 3-65.
• Bircan, H., Eleroğlu, H. ve Arslan, R. (2018). Yozgat İlinde Kurulabilecek Kompost Tesislerinin MOORA Yöntemiyle Optimallik Sıralaması. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 83-90.
• Boyraz, M. (2019). Jeotermal Kaynak Kullanımı: Türkiye’deki Termal Oteller Üzerine Bir Araştırma. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(3), 372-385.
• Chrobak, A., Ugolini, F., Pearlmutter, D. ve Raschi, A. (2020). Thermal Tourism and Geoheritage: Examining Visitor Motivations and Perceptions. Resources, 9(5), 58.
• Dereli, N. ve Temizkan, R. (2019). Bolu’nun Termal Turizm Potansiyeli ve Termal Turist Profili. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 321-347.
• Emir, O. ve Durmaz, G. (2009). Afyonkarahisar'ın Termal Turizm İmajı Üzerine Bir Değerlendirme. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 20(1), 25-32.
• Ersöz, F. ve Atav, A. (2011). Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinde MOORA Yöntemi. KHO Savunma Bilimleri Enstitüsü Harekat Araştırması, 1-10.
• Genç, M. (2019). Rüzgar Enerji Santrallerinin Yerleşim Yeri Tespitinde MOORA Yönteminin Kullanılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Amasya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Amasya.
• İlban, M. O., Bezirgan, M. ve Çolakoğlu, F. (2016). Termal Otellerde Algılanan Hizmet Kalitesi, Memnuniyet ve Davranışsal Niyetler Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Edremit Örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 27(2), 181-194.
• Kılıcı, L., Özdağoğlu, A. ve Güler, M. E. (2020). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Termal Turizmde Hizmet Kalitesi Boyutlarının ve Otel Alternatiflerinin Önceliklendirilmesi. Journal of Yaşar University, 15(57), 143-159.
• Kurt Tekez, E. ve Bark, N. (2016). Mobilya sektöründe bulanık TOPSIS yöntemi ile tedarikçi seçimi. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20(1), 55-63.
• Külekçi, Ö. C. (2009). Yenilenebilir Enerji Kaynakları Arasında Jeotermal Enerjinin Yeri ve Türkiye Açısından Önemi. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 1(2), 83-91.
• Özbek, A. (2015). Akademik Birim Yöneticilerinin MOORA Yöntemiyle Seçilmesi: Kırıkkale Üzerine Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(38), 1-18.
• Özkan Önem, E. ve Sağlık, E. (2020). Termal Tesislerdeki Yiyecek İçecek Hizmet Kalitesinin Müşteri Memnuniyetine Etkisi: Sivas İli Örneği. Sivas Interdisipliner Turizm Araştırmaları Dergisi, (5), 77-97.
• Parlaktuna, İ. ve Dinçer, E. (2019). Termal Turizmin Bölgesel Kalkınmaya Etkisi: Eskişehir Uygulaması. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 16(2), 259-273.
• Sürücü, Ç., Yavuz, H. ve Öztel, A. (2020). Bulanık TOPSIS Yöntemi ile Termal Otel Seçimi: Afyonkarahisar Örneği. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21), 22-38.
• Şengül, H. ve Bulut, A. (2019). Sağlık Turizmi Çerçevesinde Türkiye'de Termal Turizm; Bir SWOT Analizi Çalışması. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 4(1), 55-70.
• Tuna, H. (2019). Bolu İlinin Termal Turizm Açısından Potansiyelinin Değerlendirilmesi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(1), 117-130.
• Türkiye Jeotermal Derneği. (2019). Türkiye Jeotermal Derneği. Erişim 25 Aralık 2020, https://www.jeotermaldernegi.org.tr/sayfalar-Entegre-degerlendirmeler/
• Uygurtürk, H. ve Korkmaz, T. (2012). Finansal Performansın TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi İle Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2), 95-115.
• Yıldırım, B. F. ve Önay, O. (2013). Bulut Teknolojisi Firmalarının Bulanık AHP-MOORA Yöntemi Kullanılarak Sıralanması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24(75), 59-81.
• Yue, Z. (2011). A method for group decision-making based on determining weightsof decision makers using TOPSIS. Applied Mathematical Modelling, 35(4), 1926-1936.