VERGİ USUL KANUNU, TMS 2 STOKLAR STANDARDI VE BOBİ FRS 6 STOKLAR BÖLÜMÜ AÇISINDAN DÖNÜŞTÜRME MALİYETLERİ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 1036 - 1063, 27.07.2021

Burak Yeter Mehmet Akif Altunay

https://doi.org/10.30798/makuiibf.863160

Cited By: 1

Öz

Stok kalemleri, işletmelerin önemli varlıkları arasındadır. Stoklar, üretim işletmelerinin sürekliliğini sağlayan varlık kalemleridir. Stoklarla ilgili olarak Vergi Usul Kanunu (VUK), Türkiye Muhasebe Standartları (TMS 2) "Stoklar" ve Büyük ve Orta Ölçekli İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı (BOBI FRS)’de farklı düzenlemeler bulunmaktadır. Bu farklılıklardan biri önerilen stok maliyetleme yöntemleridir. TMS 2, normal maliyet yöntemini önerir. VUK, tam maliyet yöntemini önerir. BOBİ FRS ise normal maliyet ve tam maliyet yöntemlerinden birini önermektedir. Seçilen maliyetleme yöntemlerinden dolayı kar / zarar sonuçlarında ve muhasebe kayıtlarında farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Bu durum, mali tablo kullanıcılarının kararlarını da etkilemektedir. Çalışmada, stok maliyet yöntemleri VUK, TMS 2 ve BOBI FRS açısından karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Ek olarak, süt mamulleri üreten bir işletmeden alınan maliyet verileri kullanılarak, analizlerin farklılıkları tartışıldı. Çalışmanın sonuçlarına göre atıl kapasite dönemlerinde normal maliyet yönteminin tam maliyet yöntemine göre daha gerçekçi ve güvenilir sonuçlar verdiği ortaya çıkmıştır. Bu sonuç aynı zamanda maliyet verilerini ve muhasebe kayıtlarını da etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

TMS 2 Stoklar Standardı, Vergi Usul Kanunu, BOBİ FRS, Tam Maliyet Yöntemi, Normal Maliyet Yöntemi

EVALUATION OF CONVERSION COSTS IN TERMS OF THE TAX PROCEDURE LAW, TAS 2 "INVENTORY

Öz

Stock items are among the important assets of businesses. Inventories are asset items that ensure the continuity of production businesses. There are different regulations with respect inventories, at Tax Procedure Law (TPL), Turkey Accounting Standards (TAS 2) "Inventories" and Financial Rerporting Standard For Large and Medium Size Entities (LME FRS). One of these differences is the proposed stock costing methods. TAS 2 recommends the normal cost method. TPL recommends the full cost method. As for LME FRS recommends one of the the normal cost and the full cost methods. There are differences in profit / loss results and accounting records due to the costing methods selected. This situation is also reflected in the decisions of financial statement users. In the study, the inventories cost methods in terms of TPL, TAS 2 and LME FRS were analyzed comparatively. In addition, using cost data from a dairy producer, the differences of the analys were discussed. According to the results of the study, it has been revealed that the normal cost method gives more realistic and reliable results than the full cost method in periods of idle capacity. This result also affect cost data and accounting records.

Anahtar Kelimeler

TAS 2 Inventories Standard, Tax Procedure Law, LME FRS

Kaynakça

• Abdioğlu, H. (2016). Maliyet muhasebesi ve uygulamaları (3. baskı). Bursa: Dora Yayınları.
• Acar, D. ve Tetik, N. (2017). Genel muhasebe (15. baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Acar, D., Usul, H., Dinç, E. ve Demirci, Ş. D. (2019). Örneklerle açıklamalı BOBİFRS. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Akay, H., Coşkun, A., Deran, A., Erkuş, H., Uyar, S., Köse, Y. ve Pamukçu, F. (2012). Maliyet ve yönetim muhasebesi. Z. Doğan ve Z. Hatunoğlu, (Ed.). İstanbul: Lisans yayıncılık.
• Akdoğan, N., Gündüz, H. E. ve Sevim, A. (2018). Maliyet muhasebesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi.
• Akdoğan, N. ve Sevilengül, O. (2007). Türkiye muhasebe standartlarına uyum için tekdüzen hesap planından yapılması gereken değişiklikler. Mali Çözüm Dergisi, (84), 29-70.
• Akgün, A. İ. (2012). TMS-2 stoklar standardı kapsamında tam maliyet ve normal maliyete göre düzenlenen gelir tabloları karşılaştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 229-246.
• Arısoy, K. ve Tuğay, O. (2019). Stok maliyetlerinin ulusal ve uluslararası mevzuat çerçevesinde incelenmesi ve bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(1), 155-178.
• Badem, A. C. ve Özbek, C. Y. (2013). Tam maliyet ile normal maliyet yöntemlerinin TMS 2 stoklar standardı ile VUK açısından karşılaştırması ve muhtemel ertelenmiş vergi etkisi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 6(2), 65-92.
• Bahadır, O. (2012). Stoklarda değerleme: UFRS/TFRS ve vergi̇ mevzuatı açısından. Mali Çözüm Dergisi, (109), 51-67.
• Boyar, E. ve Güngörmüş, A. H. (2006). TMS – 2 stoklar standardında öngörülen normal maliyet yönteminin, Safha Maliyetine Uygulanması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (32), 1-7.
• Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı (BOBİ FRS). (2017, 29 Temmuz). Resmi Gazete (30138). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/07/20170729M1-1-1.pdf
• Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı Hakkında Tebliğ. (2017, 29 Temmuz). Resmi Gazete (30138). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/07/20170729M1-1.htm
• Büyükmirza, H. K. (2019). Maliyet ve yönetim muhasebesi (23. baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Cömert, Ç. E. (2018). İlk uygulama yılında büyük ve orta boy işletmeler için finansal raporlama standardı. N. Cömert ve Ç. E. Cömert, (Ed.), İlk Uygulama Yılında Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı içinde (63-70). İstanbul: İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası.
• Çil Koçyiğit, S. (2011). Hastanelerde hizmet üretim maliyeti olarak stokların TMS 2’ye göre muhasebeleştirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 3(1), 69-88.
• Demir, Ş. (2019). Türkiye muhasebe ve finansal raporlama standartları (4. baskı.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Fahran, F. (2016). Vergi Usul Kanunu muhasebe uygulamaları ve TFRS/TMS karşılaştırmaları. Ankara: Yaklaşım Yayınları.
• Gökçen, G. ve Öztürk, E. (2017). Tam maliyet ve normal maliyet yöntemlerinin UFRS (TFRS) ve BOBİ FRS’deki düzenlemeler çerçevesinde incelenmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 105-114.
• Gönen, S. (2019). Satışların maliyetinin BOBİ FRS açısından değerlendirilmesine ilişkin örnek olay çalışması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(1), 12-22.
• Gücenme Gençoğlu, Ü. (2017). Temel konularda BOBİ FRS ve TMS/TFRS karşılaştırması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (76), 1-24.
• Güngörmüş, A. H. ve Boyar, E. (2010). TMS – 2 stoklar standardına göre, standart maliyet yönteminin uygulanması. Mali Çözüm Dergisi, (102), 109-127.
• Gürdal, K. (2019). Maliyet muhasebesi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Jasinski, D., Meredith, J. ve Kirwan, K. (2015). A comprehensive review of full cost accounting methods and their applicability to the automotive industry. Journal of Cleaner Production, (108), 1123-1139.
• Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu Kararı. (2014, 26 Ağustos). Resmi Gazete (29100). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/08/ 20140826-5.htm
• Kaya, H. P. (2018). Stoklara ilişkin TMS 2 ve BOBİ FRS karşılaştırılması. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(2), 262-285.
• Kaygusuz, S. Y. ve Dokur, Ş. (2018). Maliyet muhasebesi (3. baskı). Bursa: Dora Basım Yayım Dağıtım.
• Kılınç, Y. ve Badem, A. C. (2020). Atıl kapasite, tam kapasite ve kapasite fazlası üretim düzeylerinde TMS-2 stoklar standardına göre maliyetleme: Bir örnek uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (87), 53-64.
• Kısakürek, M. ve Elden Ürgüp, S. (2018). TMS-2 stoklar standardı ile Vergi Usul Kanunu’nun maliyet açısından ilişkisinin karşılaştırılması ve bir üretim işletmesinde uygulama. International Journal of Academic Value Studies, 4(19), 247-256.
• Kızıl, A., Fidan, M. M., Kızıl, C. ve Keskin, A. İ. (2016). TMS-TFRS Türkiye muhasebe ve finansal raporlama standartları: Uygulamalar, yorumlar, muhasebeleştirme (2. baskı.). İstanbul: Der Yayınları
• Lazol, İ. (2009). Maliyet muhasebesi (4. baskı.). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Marşap, B. ve Barışçı, A. (2014). TMS-2 stoklar standardına göre dönüştürme maliyetlerinin ürün maliyetlerine etkisi̇. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 7(1), 1-16.
• Orhan, S. ve Bozdemir, E. (2009). Üretim işletmelerinde atıl kapasite maliyetleri, muhasebeleştirilmesi ve örnek bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (43), 54-65.
• Örten, R., Kaval, H. ve Karapınar, A. (2019). Türkiye muhasebe-finansal raporlama standartları (TMS-TFRS) uygulama ve yorumları (12. baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Özerhan, Y. ve Sultanoğlu, B. (2018). Uygulamalı BOBİ finansal raporlama standardı. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Özkan, A. (2009). TMS-12 gelir vergileri standardına göre ertelenmiş vergiler ve muhasebe uygulamaları. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (32), 97-112.
• Öztürk, E. (2017a). Normal maliyet yöntemi. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Öztürk, E. (2017b). Stok maliyetlerinin ölçüm ve muhasebeleştirme esaslarının VUK, TMS/TFRS ve YFRÇ taslağı açısından karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (28), 141-157.
• Öztürk, E. ve Güleç, Ö. F. (2018). Normal maliyetleme yaklaşımının gelişimi ve uygulanmasına yönelik bir inceleme. Mali Çözüm Dergisi, (28), 11-27.
• Özyapıcı, H. (2019). TMS 2 Stoklar standardı’nın atıl kapasite analizine etkisi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 12(3), 651-666.
• Selvi, Y. ve Ercan, M. (2018). BOBİ FRS kapsamında “stoklar”. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, 16(59), 47-57.
• Sümer Göğüş, H. (2010). Ertelenmiş vergi ve muhasebeleştirilmesi. Mali Çözüm Dergisi, (101), 13-29.
• Tekşen, Ö. (2010). TMS-12 Gelir Vergileri̇ standardına göre ertelenmiş verginin incelenmesi̇ ve muhasebeleştirilmesi̇. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 297-317.
• TMS 2 Stoklar Standardı. (2018, 24 Mayıs). Resmi Gazete (30430). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/05/20180524-15.pdf
• TMS 12 Gelir Vergisi Standardı. (2019, 15 Ocak). Resmi Gazete (30656). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/01/20190115M1.pdf
• Tuğay, O. (2013). Stok değer düşüklüklerinin tms 2 stoklar standardına göre incelenmesi. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(26), 207-230.
• Tutkavul, K. (2020). TMS, BOBİ FRS, KÜMİ FRS ve VUK perspektifinden dönüştürme maliyetleri: Üretim maliyetlerine ve vergilendirmeye etkisi (sipariş maliyet sisteminde bir uygulama). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), 347-365.
• Vergi Usul Kanunu. (1961, 10 Ocak). Resmi Gazete (10703). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/1.4.213.pdf
• Yalçın, S. (2019). Türkiye finansal raporlama standartları, büyük ve orta boy işletmeler için finansal raporlama standardı ve muhasebe sistemi uygulama genel tebliğlerinde stoklar: Muhasebeleştirme, değerleme, sunum ve açıklamalar. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (60), 202-222.
• Yereli, A. N., Kayalı, N. ve Demirlioğlu, L. (2012). Maliyetlerin tespitinde normal maliyet yöntemi: TMS2 stoklar standardı ile vergi mevzuatı’nın karşılaştırılması ve uyumlaştırılması. Mali Çözüm Dergisi, (110), 21-41.
• Yükçü, S. (2014). Yönetim açısından maliyet muhasebesi (9. baskı.). İzmir: Altın Nokta Yayınevi.
• Yükçü, S. ve Atağan, G. (2013). UFRS, VUK ve diğer maliyet hesaplama sistemlerine göre birim maliyet yaklaşımı. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 6(1), 101-115.