SOSYAL MEDYA KULLANIM MOTİVASYONU, BOŞ ZAMAN DOYUMU VE YAŞAM DOYUMU ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ: AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 1141 - 1174, 27.07.2021

Ayşe Himmetoğlu Ahmet Ayhan

https://doi.org/10.30798/makuiibf.910695

Cited By: 2

Öz

Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı bağlamında bireyin kendi medya içeriğini oluşturabilmesine, aynı anda çok yönlü olarak çok kişiyle iletişim kurabilmesine ve kendi sosyal çevre ve iletişim ağını oluşturabilmesine imkân sağlayan sosyal medya bireye küresel bir alan yaratmaktadır. Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanımına ilişkin bulguların belirlenmesi ve sosyal medya kullanım motivasyonu, boş zaman doyumu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemeyi amaçlayan nicel verilere dayalı bu araştırma genel ve ilişkisel tarama modelinde kurgulanmıştır. Araştırma evreni, Akdeniz Üniversitesi 2019 yılında fakültelerde öğrenim gören öğrenciler (α=35.038) olarak belirlenmiştir. Araştırmada Akdeniz Üniversitesi’ne bağlı fakültelerde öğrenim gören öğrencileri temsil eden öğrenciler (α=582) evrenden kolayda örnekleme alma yöntemiyle seçilmiştir. Araştırmada öğrencilerin sosyal medya kullanım motivasyonu, boş zaman doyumu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkileri incelenmiştir. Yapılan çalışmada sosyal medya kullanım motivasyonu ile boş zaman doyumu arasında istatiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu, bununla birlikte sosyal medya kullanım motivasyonu ile yaşam doyumu arasında anlamlı bir ilişki olmadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Medya Kullanımı, Sosyal Medya Kullanım Motivasyonu, Boş Zaman Doyumu, Yaşam Doyumu

AN INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN SOCIAL MEDIA USE MOTIVATION, LEISURE SATISFACTION AND LIFE SATISFACTION: A CASE OF AKDENİZ UNIVERSITY

Öz

In the context of the Uses and Gratifications Approach, social media creates a global space for the individual, enabling the individual to create his / her own media content, to communicate with many people at the same time, and to create his / her own social environment and communication network. In this study, it was aimed to determine the findings about the use of social media by university students and to reveal the relationship between social media use motivation, leisure time satisfaction and life satisfaction. This research, based on quantitative data, which aims to determine the relationship between these variables, has been designed in general and relational survey model. The population (α= 35,038) of the research was determined as students studying at the faculties of Akdeniz University in the 2019 year. In the research, the students representing the students studying at the faculties of Akdeniz University (α = 582) were selected from the universe with the convenience sampling method. The relationship between students' motivation to use social media, leisure time satisfaction and life satisfaction was examined in the study. In the study, it was determined that there is a statistically significant relationship between social media use motivation and leisure time satisfaction, however there is no significant relationship between social media use motivation and life satisfaction.

Anahtar Kelimeler

Social Media Use, Motivation of Social Media Use, Leisure Satisfaction, Life Satisfaction

Kaynakça

• Adnan, H. M. ve Mavi, S. R. (2015). Facebook Satısfactıon, Lıfe Satısfactıon: Malaysıan Undergraduate Experıence. Jurnal Komunikasi Malaysian. Journal of Communication Jilid 31(2), 649-671.
• Akar, E. (2012). Sosyal Medya Pazarlaması. 2. Baskı. Ankara: Efil Yayınevi.
• Akçay, H. (2011). Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Bağlamında Sosyal Medya Kullanımı: Gümüşhane Üniversitesi Üzerine Bir Araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 33, 137-162.
• Akın, A. ve Akın, U. (2015). The mediating role of social safeness on the relationship between Facebook use and life satisfaction. Psychological Reports, 117(2), 341-353.
• Akyazı, E. (2015). Sosyal Medyanın Tüketici Davranışları Üzerine Etkileri: Ünlülerin Twitter Hesapları Üzerine Bir Araştırma. (D.Yengin, Editör). Sosyal Medya Araştırmaları içinde (313-330). İstanbul: Paloma Yayınevi.
• Alikılıç, Ö., Gülay, G. ve Binbir, S. (2013). Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı Çerçevesinde Facebook Uygulamalarının İncelenmesi: Yaşar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 37, 40-67.
• Altunışık, R, Çoşkun, R. Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (6.Baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Ardahan, F. ve Yerlisu Lapa, T. (2010). Üniversite öğrencilerinin serbest zaman tatmin düzeylerinin cinsiyete ve gelire göre incelenmesi. Spor Bilimleri Dergisi, 21(4), 129-136.
• Ayhan, B. ve Balcı, Ş. (2009). Kırgızistan’da Üniversite Gençliği ve İnternet: Bir Kullanımlar ve Doyumlar Araştırması. Bilig, 48, 13-40.
• Balcı, Ş. ve Ayhan, B. (2007). Üniversite Öğrencilerinin İnternet Kullanım ve Doyumları Üzerine Bir Saha Araştırması. Selçuk İletişim, 5(1), 174-197.
• Balcı, Ş. ve Koçak, M. C. (2017). Sosyal Medya Kullanımı ile Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma. 1. Uluslararası İletişimde Yeni Yönelimler Konferansı, 4-5 Mayıs, 34-45, İstanbul.
• Beard, J. ve Ragheb. M. (1980). Measuring Leisure Satisfaction. Journal of Leisure Research 12(1), 20-31.
• Beşikçi, T. (2016). Macera Rekreasyonunda Heyecan Arayışı, Serbest Zaman Motivasyonu ve Serbest Zaman Tatmini Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Çok Hafif Hava Araçları (ÇHHA) Pilot Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi.
• Biçer, S. (2014). Akademisyenlerin Sosyal Ağlarda Bulunma Motivasyonları: Facebook Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40, 59-80.
• Biliciler, G. (2018). Sosyal Medya Kullanımını Yönlendiren Motivasyonel Etkenler: Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Çerçevesinden Sosyal Medya Kullanıcıları Üzerine Bir İnceleme. Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Brown, B. ve Frankel, G. (1993) Activity Trough the Years: Leisure. Leisure Satisfaction and Life Satisfaction. Sociology of Sports Journal, 10(1), 1-17.
• Büyükçorak, M. (2018). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Medya Kullanımının Kişilik Yapılanması ve Yaşam Doyumu İle İlişkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör Analizi Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çayırlı, E. (2017). Sosyal Medya Kullanım Özelliklerinin Kişilik Yapılanmaları, Yaşam Doyumu ve Depresyon Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Işık Üniversitesi.
• Çemrek, F., Baykuş, H. ve Özaydın, Ö. (2014). Sosyal Medya Kullanım ve Davranışlarının Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Bağlamında İncelenmesi: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Örneği. The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems, 2(2),61-76.
• Dağlı, A. ve Baysal, N. (2016). Yasam Doyumu Ölçeğinin Türkçe ‘ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. .Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1250-1262.
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95(3), 542-575.
• Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. ve Griffin, S. (1985). The satisfaction with life Scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75.
• Donovan, N. ve Halpern, D. (2002). Life Satisfaction.: the state of knowledge and implications for governments. National goverment publication, England.
• Er, Y., Koç, M. C., Demirel, M. ve Çuhadar, A. (2019). The Meaning of Leisure and Life Satisfaction: TheSample of University Students. International Journal of Culture and History, 6(2), 1-16.
• Erdoğan, İ. (2005). İletişimi Anlamak. 2. Baskı. Ankara: Erk Yayıncılık.
• Fiske, J. (1990). Introduction to Communication Studies. Second Edition, London:Routledge,
• Frish, M. B. (2006). Quality of Life Therapy: Applying a Life Satisfaction Approach to Positive Psychology and Cognitive Therapy. New Jersey: John Wiley and Sons.
• Gökçe, H. (2008). Serbest Zaman Doyumunun Yaşam Doyumu ve Sosyo-demografik Değişkenlerle İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi.
• Gökçe, H. ve Orhan, K. (2011). Serbest Zaman Doyum Ölçeğinin Türkçe Geçerlilik Güvenirlik Çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 22(4), 139-145.
• Gülnar, B., Balcı, Ş. ve Çakır, V. (2010). Motivations of Facebook, You Tube and Similar Web Sites Users. Ahmet Yesevi University Board of Trustees, 54, 161-184.
• Güngör, N. (2013). İletişime Giriş. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hargrove, K. L. (2011). Becoming an Outdoors-Woman: Relationships among Frequency of Participation in Bow Programs, Enduring Involvement, and Leisure Satisfaction. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Middle Tennessee State University.
• Hawkins, B., Foose, A. K. ve Binkley, A. L. (2004). Contribution of Leisureto the Life Satisfaction of Older Adults in Australia and the United States.World Leisure Journal, 46(2), 4-12.
• Heo, J., Kim, J. ve Won, Y. S. (2011). Exploring the relationship between internet use and leisure satisfaction among older adults. Activities, Adaptation & Aging, 35(1), 43-54.
• Hodge, C. J., Zabriskie, R.B., Fellingham, G., Coyne, S., L. ve Neil R. (2012). The Relationship Between Media in the Home and Family Functioning in Context of Leisure. Journal of Leisure Research, 3(44), 285-307.
• Işık, M. (2014). Kitle İletişim Teorilerine Giriş. Konya: EğitimYayınevi.
• İçirgin, Ö. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıkları ve Motivasyonları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Jenkins, J. M. ve Pigram, J. J. (2003). Encyclopedia of Leisure and Outdoor Recreation. New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
• Kaplan, A. M. ve Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite, The challenges and opportunities of Social Media. Business Horizons, 53(1), 59-68.
• Kara, F. (2017). Yaşam Doyumunda Sosyal Medyanın Rolü: Konya İli Örneği. Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, Selçuk üniversitesi.
• Karasar, N. (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karimi, L., Khodabandelou, R., Ehsani, M. ve Ahmad, M. (2014). Applying the Uses and Gratifications Theory to Compare Higher Education Students’ Motivation for Using Social Networking Sites: Experiencesfrom Iran, Malaysia, UnitedKingdom, and South Africa. Contemporary Educational Technology, 5(1), 53-72.
• Kartal, M. (2013). Türkiye’de Sosyal Medya Raporu. İletişim ve Diplomasi, 1(1), 159-165.
• Kavruk, B. (2016). Sosyal Medya Kullanımının Cinsiyet ve Eğitim Düzeyi Açısından Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, Bahçe şehir Üniversitesi.
• Katz, E. (1959). Mass Communications Research and the Study of Popular Culture: An Editorial Note on a Possible Future for This Journal. Studies in Public Communication, 2, 1-6.
• Katz, E., Gurevitch, M. ve Haas, H (1973b). On the Use of the Mass Media for Important Things. American Sociological Review, 38(2), 164-181.
• Keskin, B. (2008). Çalışanların Performansını Arttırmada Bir Araç Olarak Motivasyon ve Motivasyon Teknikleri. Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, Atılım Üniversitesi.
• Kensinger K. M. (2004). Leisure Experiences of Young Adults with Developmental Disabilities: A Case Study. Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of Florida.
• Kılıç, S. K., Atasoy, K. L., Gürbüz, B. ve Öncü, E. (2016). Rekreasyonel Tatmin ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İÜ Spor Bilimleri Dergisi, 6(5), 56-70.
• Kılıçcıoğlu, F. E. (2009). Televizyon Ana Haberlerinin Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Bağlamında İrdelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi.
• Kinney, W. B. ve Coyle, C. P. (1992). Predicting life satisfaction among adults with physical disabilities. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 73(9), 863-869.
• Kocaman Karoğlu, A. ve Atasoy, B. (2018). Sosyal Medya Kullanımı ile Serbest Zaman Tatmini Arasındaki İlişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(2): 826-839.
• Koçak, G. (2012). Bireylerin Sosyal Medya Kullanım Davranışlarının ve Motivasyonlarının Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Bağlamında İncelenmesi: Eskişehir’de Bir Uygulama. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi.
• Kovacs, A. (2007). The Leisure Personality: Relationships Between Personality, Leisure Satisfaction, and Life Satisfaction. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Indiana University.
• Köksal, G. (2019). Serbest Zaman Doyumu ve Yaşam Tatmini İlişkisi: Beden Eğitimi Öğretmenleri Örneği. Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Köseoğlu, Ö. (2012). Sosyal Ağ Sitesi Kullanıcılarının Motivasyonu: Facebook Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi İletişim Dergisi, 7(2), 58-81.
• McLeod, J. M., Kosicki, G. M. ve Pan, Z. (2003). Medya Etkilerinin Anlaşılması. (M. S. Çebi, Çev. ve Der.). Medya Etki Araştırmaları içinde (123-178). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Mannell, R.C., Zuzanek, J. ve Larson, R. (1988). Leisure States and Flow Experiences: Testing Perceived Freedom and Intrinsic Motivation Hypotheses. Journal of Leisure Research, 20(4): 289-304.
• Mannell, R. C. ve Kleiber, D. A. (1997). A Social Psychology of Leisure. Urbana: State College, Venture Publishing.
• Maslow, A. H. (1970). Motivation and Personality.. Second Edition, New York: Harper & Row Publishers.
• Misra, R. ve Mckean, M. (2000). College Students’ Academic Stress and its Relation to their Anxiety, Time Management, and Leisure Satisfaction. American Journal of Health Studies, 16(1), 41-51.
• Mutlu, E. (2010). Kitle İletişim Kuramları. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Neugarten, B. L., Havighurst, R. J. ve Tobin, S. S. (1961). The Measurement of Life Satisfaction. Journal of Gerontology, 16(2), 134-143.
• Oliver, R. L. (1993). Cognitive, Affective, and Attribute Bases of the Satisfaction Response. Journal of Consumer Research, 20(3): 418-430.
• Özata, F. Z., Kılıçer, T. ve Ağlargöz, F. (2014). Müptelalardan Mesafelilere Sosyal Ağ Sitesi Kullanıcısı Gençler: Kullanma Motivasyonları ve Davranışları Açısından Profilleri. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 14(3), 19-38.
• Özer, Ö. ve Karabulut, Ö. Ö. (2003). Yaşlılarda Yaşam Doyumu. Geriatri, 6(2), 72-74.
• Özgüven, İ. E. (1994). Psikolojik Testler. Ankara: Yeni Doğuş Matbaası.
• Öztaş, İ. (2018). Farklı Kurumlarda Çalışan Memurların Serbest Zaman Doyum Ve Mutluluk Düzeylerinin Belirlenmesi (Kırıkkale İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi.
• Öztürk, Ö. (2014). Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Kapsamında Sosyal Medya (Facebook Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Paksoy, Y. S. (2016). Motivasyon ve Motivasyon ile Bağlantılı Faktörler: Beyaz Yaka Çalışanlara Yönelik Yapısal Eşitlik Modeli Uygulaması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Park, N., Kee, K. F. ve Valenzuela, S. (2009). Being immersed in social networking environment: Facebook groups, uses and gratifications, and social outcomes. Cyber Psychology & Behavior, 12(6), 729- 733.
• Raghep,M.G. ve Beard, J.G. (1991). Leisure Satisfaction Measure. Enumclaw: Idyll Arbor. https://www.idyllarbor.com/agora.cgi?p_id=A146&xm=on
• Rodriguez, A., Latkova, P. ve Sun, Y. Y. (2008). The Relationship Between Leisure and Life Satisfaction: Application of Activity and Need Theory. Social Indicators Research, 86(1), 163-175.
• Sabırlı, T. N., Argan, M., Yetim, G. ve Hızal, A. (2019). Boş zaman tatmini, yaşam tatmini ve mutlulukta sosyal medya bağlılığının rolü: 50 yaş ve üzeri bireyler üzerinde bir araştırma. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi,14 (2), 263-279.
• Safko, L. ve Brake, D. K. (2009). The Social Media Bible: Tactics, Tools, and Strategies for Business Success. New Jersey: John Wiley and Sons.
• Shao, G. (2009). Understanding The Appeal Of User-Generated Media: A Uses And Gratification Perspective. Internet Research, 19(1), 7-25.
• Sevil, T., Şimşek, K. Y., Katırcı, H., Çelik, V. O. ve Çeliksoy, M. A. (2012). Boş Zaman ve Rekreasyon. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Siegenthaler, K. L. ve O'Dell, I. (2000). Leisure Attitude, Leisure Satisfaction, And Perceived Freedom in Leisure Within Family Dyads.Leisure Sciences, 22(4), 281-296.
• Sivan, A., Fung, A. ve Fung, L. (2008). Motivation and Leisure Satisfactionof Mass Media Use among Hong Kong Adolescents. World Leisure Journal, 50(1), 46-57.
• Tarhan, A. (2019). Sosyal Medya Kullanımı ve Yalnızlık Arasındaki İlişki: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Tekin H. (1996). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. 9. Baskı. Ankara:Yargı Kitap ve Yayınevi.
• Toker, H. (2016). Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Bağlamında Facebook Kullanımı: Selçuk Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Tuncer, S. (2013). Sosyal Medya. Zeynep Özata (Ed.), Sosyal Medyanın Gelişimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Üçer, N. (2016). Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Bağlamında Gençlerin Sosyal Media Kullanımına Yönelik Niteliksel Bir Araştırma. Global Media Journal TR Edition, 6(12), 1-26.
• Üksel, S. (2015). Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı Çerçevesinde Sosyal Medya Kullanımı: Sakarya Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Ümmet, D. (2017). Genel Psikolojik Sağlık ile Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkide Evlilik Uyumunun Aracı Rolü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 159-175.
• Wang, J. L., Jackson, L. A., Gaskin, J. ve Wang, H. Z. ve Liu, D. (2016). Life satisfaction moderates the associations between motives and excessive social networkingsite usage. Addiction Research & Theory, 24(6), 450-457.
• Yetim, Ü. (1993). Life satisfaction: A study based on the organization of personal projects. Soc Indic Res, 29, 277-289.