Medya ve Mültecileri Sivil Toplum Üzerinden Okumak: Mülteci-Der Örneği

Yıl 2016, Sayı: 25 - MÜLTECİLER ve MEDYA - 2, 53 - 76, 01.06.2016

Kübra Güran Yiğitbaşı

Öz

Medya ulaştığı en son teknolojiler aracılığıyla günümüzde, insanlığın en utanç verici, en savunmasız ve çaresiz kaldığı anlarına yani savaşlara tanıklık etmemizi sağlıyor. Bilindiği gibi Körfez Savaşı, izleyicilerin o güne kadar görmedikleri şekilde adeta bir sinematografiyle, gerçek savaş görüntülerini alımlayabilmeleriyle, medyanın savaşı yansıtmasında bir milat olmuştur. Bugün geldiğimiz noktaysa, savaşın bizzat içinde (-imiş gibi) hissederek, güvenli ortamlarımızda olup biteni izleme konforunun da ötesine geçmiş görünüyor. Medya alıcıları/hedef kitleleri, artık savaşlardan en çok etkilenenlerin -yani çocuklar, kadınlar, yaşlılar kısacası tüm sivillerin- yaşadıklarına tanıklık etme ve haberdar olma boyutuyla karşı karşıyalar. Bu durum, tek tek ülkeler ve devletleri yönetenlerin dışında bireylerin ve sivil toplumun da olaylarla ilgili insiyatif ve sorumluluk alabilme taleplerini beraberinde getiriyor.

Çalışmada, Türkiye’de mültecilerle ilgili kurulan ilk sivil toplum kuruluşu olarak mülteci, göçmen, sığınmacı olarak adlandırılan insanların haklarını korumak ve savunmak için kurulan Mülteci-Der’in medyada ne ölçüde yer bulabildiği içerik analizi ve söylem analizi yöntemiyle araştırılmıştır. Derneğin medyada hangi ölçüde ve ne tür haberlerle temsil edildiği, Mülteci-Der’in konu ile ilgili kamuoyu ve gündem oluşmasına katkısını da göstereceğinden anlamlı görülmektedir. Suriye’de 2011 yılından beri devam eden savaştan hareketle, medyanın Suriyeli mültecilere ilişkin haberleri, yine mültecilere yönelik çalışmak için kurulmuş bir sivil toplum kuruluşu olan Mülteci-Der adlı kuruluş üzerinden analiz edilmiştir. Sonuç olarak derneğin faaliyet ve açıklamalarına ulusal basının sınırlı düzeyde yer verdiği, yerel basının haberlerinin ise ülkenin genelinde bir kamuoyu ve gündem oluşturmaktan uzak olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mülteciler, Kamuoyu, Gündem Oluşturma, Mülteci Politikaları

Kaynakça

• Akşit, B. (2005). Türkiye’de sivil toplumun Batılı anlamda hiçbir karşılığı yoktur. (Kolektif) Sivil toplumu konuşmak. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Aslan, S. (2010). Sivil toplum ve demokrasi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 357-374.
• Aylan gibi ölmek istemiyoruz. (2015, 6 Eylül). Yeni Asya Gazetesi.
• Bayhan, V. (2002). Demokrasi ve sivil toplum örgütlerinin engelleri: Patronaj ve nepotizm. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 1-13.
• Bekiroğlu, O. (2008). Yerel kamuoyunun oluşumunda yerel basının rolü-Trabzon örneğinde bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 131-151.
• Bektaş, A. (2000). Kamuoyu iletişim ve demokrasi. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Bostancı, N. (2011). Siyaset ve medya alacakaranlığın iki atlısı. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Bu soruna bütün dünya el vermeli. (2015, 10 Eylül). Ege Telgraf Gazetesi.
• Cılızoğlu, Y. G., & Karagöz, Ö. E. (2007). Sivil toplum örgütlerinin kamuoyu oluşturma süreci petrol iş sendikası kampanya analizi. İstanbul: Numune Matbaacılık.
• Çaha, Ö. (2005). Sivil toplum üstüne. (Kolektif) Sivil toplum ve demokrasi. 1. Basım, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Çaha, Ö. (2010). Sivil kadın Türkiye’de kadın ve sivil toplum. 2. Baskı, Ankara: Savaş Yayınevi.
• Çaha, Ö. (2012). Aşkın devletten sivil topluma. 5. Baskı, Ankara: Orion Kitabevi.
• Çağlar, İ., & Özkır, Y. (2015). Suriyeli mültecilerin Türkiye basınında temsili. K. İnat & M. Ataman (Ed.) Ortadoğu Yıllığı. İstanbul: Açılım Kitap.
• Çelik, A., & Aykanat, Ş. (2006). Sivil toplum örgütlerinin siyasal iktidarı etkileme yöntemleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 215-226.
• Devran, Y. (2010). Haber söylem ideoloji. 1. Baskı, İstanbul: Başlık Yayın Grubu.
• Emini Tufan, F. (2013). Sivil toplum kuruluşlarının politika belirlemedeki rolü: Tüsiad örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36, 43-56.
• Erdoğan, M. (1998). Liberal toplum liberal siyaset. 2. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Girgin, A. (2002). Haber yazmak. İstanbul: Der Yayınları.
• Girgin, A., & Özay, S. (2013). Haber yazmak. 4. Basım, İstanbul: Der Yayınları.
• Göker, G., & Keskin, S. (2015). Haber medyası ve mülteciler: Suriyeli mültecilerin Türk yazılı basınındaki temsili. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 41, 229-256.
• Kavlak, İ. V. (2011). Mülteci hakları. Ö. Gökmen (Ed.) Türkiye’de hak temelli sivil toplum örgütleri. Ankara: Odak Ofset Matbaacılık.
• Gunter, B. (2000). Media research methods, measuring audiences, reactions and impact. London: SAGE Publications.
• İnal, A. (1996). Haberi okumak. İstanbul: Temuçin Yayınları.
• Kapani, M. (2009). Politika bilimine giriş. 23. Basım, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Kaypak, Ş. (2012). Devletten yerel yönetime değişim sürecinde sivil toplumun yeni yüzü. BEU SBE Dergisi, 1(1), 34-57.
• Kazaz, G. (2015, 11 Eylül). Avrupa’ya mülteci akını. Agos Gazetesi.
• Kutlu, Z. Bekleme odasından oturma odasına: Suriyeli mültecilere yönelik çalışmalar yürüten sivil toplum kuruluşlarına dair kısa bir değerlendirme. Açık Toplum Vakfı-Anadolu Kültür ortak projesi. 12.06.2016 tarihinde http://www.aciktoplumvakfi.org.tr/medya/02062015beklemeodasi.pdf adresinden edinilmiştir.
• Mutlu, E. (2008). İletişim sözlüğü. 5. Basım, Ankara: Ayraç Kitapevi.
• Mülteci-Der (Mültecilerle Dayanışma Derneği). (2016a). Hakkımızda. 01.06.2016 tarihinde http://www. multeci.org.tr/hakkimizdaDetay.aspx adresinden edinilmiştir.
• Mülteci-Der (Mültecilerle Dayanışma Derneği). (2016b). Mülteci hakları koordinasyonu basın açıklaması : Türkiye Suriye’den gelen mültecilere kapılarını açmalıdır . 01.08.2016 tarihinde http://www.multeci. org.tr/haberdetay.aspx?Id=134, adresinden edinilmiştir.
• Mültecilerin yaşamı çizgilere yansıdı. (2015, 19 Ekim). Mersin Hakimiyet Gazetesi.
• Oktay, E., & Pekküçükşen, Ş. (2009). Yerel yönetimlerin demokratikleşmesinin bir aracı olarak sivil toplum kuruluşları Türkiye için kısa bir değerlendirme. KMU İİBF Dergisi, 11(16), 172-186.
• Omaklılar, D. (2015, 3 Eylül). Güvenli bölgede yaşamak yetmez. Hür Işık Gazetesi.
• Özcan, A. (2005). Sivil toplumda uzlaşmacı düşünce yaygınlaşmalı. (Kolektif) Sivil toplumu konuşmak. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Özerkan, Ş., & İnceoğlu, Y. (1997). İletişimde etkileme süreci seçim kampanyalarından örneklerle. 1. Basım, İstanbul: Pan Yayınları. İstanbul.
• Perşembe, N. (2015, 17 Ağustos). Siz de birgün mülteci olabilirsiniz. 9 Eylül.
• Polatlı, A. (2015a, 15 Eylül). Ege kıyılarında nöbet tutmalıyız. Haber Ekspres.
• Polatlı, A. (2015b, 25 Eylül). 10 yıl sonra Suriyeli çeteleri konuşacağız. Haber Ekspres.
• Rigel, N. (1993). Medya ninnileri. 1. Baskı, İstanbul: Sistem Yayıncılık ve Matbaacılık.
• Sağlıktan eğitime barınmadan para kazanabilmeye sorun yaşıyorlar. (2015, 22 Haziran). Gaziantep Sabah.
• Severin, J. W., & Tankard, W. J. (1994). İletişim kuramları: Kökenleri, yöntemleriyle kitle iletişim araçlarında kullanımları. 1. Baskı, Askişehir: Kibele Sanat Merkezi.
• Sözen, E. (1999). Söylem belirsizlik mübadele bilgi/güç ve refleksivite, 1. Basım, İstabul: Paradigma Yayınları.
• Suriyeli çocukların uçurtma heyecanı. (2015, 22 Haziran). Yeni Asır Gazetesi.
• Tuğsuz, N., & Yılmaz, A. (2015). Siyasi partilerin mülteci politikaları. İstanbul: Seta Yayınları Raporu.
• Ud, M. (2015, 25 Eylül). İzmir mülteci dostu olmalı. Günlük Evrensel Gazetesi.
• Uluç, A. V. (2013). Türkiye’de sivil toplum ve demokrasi ilişkisi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1), 401-409.
• Ürek, M., & Doğan, N. (2011). Lobicilik ve baskı grupları: Devlet, sivil toplum ve demokrasi. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Yavuz, C., & Kaynar, İ. (2015). Kamuoyu oluşumunda stratejik bir araç olarak sivil toplum kuruluşları. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 183-196.
• Working with civil society in foreign aid. (2016). UNDP. 05.06.2016 tarihinde http://www.cn.undp.org/ content/dam/china/docs/Publications/UNDP-CH03%20Annexes.pdf, adresinden edinilmiştir.
• 5 milyon mültecinin sorunu Türkiye’ye kaldı. (2015, 2 Aralık). Son Dakika Gazetesi.