SİGARA İÇEN HASTALARIN SİGARA PAKETLERİNİN ÜZERİNDEKİ UYARI YAZILARI HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİNİN VE NİKOTİN BAĞIMLILIK DERECELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2009, Cilt: 22 Sayı: 2, 111 - 122, 12.05.2015

Muhammed Önsüz Ahmet Topuzoğlu Alper Algan Efe Soydemir İlter Aslan

Öz

Amaç: Sigara içme dünyada ve ülkemizde en önemli halk sağlığı sorunlarından birisidir. Bu araştırmanın
amacı; Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’ne başvuran sigara kullanıcısı hastaların sigara
paketleri üzerindeki uyarı yazıları hakkındaki görüşlerini ve bunların nikotin bağımlılık derecesi ile olan
ilişkisini belirlemektir.
Yöntem: Tanımlayıcı tipteki araştırma 102 hasta ile Ağustos 2007 tarihinde yürütüldü. Veriler Fagerström
Nikotin Bağımlılık Testi’ni de kapsayan bir anket formuyla toplandı. Veriler SPSS 11.0 paket programında,
tanımlayıcı istatistikler, ki-kare ve Fischer kesin ki-kare testi kullanılarak değerlendirildi.
Bulgular: Araştırmaya katılanların %60.8’i erkekti. Katılımcıların %79.4’ü sigara paketleri üzerinde uyarı
yazıların bulunmasını destekliyordu. Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi’ne göre katılımcıların %48.0’i
düşük derece, %38.2’si orta derece ve %13.7’si yüksek derece bağımlı olarak tespit edildi. Eğitim düzeyi,
gelir düzeyi ve sigarayla ilgili sağlık problemi bulunmasıyla bağımlılık derecesi arasında istatistiksel olarak
anlamlı farklılık vardı (p

Anahtar Kelimeler

Sigara içme, Nikotin bağımlılığı, Uyarı yazıları, Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi

Kaynakça

• 1. Altıntaş H, Bozdağ G, Polat C, Salor Ö, Yaman İ, Uğurlu E. Bir kamu kuruluşu bilgi işlem merkezi çalışanlarının sigara içme ile ilgili tutum ve davranışları. Bağımlılık Dergisi 2006; 7: 3-10.
• 2. Pekşen Y, Canbaz S, Sünter AT, Tunçel EK. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yaşar Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinde sigara içme sıklığı ve etkileyen faktörler. Bağımlılık Dergisi 2005; 6: 111-116.
• 3. T.C. Sağlık Bakanlığı. Ulusal tütün kontrol programı ve eylem planı 2008-2012. Ankara 2008.
• 4. PİAR Sigara Alışkanlıkları ve Sigara İle Mücadele Kampanyası Kamuoyu Araştırması Raporu. İstanbul, 1988.
• 5. Temel A, Dilbaz N, Bayam G, Okay T, Şengül C. Bir eğitim hastanesinin sağlık personelinde sigara alışkanlığı, bırakma sıklığı ve bağımlı kişilik özelliklerinin ilişkisi. Bağımlılık Dergisi 2004, 5(2): 16-22.
• 6. Tütün ve Tütün Mamüllerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun, No:4207, Resmi Gazete Tarih/Sayı: 26.11.1996/22829.
• 7. Bilir N, Aslan D. Dünyada, Türkiye’de ve Hacettepe’de tütün kontrol çalışmaları. Hacettepe Tıp Dergisi 2005; 36: 75-79.
• 8. Bakırcı N, Okuşluk T. İstanbul’da bir grup işyerinde sigara içme yasakları ve bu yasakların çalışanların sigara içme durumlarına etkisi. Toplum Hekimliği Bülteni 2007; 16(1): 19-24.
• 9. Türkoğlu M. Adnan Menderes Üniversitesi öğrencilerinin sigara içme ve bırakma davranışlarının değerlendirilmesi. Basılmamış uzmanlık tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD. 2007, Aydın.
• 10. Pomerlau CS, Carton SM, Lutzke ML ve ark. Reliability of the Fagestrom Tolerance Questionnaire and Fagestrom Test for Nicotine Dependence. Addict Behav 1994; 653: 278-284.
• 11. Güneş G, Genç M, Pehlivan E, Eğri M, Kurçer MA. Malatya Sümerbank ve Tekel Fabrikalarında çalışan işçilerin sigara içme davranışları, bağımlılık düzeyleri ve bırakmaya ilişkin tutumları. Sağlık İçin Sigara Alarmı Dergisi 2001; 4(1-4): 73-80.
• 12. İlhan F, Aksakal FN, İlhan MN, Aygün R. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin sigara içme durumu. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2005; 4(4): 188-198.
• 13. Yıldırım Ç, Çelik P, Şakar A, Dinç G. Tıp Fakültesi öğrencilerinin sigaraya karşı tutumları. Solunum 2004; 6(1): 30-35.
• 14. Kutlu R, Çivi S. Seydişehir Meslek Yüksekokulu öğrencilerinde sigara kullanma durumu ve etkileyen faktörler. Bağımlılık Dergisi 2006; 7(2): 71-79.
• 15. Bilir N, Doğan BG, Yıldız AN. Sigara İçme Konusundaki Davranışlar ve Tutumlar AnkaraTürkiye. Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı Yayını No: 7, Ankara 1997.
• 16. Ögel K, Tamar D, Özmen E, Aker T, Sağduyu A, Boratav C, Liman O. İstanbul Örnekleminde Sigara Kullanım Yaygınlığı. Bağımlılık Dergisi 2003; 4(3): 105-108.
• 17. Demirel Y, Toktamış A, Nur N, Sezer RE. İlköğretim okullarındaki öğretmenlerde sigara içme durumu. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2004; 24: 492-497.
• 18. Feijo RB, Oliveira EA. Risk behavior in adolescence. Jornal de Pediatria 2001; 77(Supl.2): S125-S134.
• 19. Coogan PF, Adams M, Geller AC, Brooks D, Miller DR, Lew RA, Koh HK. Factors associated with smoking among children and adolescents in Connecticut. Am J Prev Med 1998; 15(1): 17-24.
• 20. Altman DG, Wheelis AY, McFarlane M, Lee H, Fortmann SP. The relationship between tobacco access and use among adolescents: a four community study. Soc Sci Med 1999; 48: 759-775.
• 21. Nehir S, Demet MM, Dinç G. Manisa ili kent merkezinde görevli hemşirelerin sigara kullanma düzeyleri ve ilişkili risk etmenleri. Bağımlılık Dergisi 2007; 8(1): 3-10.
• 22. Altınbaş Ö. Hemşirelerde sigara içmeyi etkileyen faktörlerin incelenmesi. Basılmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2002, İstanbul.
• 23. Tekbaş ÖF, Açıkel CH, Erkuvan E, et al. Genç erişkin erkekler arasında nikotin bağımlılığı, sigara içme sıklığı ve bunları etkileyen faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2006: 5(2): 105-117.
• 24. Vançelik S, Güraksın A, İnandı T. Erzurum ili sağlık ocaklarında çalışan personelin sigara içme sıklığı. Atatürk Üniversitesi Tıp Dergisi 1999; 31(2): 75-80.
• 25. Gaeta G, Del Castello E, Cuomo S, Effuso L, Pirera M, Boccalatte A. Personal, familial and environmental factors influencing the inclination of smoking in adolescents: differences between sexes and between city and small-town dwellers. Cardiologia 1998; 43(4): 417-426.
• 26. Çan G, Topbaş M, Öztuna F. Trabzon’daki lise öğrencilerinin sigara içme sıklığı ile sigaraya başlamada etkili faktörlerin tespiti. 9.Ulusal Halk Sağlığı Günleri-GATA (Çevre Sağlığı) Bildiri Kitabı 2005: 484.
• 27. Flay BR, Phil D, Hu FB, Richardson J. Psychosocial predictors of different stages of cigarette smoking among high school students. Preventive Medicine 1998; 27(5): A9-A18.
• 28. Crofton JW, Freour PP, Tessier JF. Medical education on tobacco: implications of a worldwide survery. Med Educ 1994; 28: 187-196.
• 29. Brenner H, Scharrer SB. Parental smoking and sociodemographic factors related to smoking among German medical students. Eur J Epidemiol 1996; 12: 171-176.
• 30. Solak ZA, Göksel T, Erdinç E, Üstün H. Sigara ile ilişkili ciddi akciğer hastalığı olanların sigara içen yakınlarında sigara bırakma tedavisinin başarısı. Türk Toraks Dergisi 2002; 3(3): 248-252.
• 31. Acımış NM, Bostancı M, Bozkurt Aİ, Özşahin A. Denizli ili merkezindeki banka çalışanlarında tütün kullanım durumu ve sağlık sorunları. Bağımlılık Dergisi 2007; 8(3): 115-120.
• 32. Keskinoğlu P, Sözkesen S, Sarıyer E, Kesik K, Öztürk R. Sosyoekonomik düzeyi düşük bir bölgede 15 yaş sigara içicilik sıklığı, içicilik maliyeti ve içiciliğin hastalık varlığına etkisi. Toraks Dergisi 2007; 8(4): 227-233.
• 33. Açıkel CH, Kılıç S, Uçar M, Yaren H, Türker T. Sağlık Astsubay Meslek Yüksekokulu öğrencilerinde sigara içme durumu ve etki eden faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2004; (3)8: 178-185.
• 34. Gencer M, Ceylan E, Yengil E, Ethemoğlu G. Şanlıurfa’da ilköğretim okulu öğretmenlerine uygulanana sigara anket sonuçları. Akciğer Arşivi 2007; 8: 5-9.
• 35. Solak ZA, Başoğlu ÖK, Erdinç E. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olgularında sigarayı bırakma başarısı. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2006; 54(1): 43-50.
• 36. Gölbaşı Z, Levent S. Bir halk eğitim merkezinde yürütülen sağlık eğitimi uygulamalarının kadınların sigarayı bırakma davranışları üzerindeki etkinliği. Bağımlılık Dergisi 2007; 8(3): 121-126.
• 37. Aksakal A, Khorshid L. Adana Tekel Sigara Fabrikasında çalışan bireylerin sigara içme ve nikotin bağımlılıklarının incelenmesi. Bağımlılık Dergisi 2006; 7(2): 57-64.
• 38. Karlıkaya C, Öztuna F, Solak ZA, Özkan M, Örsel O. Tütün kontrolü. Toraks Dergisi 2006; 7(1): 51- 64.
• 39. Tutluoğlu B. Sigara bırakma yöntemleri. Solunum 2003; 5: 230-236.
• 40. Schroeder SA. Tobacco Control in the Wake of the 1998 Master Settlement Agreement. New England Journal of Medicine 2004; 350: 293-301.
• 41. Townsend J. Price and consumption of tobacco. Br Med Bull 1996; 52: 132-142.
• 42. World Health Organization. Economics of tobacco control. A/FCTC/WG1/2. 20-8-1999. WHO.
• 43. Kutlu R. Meram Çıraklık Okulu öğrencilerinde sigara kullanma sıklığı. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2006; 5(6): 424-433.
• 44. Çetinkaya F, Biricik SS, Naçar M. Kayseri il merkezindeki hekimlerin ve tıp öğrencilerinin sigara içme durumları ve sigara konusundaki tutumları. Erciyes Tıp Dergisi 2006; 28(4): 163- 171.
• 45. Ceylan E, Yanık M, Gencer M. Harran Üniversitesi’ne kayıt yaptıran öğrencilerin sigaraya karşı tutumlarını etkileyen faktörler. Toraks Dergisi 2005; 6(2): 144-150.
• 46. Turgut T, Deveci F, Altuntaş E, Muz MH. Elazığ’da lise ve dengi okul öğretmenlerine uygulanan sigara anketi sonuçları. Solunum 2001; 3: 295-299.
• 47. Mustafaoğlu N, Duran A, Durmuş E, Erdem M, Erten İ, Kaplan O. İstanbul Altunizade Erkek Öğrenci Yurdu’nda kalan öğrencilerin sigara kullanımı konusundaki davranışları. 12. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Kitabı 2008: 568.
• 48. Okutan O, Taş D, Kaya H, Kartaloğlu Z. Sigara içen sağlık personelinde nikotin bağımlılık düzeyini etkileyen faktörler. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2007; 55(4): 356-363.
• 49. Örsel O, Örsel S, Alpar S, Uçar N, Güven SF, Şipit T, Kurt B. Sigara bırakmada nikotin bağımlılık düzeylerinin tedavi sonuçlarına etkisi. Solunum Hastalıkları 2005; 16: 112-118.
• 50. Deveci SE, Güler H, Deveci F, Açık Y, Muz MH. Elazığ emniyet teşkilatı personelinin sigara içme davranışları, bağımlılık düzeyleri ve sigara-sağlık ilişkisine yaklaşımları. Solunum Hastalıkları 2005; 16: 12-17.
• 51. Nardini S, Bertoletti R, Rastelli V, Donner CF. The influence of personal tobacco smoking on the clinical practice of Italian chest physicians. Eur Respir J 1998; 12: 1450-1453. 1