Foucault'da Hakikat

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 18 - 28, 29.06.2020

Melike Molacı

Öz

Batı kültüründe özneleştirme biçimlerinin tarihini yazmakla ilgilenen ve bu amaç doğrultusunda “özne”, “hakikat” ve “iktidar” kavramlarına odaklanan Foucault, düşünce ile hakikat arasındaki ilişkileri inceler. Bu inceleme aynı zamanda hakikatin iktidar ile olan kopmaz bağının sorunsallaştırılması anlamına gelir. “Hakikat nedir?” sorusu yerine “hakikat nasıl kurulur?” sorusundan hareket eden inceleme, hakikatin mutlak ve aşkın olmadığını, aksine tıpkı söylem ve özne gibi tarihsel ve olumsal olduğunu ortaya koyar. Hakikatin bir tarihi olduğu kabul edildiğinde onun iktidar tarafından nasıl kurulduğu, hangi stratejiler ve aygıtlarla dönüştürüldüğü, hangi rejimler ve kurallarla öznelere dayatıldığının da incelenmesi gerekir. Bu izlekler doğrultusunda doğruluk rejimlerinin, hakikat istencinin ve kendilik kaygısının soykütüğünü çıkaran Foucault, her bir sorunsallaştırma ekseninde bir deney nesnesi olarak kurulan özneye dayatılan hakikatin nasıl işlediğini araştırır. Foucault’nun her bir eksende özgül bir şekilde yürüttüğü soruşturma, bu çalışmada “bileştirici” bir şekilde ele alınmakta ve birbirine geçmiş her bir eksen, Foucault’nun temel kavramları ve ayrımları bağlamında değerlendirilmektedir. Her bir alanı içerecek şekilde Foucault’nun bilgi ve hakikatten ne anladığı; bir dışlama ilkesi olarak devreye giren hakikat istencinin bilme istenci ile ilişkisinin ne olduğu; yöntemsel olarak öznenin kuruluşunda analizin ne şekilde sürdürüldüğü; kurulan özneye hakikatin nasıl dayatıldığı ve son olarak bu öznenin bir hakikat anlatıcısı olarak kendisi ile kurduğu ilişki biçimleri ele alınmaktadır

Anahtar Kelimeler

Hakikat, Özne, İktidar, Hakikat İstenci, Kendilik

Kaynakça

• Deveci, C. (1999). “Foucault’nun İktidar Kavramsallaştırmasında Siyasal Boyutun Ayrıştırılmazlığı”, Doğu Batı, Sayı 9, s. 25-43.
• Foucault, M. (1987). Söylemin Düzeni, (Çev. Turhan Ilgaz), İstanbul: Hil Yayınları.
• Foucault, M. (1992a). Ben’in Yapımı, (Çev. Levent Kavas), İstanbul: Ara Yayıncılık.
• Foucault, M. (1992b). Hapishanenin Doğuşu, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), Ankara: İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (1993). Ders Özetleri, (Çev. Selahattin Hilav), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Foucault, M. (1999). Bilginin Arkeolojisi, (Çev. Veli Urhan), İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Foucault, M. (2001). Kelimeler ve Şeyler, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), Ankara: İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (2005a). Büyük Kapatılma Seçme Yazılar 3, (Çev. I. Ergüden & F. Keskin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2005b). Doğruyu Söylemek, (Çev. Kerem Eksen), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2005c). Entelektüelin Siyasi İşlevi Seçme Yazılar 1, (Çev. I. Ergüden & O. Akınhay & F. Keskin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2005d). Özne ve İktidar Seçme Yazılar 2, (Çev. I. Ergüden & O. Akınhay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2006a). Deliliğin Tarihi, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), Ankara: İmge Yayınevi.
• Foucault, M. (2006b). Kliniğin Doğuşu, (Çev. İnci Malak Uysal), Ankara: Epos.
• Foucault, M. (2010). Cinselliğin Tarihi, (Çev. Hülya Uğur Tanrıöver), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2011). Toplumu Savunmak Gerekir, (Çev. Şehsuvar Aktaş), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Foucault, M. (2015). Öznenin Yorumbilgisi, (Çev. Ferda Keskin), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Foucault, M. (2017a). Hermenötiğin Kökeni, (Çev. Şule Çiltaş Solmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2017b). Subjectivity and Truth, (Trans. Graham Burchell), London: Palgrave Macmillan.
• Foucault, M. (2018). Hakikat Cesareti, (Çev. Adem Beyaz), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Keskin, F. (1997). “Foucault’da Öznellik ve Özgürlük”, Toplum ve Bilim, Sayı 73, s. 30-44.Keskin, F. (1999). “Söylem, Arkeoloji ve İktidar”, Doğu Batı, Sayı 9, s. 15-23.
• Revel, J. (2005). Foucault Güncelliğin Bir Ontolojisi, (Çev. Kemal Atakay), İstanbul: Otonom Yayıncılık.