Yaşlı Bireylerin Kent Mekânlarını Kullanım Analizleri: Heybeliada’da Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 20 - 38, 29.06.2020

Saliha Nur Azak Ozlem Belir

Öz

Özet
Yaşam standartlarının iyileşmesi ve sağlık alanındaki çalışmalar ile birlikte günümüzde yaşlı nüfusu giderek artmaktadır. Bu artış ile birlikte yaşlılık dönemindeki bireylerin fizyolojik, psikolojik ve sosyal gereksinimlerini karşılayabilecek kent mekânlarının oluşturulması yaşam kaliteleri bakımından oldukça önem taşımaktadır.
Özellikle kamusal alandaki yapısal öğe ve bileşenlerin kullanılabilirliğini ortaya koymak ve elde edilen verilerle mevcut durumu değerlendirmek araştırmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Çalışma, İstanbul, Adalar ilçesine bağlı Heybeliada’da yürütülmüş ve “yaşlı nüfus” olarak kabul edilen “65 ve üzeri” bireyler dikkate alınarak; kent mekânlarını kullanım biçimleri ve koşulları ele alınmıştır. Kişilerin sosyokültürel ve fizyolojik farklılıkları göz önünde bulundurularak, erişebildikleri mekânları kullanmaktaki eğilimi ve memnuniyet düzeyi ölçülmüştür.

Çalışmanın sonunda, anket çalışması ve analizler yoluyla elde edilen bulgular, kamusal alanların sahip oldukları nitelikler açısından ne derece yeterli olduğu ve bireylerin bu mekânlarda karşılaştıkları sorunları ortaya koymaktadır. Yaşlı bireylerin gündelik yaşamlarında bağımsız hareket edebilmelerine ve sosyal etkileşimde bulunabilmelerine olanak sağlayacak şekilde kurgulanan mekânların aktif kullanım düzeyini etkilediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kentsel mekânlar, erişilebilirlik, yaşlılık, Heybeliada

Usage Analysis of Urban Spaces of Elderly Individuals: A Review in Heybeliada

Öz

Nowadays, elderly population has been gradually increasing with improved life standards and health studies. Due to this increase, establishing urban spaces satisfying physiological, psychological and social needs of them is very important in terms of life quality. Especially, the usability of the structural elements and components in the public sphere and the current state are the starting point of the research. İt, carried out in Heybeliada,İstanbul where urban density and mobility is less, particularly in winter, discussed "How to use of urban spaces" by the individuals of 65 years and older. The tendency and satisfaction levels of people were measured by considering social and physical differences.

Finally, the results of survey and analysis reveal the proficiency level of public places and the problems faced. İt has been observed that the places, designed for giving chance to elderly people to act independently and interact socialy affect the level of active usage.

Anahtar Kelimeler

Urban spaces, accessibility, ageing, Heybeliada

Kaynakça

• Akan, E. (2017). Yaşlılık Kurumlarında Yaşlı Mekânsal Davranış ve Bilişiminin Mekânsal Dizim Bağlamında İrdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Akdemir, N., Çınar, İ. F. ve Görgülü, Ü. (2007). Perception of ageing and ageism. Turkish Journal of Geriatrics, 10 (4), 215-222.
• Alexander, C., Ishikawa, S., Silverstein, M., (1977),: A Pattern Language, Oxford University Press, New York.
• Atabek, E., (2002), Kamusal Mekânlarda Kalite: Yıldız Teknik Üniversitesi Kampüsü’nde Kullanıcı Görüşlerine Dayalı Kalite Değerlendirmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• Bayramoğlu, N. 2010. Kullanıcı Algısı Bağlamında Kentsel Kimlik: Barbaros Bulvarı Büyükdere Kentsel Aksı. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Disiplinlerarası Anabilim Dalı, 147, İstanbul.
• Carr, S., Francis, M., Rivlin, L., and Stone, A., (1992). Public Space, Cambridge University Press, UK.
• Demirkan, H., (2015). Mekânlarda Erişebilirlik, Kullanılabilirlik ve Yaşanabilirlik, TMMOB Dosya No:36 pp:1-6.
• Durak, M. (2012). Yaşlılık Döneminde Psikososyal ve Bilişsel Gelişim. 273-310 (Bacanlı, H. & Terzi, Ş.I. 2012, İstanbul).,
• Düzenli, T. ve Alpak, E.M., (2017). “Yaşlıların Kentsel Açık Mekân Kullanımlarının İncelenmesi: Trabzon Kenti Örneği”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(2): 1-8.
• Erdenen, O. (2014). İstanbul Adaları. 2.Baskı, Adalı Yayınları, İstanbul
• Erdoğmuş Mergen vd., (2016). “Biyolojik Yaşlanma Nedenleri ve Etkileri”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 4 (1): 34-41.
• Erdönmez, E. (2014). Kamusal Alan ve Toplum. İstanbul: Esenler Belediyesi-Şehir Düşünce Merkezi.
• Erkılıç, M., Aydoğdu, F., Aslan, D., Gökçe Kutsal, Y. (2006). “ Yaşlının Evi ve Çevresi Yaşlılık Dönmei İçin Uygun Çevre Koşulları Nasıl Düzenlenmeldir ?”, Geriatri Derneği Halk Eğitim Etkinlikleri. Francis, M., 1989. ‘Control as a dimension of public space quality’, in Altman, I., and Zube, E.H., (eds.) Public Spaces and places, Human Behaviour, n.10, pp.147-171.
• Gönen ve Kalınkara, (1987)’den akt. Ünlü, A. (2018). Ekolojik Adaptasyon, Yaşlılık ve Mimarlık. Sağlıklı Kentler Birliği.
• Görgün Baran, A., (2005). Yaşlı ve Aile İlişkileri Araştırması Ankara Örneği. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları
• Gürgen, N. 1978. Heybeliada Kıyılarının Jeomorfolojik Özellikleri. Mezuniyet tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Kalınkara, Velittin (2011). Temel Gerontoloji Yaşlılık Bilimi, Ankara: Nobel Yayınları.
• Kaya M. ve diğ. (2008) Ankara’da Keçiören İlçesine Bağlı bir Mahallede Yaşayan 65 yaş ve üzeri Bireylerin Yaşam Kalitesi Özellikleri ve Etkileyen Faktörler. Türk Geriatri Dergisi, 11(1),12-17.
• Köse, N. & Erkan N.Ç. (2014). Kentsel Mekân Örgütlenmesinin Yaşlıların Kentsel Etkinlikleri Üzerindeki Etkisi, İstanbul ve Viyana Örneği. METU JFA, 31 (1),39-66.
• Lehr, U. (1994). Yaşlanmanın Psikolojisi, Çev. B. Çotuk, İstanbul: Bilimsel Ve Teknik Yayınları Çeviri Vakfı.
• Lino, Y., Igarashi, Y. & Yamagishi, A. (2005). Study on The Improvement of Environmental Humidity in Houses for The Elderly: Part 1-Actual Conditions of Daily Behavior and Thermal Environment. Elsevier Ergonomics Book Series, 3, 231-237.
• Madanıpour, A. (2000). Public space in the city, Design Professionals and the BuiltEnvironment, eds. P. Knox, P.
• Mitchell, L. and Burton, E., (2006). Neighbourhoods for life: Designing Dementia‐friendly Outdoor Environments Quality in Ageing and Older Adults, Volume:7, Issue:1.
• Millas, A. Hala Hatırlıyorum Heybeliada. Y. Civelekoğlu (Çev).Adalı Yayınları, İstanbul. (2014).
• Pekcan, H., (2000). “ Yaşlılık”. Ed: G. Erkan, V. Işıkhan, Antropoloji Ve Yaşlılık (Vedia Emiroğlu’na Armağan) İçinde, Ankara: H.Ü. Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayını.
• Öztürk, A.Ç.& Turan Kızıldoğan, E. (2017). Yaşlı Bireylerin Kentsel/Kamusal Mekânları Kullanım Analizi: Eskişehir Örneği, Yaşlı Sorunları Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1, Sayfa: 1-13.
• Tanrıverdi, A. (2006). Adalar İlçemizi Tanıyalım. Adalı yayınları, İstanbul
• Tuğlacı, P. (1992). Tarih Boyunca İstanbul Adaları II. Say Yayınları, İstanbul.
• Susmuş, Y. 1999. Kentsel Mekanda Estetik Değerler. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Özkan, M. B., Küçükerbaş, E. V., Kaplan, A., Hepcan, Ş., Malkoç Y. E., Sönmez, H. 2003. Muğla Kenti Kamusal Dış Mekanları Bağlamında Master Plan Çalışması, İzmir, s.10-11.
• WHO, (2002), Assessinng the Nutritional Status of Older Persons Meeting the Nutritional Needs of Older Persons, World Health Organization Tufts University School of Nutrition and Policy, France.