Müzik Eğitimi Dersinin Özel Gereksinimli Öğrencilere Katkısının Özel Eğitim Öğretmenlerinin Görüşleriyle Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 60 - 79, 30.01.2020

Evgin Çay

Öz

Müzik eğitimi dersi, özel gereksinimi olan öğrencilerin ruhsal, bedensel ve sosyal yönden gelişmesine katkı sağlayan önemli derslerden biridir. Bu araştırmanın amacı, müzik eğitimi dersinin özel gereksinimli öğrencilere katkısının özel eğitim öğretmenlerinin görüşleriyle belirlenmesidir. Araştırmada nicel ve nitel araştırma yöntemleri bir arada kullanılmıştır. Araştırma, karma araştırma modellerinden sıralı açıklayıcı tasarım aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. İki aşamada gerçekleştirilen araştırmanın nicel verilerinin toplandığı ilk aşamada kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılarak 2017-2018 eğitim öğretim yılında Bolu, İstanbul ve Sakarya illerinde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı özel eğitim okullarında görev yapan, araştırmaya gönüllü toplam 80 öğretmen araştırmanın katılımcılarını oluşturmuştur. Bu aşamada veriler kontrol listesi aracılığı ile toplanıp, frekans ve yüzde olarak hesaplanmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında ise, birinci aşamaya katılan toplam 30 öğretmen ile araştırmanın nitel verileri yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucuna göre araştırmaya katılan öğretmenlerin çoğu müzik eğitimi dersinin, özel gereksinimli öğrencilerin eğitiminde gerekli olduğu, öğrencilerin kendilerini rahatlıkla ifade etme becerisini geliştirdiği, iletişim becerilerini arttırdığı, öğrencilerin kişisel gelişimine katkı sağlayarak öğrencilerin yaşam kalitesini arttırdığına yönelik görüş bildirmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Özel gereksinimli öğrenci, müzik, müzik eğitimi dersi, karma yöntem

Kaynakça

• Akkaş, S. (1993). Okulöncesi eğitimde müzik, Gazi Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi, Ankara, 1993.
• Accordino, R., Comer, R. & Heller B.W. (2006). Potansiyel müzik araştırmaları: otizmli bireylerle müzik terapi üzerine kritik bir inceleme. Research in Autism Spectrum Disorders 1, 101–115.
• Artan, İ. (2001). Engelli çocukların eğitiminde önemli bir teknik: müzik. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 21(2). 43-55
• Berrakçay, O. (2008). Müziğin bir yaygın gelişimsel bozukluk tipi olan otizmde ortaya çıkan problemli davranışları üzerinde etkisi, Ritim Uygulaması Çerçevesinde 4 Örnek Olay, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Boso, M., D’Angelo, E. & Barale, F. (2013). Otizm spektrum bozukluğunda müzik yeteneği ile nöropsikolojikal ilişkisi. Music and Medicine. 5(4) 223-227.
• Ceylan, F. (2012). Okul öncesi dönem işitme engellilerde müzik eğitimi ile çocukların gelişim özellikleri üzerine terapötik bir çalışma. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı.
• Creswell, J. W., & Clark, V. L. P. (2015). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi (Aydın, E., Bukova Güzel, E., Bursal, M., Çorlu, S., Dede, Y., Delice, A., Demir, S. B., Güngör, F., Köksal, M. S., Kula, S., Peker ve M., Yaman, S. Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çadır, D. (2008). Zihinsel engelli öğrenciler için müzik terapi yöntemine göre hazırlanan sosyal beceri öğretim programının etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çakır, Doğan, C. (2011). Türkiye’deki ilköğretim düzeyindeki eğitilebilir zihinsel engelliler için müzik eğitiminin durumu ve öğretim programı model önerisi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı.
• Çay, E ve Özbey, F. (2016, Mayıs). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere gitarla ritim atma becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. VII. Hisarlı Ahmet Sempozyumunda sunulmuş bildiri, Kütahya, Türkiye.
• Eskioğlu, I. (2003, Ekim). Müzik eğitiminin çocuk gelişimi üzerindeki etkileri. Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik Sempozyumu, İnönü Üniversitesi, Malatya Bildiriler, s.116-123.
• Eren, B. (2012). Müzik eğitiminde kaynaştırma uygulamaları ve orff-schulwerk. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 14-25.
• Eren, B., Deniz, J., ve Düzkantar, A. ( 2013). Orff yaklaşımına göre hazırlanan müzik etkinlikleri içinde ipucunun giderek azaltılması yöntemi ile yapılan gömülü öğretimin otistik çocuklara kavram öğretmedeki etkililiği. Educational Sciences: Theory & Practice. 13(3).
• Uçan, A. (1997). Müzik eğitimi temel kavramlar-ilkeler-yaklaşımlar. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Güven, E. (2011). Kaynaştırma uygulamasının yapıldığı sınıflarda işbirlikli öğrenmenin müzik öğretimi üzerindeki etkileri. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Güven, E., & Tufan, E. (2010). Kaynaştırma sınıflarında işbirlikçi öğrenme yöntemi ile müzik dersleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 23 (2), 557-573
• Güven, E., &. Çevik, D. E. (2011). Müzik Öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesine yönelik çalışma (Balıkesir Üniversitesi Örneği). http://iconte.org/FileUpload/ks59689/File/017..pdf
• Johnson, R. B., & Onwuegbuzie, A. J. (2004). Mixed methods research: A research paradigm whose time has come. Educational Researcher, 33(7), 14-26.
• Lawes, M. (2012). Sonuçlar üzerinde raporlar: Uyarlanan “ AQR enstrüman” otizmde müzik terapi kullanımını değerlendirme. Music Therapy & Special Music Education. 4 (2).
• Langan, D. ( 2009). Özel eğitim için müzik terapi bir değerlendirme aracı: Eğitim sonuçlarını birleştirme. The Australian Journal of Music Therapy. 20. (23.11.2013).
• MEB, (2008). İlköğretim kurumları müzik dersi öğretim programı, Ankara: Milli Eğitim Basımevi
• Pirgon, Y., & Babacan, E. (2013). Görme engelli öğrencilerin piyano eğitimi üzerine durum çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 29, 191-206.
• Turan, D. (2006). Özel eğitimde müzikten yararlanmada karşılaşılan sorunlarla ilgili öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım, P. & Albuz, A. (2010). Zihinsel engelli çocuklara kavram öğretiminde müziğin kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. E- Journal of New World Sciences Academiy.
• Güven, E. ve Tufan, E. (2010). Kaynaştırma sınıflarında işbirlikli öğrenme yöntemi ile müzik dersleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (2), 557-57.
• Güler, N. (2008). Müzikle çocuk eğitimi. İstanbul: Hepsi çocuk Yayınları.
• MEGEP, Serbest zaman etkinlikleri (2008). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Havlat, J. J. (2006). The effects of music therapy on the ınteraction of verbal and nonverbal skills of students with moderate to severe autism. Master of Arts in Special Education. California StateUniversity, San Marcos.
• Stephenson, J. (2006). Music therapy and the education of students with severe disabilities. Education and Training in Developmental Disabilities, 41(3), 290–299.
• Malkoç T. & Ceylan F. (2013). Okul öncesi dönem işitme engellilerde müzik eğitimi ile çocukların gelişim özellikleri üzerine terapötik bir çalışma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 2(1)
• Mateos-Moreno, D. D.Phil. & Atencia-Do˜na L. (2013). Şiddetli otizm tanılı genç erişkinlerde dans/hareket ve müzik terapinin birleşik etkisi. The Arts in Psychotherapy. 40 465– 472
• Stephenson, J. (2006). Müzik terapi ve ağır yetersizliği olan öğrencilerin eğitimi. Education and Training in Developmental Disabilities. 41(3), 290–299.
• Kınalı, G. (2003). Zihin engellilerde beden resim müzik eğitimi, Farklı gelişen çocuklar, (ed. A. Kulaksızoğlu). İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Savarimuthu, D. & Bunnell, T. (2002). Öğrenme güçlüğü çeken hastalarda müziğin etkisi: Bir literatür araştırması. ComplementaryTherapies in Nursing &Midwifery 8. (23.11.2013).
• Kurt, G. (2006). Zihinsel engelli çocuklarda, müzik dinlemenin öğrenme üzerindeki etkisi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji, İnsan Bilimleri ve Felsefe. Öner, K. A. (2006). Müziğin öğrenme güçlüğü çeken çocukların duyarlılıklarına etkisi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
• Önal, O. & Çaydere, Ö. Ö. ( 2011). e-Journal of New World Sciences Academy. Volume: 6, Number: 2. (25.09.2013).
• Toksoy, A. C., & Başar, Ş. (2017). 6-12 yaş orta-ağır zihinsel yetersizliği olan çocuklar için ritim uygulamaları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 384-399.
• Uslu, M. (2007). Çocuklarda ve gençlerde müzik eğitiminin önemi üzerine bir değerlendirme, Müzik ve Bilim Dergisi, Sayı: 7.
• Yılmaz, E. (2010).Otistik çocuklarda müzik atölyesi çerçevesinde ortaya çıkan sözsüz iletişim işaretlerinin incelenmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uygulamalı Psikoloji Anabilim Dalı.
• Wigram, T. & Gold, C. (2005). Otistik spektrum bozukluğunun tedavi ve değerlendirmelerinde müzik terapi: Klinik uygulaması ve araştırma sonuçları. Blackwell Publishing Ltd, Child: Care, Health And Development. 32(5), 535–542. (13.01.2014).
• Warnock, T. (2012). Ses ilişkileri: ses çalışmaları müzik terapide ,şiddetli öğrenme güçlüğü olan ve otizmli bir genç bir kıza nasıl yardım etti. Music Therapy & Special Music Education. 4 (2). (15.12.1013).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yükselsin Y, İ. & Berrakçay, O. (2010). Bir müziksel terapi modeli olarak etkileşimli ritim tekrarı alıştırmasının otistik spektrum bozuklukları olan çocuklardaki problem davranışların azaltılmasındaki etkileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research. 3 (10). (25.09.2013).