ZÂHİD el-KEVSERÎ’NİN İCÂZETNÂMESİNDE YER ALAN İSNADLARIN ANADOLU COĞRAFYASINDAKİ TARİHÇESİ

Yıl 2015, Cilt: 40 Sayı: 40, 0 - , 16.01.2016

Kadir Ayaz

Öz

ÖZET

Zâhid el-Kevserî (1879-1952), Mısır’da bulunduğu dönemde (1922-1952) icâzetnâme örneği olarak hazırladığı et-Tahrîru’l-vecîz fîmâ yebtegîhi’l-müstecîz adlı meşyeha, diğer bir adıyla fehrese türündeki eserinde, uhdesinde bulunan isnadları ve silsilelerdeki bazı Osmanlı âlimlerinin biyografilerini tanıtmıştır. Eser, Kevserî’nin hocaları, rivayet izinleri ve isnadlar açısından oldukça zengin bir içeriğe sahiptir. Kevserî’nin meşyehası, İstanbul ve çevresinde son dönem Osmanlı âlimleri arasında mütedâvel olan isnadların kaynağı ve bölgedeki tarihçesi hakkında önemli bilgiler ihtivâ etmektedir. Bu çalışmada, Kevserî’nin icâzetnâmesinde yer alan isnadların Anadolu ve İstanbul’daki tarihçesi araştırılıp, son dönemdeki rivayet birikiminin ilk dönemlere kadar uzanan köklü bir geçmişe sahip olup olmadığı hususunda bir kanaate ulaşılmaya çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler: Kevserî, İcâzetnâme, İsnad, Osmanlı Hadis Çalışmaları

 

History of Asanids (Chain of Reporters) of Hadith in Zahid al-Kawthari’s Ijazah In the Ottoman Area

At the time Zahid al-Kawthari (1879-1952) was in the period in which Egypt (1922-1952), he prepared a book as an example of Ijazah: entitled “al-Tahrir al-Wajiz fi ma yabtagih al-Mustajiz”. He introduced in this booklet narration chains and the lives of his teachers and Hadith scientists in those chains from the Ottoman period. This booklet is a great richness in terms of the content and names of al-Kawthari’s teachers and thier Ijazah and chains. Because al-Kawthari’s chiefdom contains important information about the hadith narration chains taken from hadith scientists in Istanbul area. So, in this work, the history of asanids in Anatolia and Istanbul will be explored, and a contentment will be reached whether that these narrations date back to the early beggings of the Ottoman period or not.

Key words: Kawthari, Ijazah, Isnad, Ottoman Hadith Studie

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Ahmed Hayri, el-İmâm el-Kevserî, el-Mektebetü’l-ezheriyye li’t-türâs, 1372.
• Albayrak, Sadık, Son Devrin İslâm Akademisi, İz Yayıncılık, İstanbul, 2004.
• Âli Raşîd, Muhammed İbn Abdillah, “el-İmâm el-Kevserî ve İshâmâtuhû fî ilmi’r-rivâyeti ve’l-isnâd”, Uluslararası Düzceli M. Zâhid el-Kevserî Sempozyumu Bildirileri, Düzce, 2007, s., 83-160.
• Altıkulaç, Tayyar, “Gedikzâde”, DİA, XIII, 549-550, İstanbul, 1996.
• Baytâr, Abdurrezzâk, Hılyetü’l-Beşer fî târihi’l-karni’s-sâlis aşar, thk ve tlk., Muhammed Behçet el-Baytâr, I-III, Dâru’l-beyyine, 2. bs., Dımeşk, 1433/2012.
• Bursalı, Mehmet Tahir Efendi: Osmanlı Müellifleri, haz. A. Fikri Yavuz ve İsmail Özen, Meral Yayınları, İstanbul.
• Çiftçi, Mehdin, Süleymaniye Dârülhadisi (XVI-XVII. Asırlar), Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2013.
• Demirer, Macit, Hadis İlimleri Açısından Ahmed Ziyâüddin Gümüşhânevî (v. 1311/1893) ve Levâmiu’l-Ukûl Adlı Eseri (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2007.
• Efendioğlu, Mehmet, “Müselsel”, DİA, XXXII, 85-86, İstanbul, 2006.
• Ğâzî, Abdullah İbn Muhammed el-Mekkî, Nazmu’d-dürer fî ihtisâri neşri’n-nûri ve’z-zehr fî terâcimi efâdili ehli Mekke mine’l-karni’l-âşir ile’l-karni’r-râbi’ aşar, (zeyli Nesrü’d-dürer fî tezyîli nazmi’d-dürer ile beraber) thk., Abdulmelik İbn Abdullah İbn Dehîş, 1. bs., Mekke, 1435/2014.
• Hatiboğlu, İbrahim, “Süleyman Fâzıl Efendi”, DİA, XXXVIII, 86-87, İstanbul, 2010.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn İbn Ömer, Sebetü İbn Âbidîn el-müsemmâ Ukûdü’l-leâlî fi’l-esânîdi’l-avâlî, thk. Muhammed İbn İbrâhim el-Hüseyn, Dâru’l-beşâri’l-islâmiyye, 1. bs. Dımeşk, 1431/2010.
• İlmiyye Sâlnâmesi, Matbaa-i Âmire, İstanbul, 1334.
• Kettânî, Abdulhay, Fihrisü’l-fehârîs ve’l-esbât ve mu’cemü’l-meâcim ve’l-meşyehât ve’l-müselsalât, I-III, thk. İhsan Abbas, Dâru’l-garbi’l-islâmî, Beyrut, 1402/1982.
• Kevserî, Muhammed Zâhid, İcâzetü’l-İmam Muhammed Zâhid el-Kevserî li müftî Eritriye eş-Şeyh İbn İbrahim el-Muhtâr el-Cebertî ez-Zeylaî, haz. Muhammed Fatih Kaya, Dâru’l-Feth, 1. bs., Amman, 1430/2009.
• ___ İcâzetü’l-İmâm Muhammed Zâhid el-Kevserî li’ş-Şeyh Muhammed İbrahim el-Hutanî, haz. Muhammed İbn Abdillah Âli Raşîd, Dâru’l-Feth, 1. bs., 1433/2012.
• ___ İrgâmu’l-merîd, el-Mektebetü’l-ezheriyye li’t-türâs, 1. bs., Kahire, 1421/2000.
• __ et-Tahrîru’l-vecîz fîmâ yebteğîhi’l-müstecîz, nşr. Abdulfettâh Ebû Ğudde, Mektebü’l-matbûâti’l-İslâmiyye, Haleb, 1413/1993.
• ___ Makâlâtü’l-Kevserî, Dâru’s-selâm, 3. bs. Kahire, 1430/2009.
• Maraşlı, Yusuf, Nesru’l-cevâhir ve’d-dürer fî ulâmâi’l-karni’r-râbi’ aşar (Ikdü’l-cevher fî ulemâi’r-rubi’l-evvel mine’l-karni’l-hâmis aşar isimli zeyli ile beraber), I-II, Dâru’l-ma’rife, 1. bs., Beyrut, 2006/1427.
• Mardin, Ebü’l-Ulâ, Huzûr Dersleri, (haz. İsmet Sungurbey), II-III, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1966.
• Muhibbî, Hulâsatu’l-eser fî a’yâni’l-karni’l-hâdî aşar, I-IV, Dâru’l-kütübü’l-islâmiyye, Kahire, 1284.
• Murâdî, Muhammed Halîl, Silkü’d-dürer fî a’yâni’l-karni’s-sânî aşar, haz. Ekrem Hasen el-Alebî, I-IV, Dâru sâdır, 2. bs. Beyrut, 2012.
• Sebetü el-Emîr el-kebîr, haz. Muhammed İbrahim el-Hüseyin, Dâru’l-beşâiri’l-İslâmiyye, 1 bs., Beyrut, 1430/2009.
• Şeyhî, Mehmed Efendi, eş-Şekâiku’n-Nu’mâniyye ve Zeyilleri: Vekâyiu’l-Fudalâ, (nşr. Abdulkadir Özcan), III-IV, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1989.
• Özafşar, Mehmet Emin: “Osmanlı Eğitim, Kültür ve Sanat Hayatında Hadis”, (ed. Hasan Celal Güzel v.dğr.), Türkler, XI, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, s. 356-69.
• Özcan, Abdulkadir, “Köprülüzâde Fâzıl Mustafa Paşa”, DİA, XXVI, 263-265, Ankara, 2002.
• Özcan, Tahsin, “Ömer Hilmi Efendi”, DİA, XXXIV, 70-71, İstanbul, 2007.
• Özel, Ahmet, “İbn Âbidîn, Muhammed Emîn”, DİA, XIX, 292-293, İstanbul, 1999.
• ___ “İbn Âbidînzâde”, DİA, XIX, 293-294, İstanbul, 1999.
• Tobay, Ahmet, Yusuf Efendizâde Abdullah Hilmi ve Hadis Şerhçiliğindeki Yeri (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1991.
• Yardım, Ali, “Aclûnî, İsmâil b. Muhammed”, DİA, I, 327-328, İstanbul, 1988.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Zâhid Kevserî”, DİA, XLIV, 77-80, İstanbul, 2013
• Yücel, Ahmet, “Rudânî”, DİA, XXXV, 184-185, İstanbul, 2008.
• Zirikli, Hayreddin, el-A’lâm Kâmûsu terâcimi li eşheri’r-ricâl ve’n-nisâi mine’l-Arabi ve’l-muste’ribîne ve’l-müsteşrikîn, Dâru’l-ilm li’l-melâyîn Beyrut, 2002.