Kaynaştırma Eğitiminin Yasa ve Uygulamalardaki Durumunun Türkiye ve Avrupa Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 17, 01.05.2018

Engin Yılmaz Macid Ayhan Melekoğlu

Öz

Kaynaştırma Eğitiminin Yasa ve Uygulamalardaki Durumunun Türkiye ve Avrupa Bağlamında Değerlendirilmesi

Öz

Kaynaştırma eğitimi; genel olarak özel gereksinimli bireylerin eğitim ihtiyaçlarının belirlenerek,
bireyselleştirilmiş eğitim programı rehberliğinde ve gerekli destek eğitim hizmetlerinin sağlanmasıyla,
genel eğitim sınıflarında akranlarıyla birlikte yer aldığı eğitim uygulaması olarak tanımlanmaktadır.
Ulusal ve evrensel yasal düzenlemelerde bireyin eğitim hakkı en temel hak olarak belirtilmekle
birlikte, özel gereksinimli bireylerin büyük çoğunluğunun katıldığı kaynaştırma eğitimi de yasalarla
güvence altına alınmaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de ve Avrupa’da kaynaştırma eğitimi ile ilgi
yapılan yasal düzenlemelerin ve yasaların uygulamadaki durumunun betimsel olarak incelenmesidir.
Bu doğrultuda öncelikle Google Akademik arama motorunda “kaynaştırma yasa” ve “bütünleştirme
yasa” anahtar kelimesi ile tarama yapılmıştır. Ayrıca Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez
Merkezi’nde “kaynaştırma” ve “bütünleştirme” anahtar kelimesi ile araştırmayı gerçekleştiren yazarlar
tarafından tarama gerçekleştirilmiştir. Bunun yanı sıra Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Kütüphanesi
veri tabanında çevrimiçi olarak “inclusive education law”, “inclusive education act”, “inclusive
education Europe” ve “inclusive education policy” ve “inclusion” anahtar kelimeleri ile tarama
yapılmıştır. Araştırma kapsamında incelenen Türkiye, İngiltere, İsveç, Danimarka, İspanya, Yunanistan
ve Litvanya’da kaynaştırma eğitiminin yasalara dayandırılmasına rağmen, uygulama aşamasında
problemler ve yetersizlikler yaşandığı görülmektedir. Bunun aksine İtalya ve İrlanda’da ise yapılan
düzenlemelerin uygulamaya geçirilmesinde problem gözükmediği söylenebilmektedir. Kaynaştırma
eğitimi alan öğrencinin bulunduğu bir sınıfın mevcudunun düzenlenmesi, bu sınıfların özel eğitim
alanında eğitim almış destek öğretmeni ile desteklenmesi, okulların öğrenciler için bireysel eğitim
planı hazırlayıp yılsonunda planlanan hedeflere ulaşma durumlarının değerlendirilme sorumluluğunun
olması, idareci ve öğretmenlerin hizmet içi eğitim alması, bilgiye kolay ulaşmak için internet tabanlı
eğitim yazılımlarının hazırlanması ve özel eğitim ile ilgili İrlanda örneğindeki gibi sivil toplum
kuruluşlarının da yapılan çalışmalara destek olması gibi uygulamalarla daha başarılı kaynaştırma eğitimi uygulamalarının gerçekleşeceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kaynaştırma Eğitimi, Özel Eğitimde Yasal Düzenlemeler, Betimsel Analiz

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2005). 5378 sayılı engelliler hakkındaki kanun, 01.07.2005 tarih ve 25868 sayılı Resmi Gazete.
• Akcan, E. (2013). Genel eğitim sınıflarındaki kaynaştırma öğrencileri için Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen eğitim-öğretim etkinliklerinin uygulanma düzeyinin araştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çerezci, Ö. (2015). Okul öncesi eğitim kurumlarında yapılan kaynaştırma eğitimi uygulamalarının (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. kaynaştırma kriterleri açısından değerlendirilmesi.
• Dede, Ş. (1996). Salamanca bildirgesi. Özel Eğitim Dergisi, 2(2), 91-94.
• Diken, İ. H. ve Batu, S. (2010). Kaynaştırmaya giriş. İ. H. Diken, (Ed.), İlköğretimde kaynaştırma (1. Baskı) içinde (2-23). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• DiNuovo, S. (2012). Rethinking inclusion and its conditions: A reply to Giangreco, Doyle & Suter. Life Span and Disability: An Inter disciplinary Journal, 15(2), 75– 83.
• Drudy, S., & Kinsella, W. (2009). Developing an inclusive system in a rapidly changing European society. International Journal of Inclusive Education, 13(6), 647-663.
• Engsig, T. T., & Johnstone, C. J. (2015). Is there something rotten in the state of Denmark? The paradoxical policies of inclusive education–lessons from Denmark. International Journal of Inclusive Education, 19(5), 469-486.
• Eripek, S. (2007). Özel eğitim ve kaynaştırma uygulamaları. S. Eripek (Ed.), İlköğretimde kaynaştırma içinde, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• European Agency. (2018a). National Organisation of Provision. https://www.european- agency.org/national-policy-and-provision adresinden elde edilmiştir.
• European Agency. (2018b). Italy. https://www.european-agency.org/data/italy adresinden elde edilmiştir.
• European Agency. (2018c). UK (England). https://www.european- agency.org/data/united-kingdom-england adresinden elde edilmiştir.
• European Agency. (2018d). Denmark https://www.european-agency.org/data/denmark adresinden elde edilmiştir.
• European Agency. (2018e). Ireland https://www.european-agency.org/data/ireland adresinden elde edilmiştir.
• European Agency. (2018f). Sweden https://www.european-agency.org/data/sweden adresinden elde edilmiştir.
• European Agency. (2018g). Spain https://www.european-agency.org/data/spain adresinden elde edilmiştir.
• European Agency. (2018h). Greece legal system. https://www.european- agency.org/country-information/greece/national-overview/legal-system adresinden elde edilmiştir.
• European Agency. (2018i). Lithuania. https://www.european-agency.org/data/lithuania adresinden elde edilmiştir.
• Genova, A. (2015). Barriers to inclusive education in Greece, Spain and Lithuania: Results from emancipatory disability research. Disability & Society, 30(7), 1042- 1054.
• Giangreco, M. F., and Doyle, M. B. (2012). Integrazion escolastica in Italy: A compilation of english-language resources. International Journal of Whole Schooling, 8(1), 63–105.
• Göransson, K., Nilholm, C., & Karlsson, K. (2011). Inclusive education in Sweden? A critical analysis. International Journal of Inclusive Education, 15(5), 541-555.
• Güzel, N. (2014). Kaynaştırma öğrencisi olan ilköğretim öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yaşadıkları sorunlar (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Inclusion Ireland. (2014). Annual report 2014. http://www.inclusionireland.ie/sites/default/files/attach/basic-page/512/203185- inclusion-ireland-final.compressed.pdf adresinden elde edilmiştir.
• Kabakçı Yurdakul, I. (2013). Veri toplama araçlarında bulunması gereken nitelikler. A. A. Kurt (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri içinde, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kanter, A. S., Damiani, M. L., & Ferri, B. A. (2015). The right to inclusive education under international law: Following Italy's lead. Journal of International Special Needs Education, 17(1), 21-32.
• Mastropieri, M. A., & Scruggs, T. E. (2004). The inclusive classroom: Strategies for effective instruction. New Jersey: Merrill Prentice Hall.
• Melekoğlu, M. A. (2014). Characteristics of inclusive classrooms in Turkey. Topical Issue: Inclusion from Around the World, 15(2), 24-30.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative fundamentals for the consumer (4th edition). Boston: Pearson.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1997). 573 sayılı özel eğitim hakkında kanun hükmünde kararname, 06.06.1997 tarih ve 23011 sayılı Resmi Gazete.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2001). Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yönetmeliği, 17.04.2001 tarih ve 24376 sayılı Resmi Gazete.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2006). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği, 31.05.2006 tarih ve 26184 sayılı Resmi Gazete.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2008). Kaynaştırma eğitimi uygulamaları, 02.09.2008 tarih ve 3601 sayılı 2008/60 nolu Genelge.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2009). Okulöncesi dönemde kaynaştırma eğitimini yaygınlaştırılması projesi, 24.08.2009 tarih ve 3802 sayılı 2009/66 nolu Genelge.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2015). Destek eğitim odası açılması, 18.09.2015 tarih ve 5157845 sayılı 2015/15 nolu Genelge.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Resmi istatistikler. http://sgb.meb.gov.tr/www/resmi- istatistikler/icerik/64. adresinden elde edilmiştir.
• Norwich, B. (2014). Changing policy and legislation and its effects on inclusive and special education: A perspective from England. British Journal of Special Education, 41(4), 403-425.
• Petrella, M. (2015). Italy – Ways of inclusion in law and at school, https://www.uni- frankfurt.de/53397339/Inclusion-Italy.pdf adresinden elde edilmiştir.
• Sadioğlu, Ö. (2011). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin sorunları, beklentileri ve önerilerine yönelik nitel bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Salend, S. J. (2008). Creating inclusive clasrooms: Effective and reflective practices. Upper Saddle River: NJ: Pearson Prentice Hall.
• Sucuoğlu, B. ve Kargın, T. (2006). İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları; yaklaşımlar, yöntemler, teknikleri. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Tsokova, D., & Becirevic, M. (2009). Inclusive education in Bulgaria and Bosnia and Herzegovina: Policy and practice. European Journal of Special Needs Education, 24(4), 393-406.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (2009). Engellilerin haklarına ilişkin sözleşme, 14.07.2009 tarih ve 27288 sayılı Resmi Gazete.
• Vural, S., & Yücesoy, Ş. (2003). Türkiye’de özel gereksinimli bireylere yönelik hizmetlerin yasal yapılanmasında Avrupa Birliği’ne uyum çabalarının yansımaları. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 141-158.
• World Health Organization. (2011). World report on disability, http://www.who.int/disabilities/world_report/2011/en/ adresinden elde edilmiştir.
• Zeybek, Ö. (2015). İlköğretim okullarındaki İngilizce öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüş ve önerileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.