Problems and Solutions for Science Education and Training in Secondary School Students with Special Needs in Turkey

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 121 - 148, 30.11.2021

Mustafa Zafer Balbağ , Kadir Aksoy

Öz

In this study, it is aimed to examine the research published between 2015 and 2020, which has content related to the problems encountered for science education and training in secondary school students with special needs in Turkey and solution suggestions. With this purpose, a literature review was performed and 52 studies on the subject were included. In the study, the literature review method was used, and the analysis of the data was carried out by descriptive analysis method. The findings are classified into two sub-themes as "problems" and "solution suggestions". “Problems” theme is divided into five categories as originating from the teacher, originating from the student, originating from the environmental conditions, originating from the curriculum and origination from the family. “Solution suggestions” theme is divided into six categories as teacher-oriented, student-oriented, physical environment-oriented, curriculum-oriented, family-oriented, and researcher-oriented.

Anahtar Kelimeler

Science education, student with special needs, special education

Kaynakça

• Akkuş, A. N. Ş. (2019). Fen bilimleri dersine giren öğretmenlerin kaynaştırma eğitimine yönelik görüşlerinin incelenmesi (thesis). Sakarya.
• Aslan, K. (2020). Kaynaştırma eğitimine ilişkin fen bilimleri öğretmenlerinin ve öğrencilerin görüşleri (thesis). Amasya.
• Ataman, A. (2013). Özel eğitimin anlamı ve amaçları. In A. Cavkaytar (Ed.), Özel Eğitim (Vol. 1). essay, Vize Basın Yayın.
• Atila, G. (2017). Ortaokul düzeyindeki görme engelli öğrencilerin fen bilimleri dersinde karşılaştıkları sorunlar (thesis). Erzurum.
• Ayverdi, L. (2018). Özel yetenekli öğrencilerin fen eğitiminde teknoloji, mühendislik ve matematiğin kullanımı: Fetemm yaklaşımı (thesis). Balıkesir.
• Balbağ, M. Z., Leblebiciler, K., Karaer, G., Sarıkayha, E., & Erkan, Ö. (2016). Türkiye'de fen eğitimi ve öğretimi sorunları. Eğitim Ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5, 12–23.
• Baltacı, R. (2016). Üstün yetenekli öğrenciler için bireyselleştirilmiş eğitim planı geliştirme. Üstün Zekâlılar Eğitimi Ve Yaratıcılık Dergisi, 3(1), 33–41.
• Balçın, M. D., & Yıldırım, M. (2020). Kaynaştırma öğrencilerinin fen bilimleri dersi STEM çalışmalarının değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.660695
• Balçın, M. D., Yavuz Topaloğlu, M., & Balkan Kıyıcı, F. (2016). (rep.). Kaynaştırma öğrencilerinin fen bilimleri dersinde karşılaştıkları sorunlar (pp. 417–418). Antalya, Türkiye.
• Bilgiç, H. C., & Şafak, P. (2020). Çoklu yetersizliği olan öğrencilere doğrudan öğretimle sunulan şematik düzenleyicinin bir fen konusunun öğretimine etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. https://doi.org/doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.629598.
• Birkan, B. (2005). Erken özel eğitim hizmetleri ve özel gereksinimi olan çocukların farkına varılması. In O. Gürsel (Ed.), Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarının Geliştirilmesi (3rd ed., pp. 13–30). essay, Anadolu Üniversitesi.
• Cengiz, M. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerinin kaynaştırma becerileri öz değerlendirmeleri ve kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi (thesis). Antalya.
• Creswell, J. W. (2001). Educational research: Planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research. Pearson.
• Çağlar, N. (2016). İlköğretim kurumlarındaki "destek eğitim odası (deo)" uygulamasına ilişkin okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşlerinin incelenmesi (thesis). Ankara.
• Çakıroğlu, O. (2018). Özel eğitimde temel kavramlar. In V. Aksoy (Ed.), Özel Eğitim (2nd ed.). essay, Pegem Akademi.
• Çapraz, C. (2016). Ortaokul özel alt sınıfında öğrenim gören zihinsel yetersizliği olan öğrencilere doğrudan öğretim yöntemiyle bazı maddelerin "katı-sıvı-gaz" hallerinin öğretimi (thesis). Erzurum.
• Çıkılı Soylu, D., Dağseven Emecen, D., & Yıkmış, A. (2019). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere fen konularının öğretiminde doğrudan öğretim yöntemi ile şematik düzenleyiciyle öğretim yönteminin karşılaştırılması. Kalem Eğitim Ve İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 1–25. https://doi.org/10.23863/kalem.2019.118
• Çuhadar, S. (2017). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin bakış açılarıyla gönderme öncesi süreç ve öğrencilerin ayrıntılı değerlendirme için gönderilmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 526–549. https://doi.org/10.24315/trkefd.307946
• Dağlı, T. (2019). Üstün yetenekli öğrencilere verilen fen eğitimine yönelik fen bilimleri öğretmenlerinin görüşleri (thesis). Konya.
• Denizli, H. (2015). Fen bilimleri dersi öğretmenlerinin ve fen bilimleri dersini alan kaynaştırma öğrencilerinin kaynaştırma eğitimi uygulamaları sürecine ilişkin görüş ve önerileri (thesis). Giresun.
• Denizli, H., & Uzoğlu, M. (2016). Fen bilimleri dersi öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamaları sürecine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 13, 3–37. https://doi.org/10.12973/tused.10158a.
• Diken, İ. H., & Batu, S. (2015). Kaynaştırmaya giriş. In İ. H. Diken (Ed.), İlköğretimde Kaynaştırma (3rd ed., pp. 1–30). essay, Pegem Akademi.
• Dilber, Y. (2017). Fen bilimleri öğretmenlerinin öğrenme güçlüğü tanılı kaynaştırma öğrencileri ile yürüttükleri öğretim sürecinin incelenmesi (thesis). Trabzon.
• Eser, Ş. (2019). Görme engelliler ortaokulunda görev yapan fen bilimleri öğretmenlerinin görüşlerine göre fen bilimleri dersi kazanımlarının gerçekleşebilme durumunun belirlenmesi (thesis). Isparta.
• Fırat, T., & Koyuncu, İ. (2018). Lise öğrencilerinin özel gereksinimli bireylere yönelik sosyal kabul düzeyleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 503–525. https://doi.org/10.17152/gefad.431264
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe - Yöntem - Analiz (5th ed.). Seçkin Yayıncılık.
• Güven, Y. (2015). Özel eğitime giriş. In A. Kulaksızoğlu (Ed.), Farklı Gelişen Çocuklar (pp. 45–81). essay, Nobel Yayıncılık.
• İlköğretim haftalık ders çizelgeleri. MEB Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2019, September 5). https://orgm.meb.gov.tr/www/ortaogretim-haftalik-ders-cizelgeleri/icerik/669.
• Jersild, A. T. (1947). Child psychology (3rd ed.). Prentice-Hall.
• Karaer, G., & Melekoğlu, M. A. (2020). Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilere fen bilimleri öğretimi üzerine yapılan çalışmaların incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21, 789–818. https://doi.org/ 10.21565/ozelegitimdergisi.532903
• Kargın, T. (2007). Baş makale: rğitsel değerlendirme ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama süreci. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Egitim Dergisi, 8(1), 1–13. https://doi.org/10.1501/ozlegt_0000000103
• Kaya, H. (2019). Aysel gürmen’in “Selen’in öyküleri” üzerine çocuğun dil ve kişilik gelişimine katkısı bağlamında bir değerlendirme (thesis). İstanbul. Kırcaali-İftar, G. (1998). Özel gereksinimli bireyler ve özel eğitim . In S. Eripek (Ed.), Özel Eğitim (pp. 1–13). essay, Anadolu Üniversitesi.
• Kızılaslan, A. (2016). İlköğretim 8. sınıf görme engelli öğrencilere "maddenin halleri ve ısı" ünitesi ile ilgili kavramların öğretimi (thesis). Erzurum.
• Kızılaslan, A., & Sözbilir, M. (2017). Görme yetersizliği olan öğrencilere yönelik geliştirilen fen etkinliklerin değerlendirilmesi: ısı ve sıcaklık. Ege Eğitim Dergisi, 18, 914–942.
• Kızılaslan, A., & Sözbilir, M. (2017). Görme yetersizliği olan öğrencilerin "maddenin halleri ve ısı" ünitesini öğrenmeye yönelik ihtiyaç analizi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 274–290.
• Kızılaslan, A., & Sözbilir, M. (2018). Görme yetersizliği olan öğrencilere yönelik tasarlanan etkinliklerin değerlendirilmesi: ısı alışverişi ve sıcaklık Değişimi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 121–139. https://doi.org/10.17556/erziefd.325956
• Kızılaslan, A., Zorluoğlu, S. L., Sözbilir, M., & Teke, D. (2020). Görme yetersizliği olan öğrencilere yönelik geliştirilen fen etkinliklerinin analizi: madde ve ısı. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 19–32.
• Kuru, O. (2009). Dokuz yaş çocuklarının psiko-motor gelişimlerinde oyunun etkisi (thesis). Elazığ.
• Köse, K. (2017). Fen bilimleri dersinde uygulanan kaynaştırma eğitiminin fen bilimleri öğretmenleri ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi (thesis). Konya.
• Macaroğlu Akgül, E., & Mertoğlu, H. (2020). Öğretmen yetiştirme programlarında otizm farkındalığı: fen bilgisi eğitimi örneği. Journal of Induvidual Differences in Education, 2, 31–41.
• MEB Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2010, September). Okullarımızda neden niçin nasıl kaynaştırma yönetici, öğretmen ve aile kılavuzu. Ankara.
• Mete, P. (2016). Ortaokul özel alt sınıfta öğrenim gören zihinsel yetersizliğe sahip öğrencilere bazı maddelerin "sert-yumuşak" özelliklerinin doğrudan öğretim yöntemiyle öğretimi (thesis).
• Mete, P., & Yıldırım, A. (2018). Zihinsel yetersizliğe sahip öğrencilere “sert-yumuşak” maddelerin öğretimi için öğretim materyallerinin seçim süreci. Kastamonu Education Journal, 26(5), 1527–1538. https://doi.org/10.24106/ kefdergi.2138
• Mete, P., Çapraz, C., & Yıldırım, A. (2017). Zihinsel yetersizliğe sahip öğrenciler için fen eğitimi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 289–304.
• Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2004). Bireyselleştirilmiş eğitim programı yol haritası. Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018, July 7). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (n.d.). Milli Eğitim istatistikleri örgün eğitim. Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (n.d.). Özel eğitim hakkında kanun hükmünde kararname. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_10/10111011_ozel_egitim_kanun_hukmunda_kararname.pdf.
• Nas, S. E., & Dilber, Y. (2020). Fen bilimleri öğretmenlerinin öğrenme güçlüğü tanılı kaynaştırma öğrencileri ile yürüttükleri öğretim sürecinin incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 28, 1800–1816.
• Nas, S. E., Çoruhlu, T. Ş., Çalık, M., Ergül, C., & Gülay, A. (2019). Öğrenme güçlüğü yaşayan ortaokul öğrencilerine yönelik fen bilimleri deneyleri kılavuzunun etkililiğinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20, 501–534. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.484937
• Norman, G. (2020). Özel eğitim okullarında görev yapan özel eğitim bölümü mezunu öğretmenler ile beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki yeterliliklerinin analizi (thesis). Malatya.
• Okcu, B. (2016). İlköğretim 8. sınıf görme engelli öğrencilere "yaşamımızdaki elektrik" ünitesi ile ilgili kavramların öğretimi (thesis). Erzurum.
• Okcu, B., Yazıcı, F., & Sözbilir, M. (2016). Ortaokul düzeyindeki görme engelli öğrencilerin okuldaki öğrenim sürecine dair görüşleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, 51–83.
• Öner, G. (2018). Zihinsel engelli öğrencilere fen bilimleri dersinde canlıların sınıflandırılmasının bilgisayar destekli bireyselleştirilmiş öğretim yöntemiyle öğretiminin etkisi (thesis). Konya.
• Özak, H., Vural, M., & Avcıoğlu, H. (2008). Rehberlik araştırma merkezi müdürlerinin gönderme tanılama yerleştirme izleme ve değerlendirmeye ilişkin görüş ve önerileri. Abant Ýzzet Baysal Üniversitesi Eðitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 189–206.
• Pemik, K. (2017). Özel yetenekli öğrencilere destek odasında verilen eğitime ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri (thesis). İstanbul.
• Sezer, Ş. (2015). Üstün yeteneklilerin sınıf içindeki olumsuz davranışları ve yönetilmesine ilişkin öğretmen görüşleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 317–333.
• Slavin, R. E. (1994). Educational psychology: Theory and practice (Vol. 4). Allyn and Bacon.
• Sola Özgüç, C., & Cavkaytar, A. (2016). Zihin yetersizliği olan ortaokul öğrencilerinin bulunduğu bir sınıfta öğretim etkinliklerinin teknoloji desteği ile geliştirilmesi. TED Eğitim Ve Bilim, 41(188), 197–226. https://doi.org/10.15390/eb.2016.6691
• Sözbilir, M., Zorluoğlu, S. L., & Kızılaslan, A. (2019). Görme yetersizliği olan öğrencilere yönelik geliştirilen fen etkinliklerinin bilimsel süreç becerileri öğrenimine etkisi. Cumhuriyet International Journal of Education, 8(1), 172–192. https://doi.org/10.30703/cije.463801
• Türker, Ç. (2018). Zihin yetersizliği olan öğrenciye fen bilimleri dersinde uygulanan tanılayıcı dallanmış ağaç tekniğinin etkililik ve verimliliklerinin incelenmesi (thesis).
• Uzoğlu, M., & Denizli, H. (2017). Fen bilimleri dersini alan kaynaştırma öğrencilerinin kaynaştırma uygulamaları sürecine ilişkin görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 1271–1283. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.17860/mersinefd.372160
• Vuran, S. (2005). Bireyselleştirilmiş eğitim programları (bep). In O. Gürsel (Ed.), Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarının Geliştirilmesi (3rd ed., pp. 1–12). essay, Anadolu Üniversitesi.
• Yazıcı, F. (2017). 6. Sınıf görme engelli öğrencilere "vücudumuzdaki sistemler" ünitesinde yer alan kavramların öğretimi (thesis). Erzurum.
• Yazıcı, F., & Sözbilir, M. (2020). 6. sınıf görme engelli öğrencilere destek ve hareket sistemi konusundaki kavramların öğretimi. Eğitimde Kuram Ve Uygulama, 16, 231–250.
• Yazıcı, F., & Sözbilir, M. (2020). 6. sınıf görme engelli öğrencilere solunum sistemi kavramlarının öğretimi. Erciyes Journal of Education, 4, 68–97.
• Yazıcı, F., & Sözbilir, M. (2020). Görme engelli altıncı sınıf öğrencilerine hücre konusunun öğretimi. Eğitim Ve Bilim, 45, 227–250. https://doi.org/10.15390/EB.2020.8765
• Yazıcıoğlu, T., & Kargın, T. (2018). Serebral palsili öğrenciler için düzenlenmiş bir okulda gerçekleştirilen kaynaştırma modeline ilişkin paydaş görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(4), 643–678. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.335365
• Yazçayır, G. (2020). Özel gereksinimli öğrencilere yönelik destek eğitim odası uygulamalarının incelenmesi (thesis). Eskişehir.
• Yenioğlu, S. (2020). Kaynaştırma öğrencilerine fen konularının öğretiminde tablet bilgisayar aracılığıyla sunulan fen deneylerinin etkililiği (thesis). Eskişehir.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, E., & Batu, E. S. (2016). Farklı branştan ilkokul öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı, yasal düzenlemeler ve kaynaştırma uygulamaları hakkındaki görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(3), 247–268. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.266140
• Yılmaz, H. C. (2017). Çoklu yetersizliği olan az gören çocuklara doğrudan öğretimle sunulan şematik düzenleyicinin bir fen konusunun öğretiminde etkisi (thesis). Ankara.
• Zorluoğlu, S. L., & Kızılaslan, A. (2019). Görme yetersizliği olan öğrencilere fen eğitimi: ilkeler ve stratejiler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 315–337.
• Zorluoğlu, S. L., & Sözbilir, M. (2017). Birbiri içinde çözünmeyen sıvılarda yoğunluk kavramının görme yetersizliğinden etkilenen öğrencilere öğretimi. Eğitimde Kuram Ve Uygulama, 13, 211–231.
• Zorluoğlu, S. L., & Sözbilir, M. (2017). Görme yetersizliği olan öğrencilerin öğretmenlerini destekleyici ihtiyaçlar. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 659–682. https://doi.org/10.24315/trkefd.279369
• Zorluoğlu, S. L., Çetin, Y., Aşık, A., Gündüz, Z. N., & Mertol, H. (2020). Bilim ve sanat merkezlerindeki fen bilimleri öğretmenlerinin özel yetenekli öğrencilerini değerlendirmelerine yönelik görüşleri. Talent, 10(1), 95–109. https://doi.org/ https://doi.org/10.46893/talent.758691