MUHASEBE MESLEK ETİĞİNE İLİŞKİN ALGILARIN YAPISAL EŞİTLİK MODELLEMESİYLE İNCELENMESİ: ESKİŞEHİR İL MERKEZİNDE BİR UYGULAMA

Year 2016, , 192 - 205, 01.06.2016

Huseyin Gurbuz Veysel Yilmaz

https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2016118642

Abstract

Meslek etiği, iş yaşamında meslek mensuplarınca genel kabul görmüş ve benimsenmiş kurallar topluluğudur. Aynı meslekte çalışan bireylerin bu kurallara uygun hareket etmesi gerekmektedir. Özellikle muhasebe meslek mensuplarının mesleki faliyetlerini sürdürürken bu kurallara uygun hareket etmemeleri, toplumun büyük bir kısmını etkilemektedir. Buradan hareketle bu çalışmada, TÜRMOB(Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği) tarafından hazırlanan “Etik İlkeler Hakkında Yönetmelik” Eskişehir il merkezinde faaliyette bulunan bağımsız SMMM’ler (Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler) tarafından nasıl algılandığını belirleyip yeni bir model geliştirmek amaçlanmıştır. Konuya ilişkin verilerin derlenmesinde iki bölümden oluşan anketten yararlanılmıştır. Verilerin analizinde açıklayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı factor analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, SMMM’lerin, meslek mensuplarının uyacakları temel etik ilkeleri önem sırasına göre 1’den 5’ doğru sıralaması istendiğinde; 1. tercih olarak Mesleki Davranış ve sonra sırasıyla, Gizlilik, Tarafsızlık, Mesleki Yeterlilik/Özen ve son tercih olarak ise Dürüstlük şeklinde sıralanmıştır. İlgili yönetmelik uyarınca etik ilkelerin değerlendirilmesi kapsamında hazırlanan anket soruları (36 ifade), yapılan faktör analizi sonucunda 9 faktör altında toplanmıştır. Elde edilen bu faktör analizi sonuçlarından faydalanarak etik ilkeler, 1. ve 2. düzeyde doğrulayıcı faktör analizi ile incelenmiştir. Ayrıca çalışmada muhasebe meslek mensuplarının uyulması gerek etik ilkelere ilişkin bir model önerilmiştir. Araştırma verilerinin değerlendirilmesinde SPSS 20.0 ve Lisrel 8.72 paket programından faydalanılmıştır

Keywords

Etik, muhasebe meslek etiği, muhasebe mesleği, faktör analizi, yapısal eşitlik modeli

STRUCTURAL EQUATION MODELING RESEARCH ON PERCEPTIONS CONCERNING ETHICS OF ACCOUNTING PROFESSION: AN APPLICATION IN ESKISEHIR PROVINCE

Abstract

Work ethics is the set of rules which are generally accepted and adopted by members of a profession in business life. Individuals working at the same profession must act proper to these rules. Particularly, violation of these rules by members of accounting profession during their professional activities could affect major part of the society. Thus in this research, the purpose is to determine and develop a new model on how public accountants in Eskişehir perceive the "Regulation Regarding Ethical Principles" which prepared by TURMOB (Turkish Union of Chambers of Certified Public Accountants and Sworn in Certified Public Accountants). A questionnaire which consists of two sections is used for gathering data about the topic. Explanatory and confirmatory factor analyses are used for data analysis. Consequently, accountants' ordering of fundamental Ethical principles in terms of significance from 1 to 5 is as follows: First choice is professional conduct and following ones in sequence are confidentiality, impartiality, professional qualification/ care and honesty. As the consequence of factor analysis, questionnaire items (36 phrase) which prepared in accordance with related regulation combined under 9 factors. Further, through these factorial analysis results, ethical principles are examined by 1nd and 2nd level confirmatory factor analysis. Besides, a model of ethical principles for accounting professionals is proposed. SPSS 20.0 and LISREL 8.72 software packages are used for data analyses

Keywords

Ethics, accounting professional ethics, accounting profession, factor analysis, structural equation modeling

References

• Arı, E., Yılmaz, V., (2015), Banka Hizmet Kalitesi Boyutları İle Banka Sadadakati Arasındaki İlişkilerin Servqual Ve Yapısal Eşitlik Modeli İle
• İncelenmesi: İ.İ.B.F Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.20, S.3, s.121-135. Arı, E., Yılmaz, V., ve Başkan, E., (2015), Seçmen Oy Verme Davranışlarının Betimlenmesi İçin Bir Yapısal Eşitlik Model Önerisi: Yalova İli
• Mahalli İdareler Seçimi Örneği, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, C:7, S:3, s.1-17. Ayboğa, Hanifi (2003), “Globalleşme Sürecinde Ülkemizde Muhasebe Mesleği Ve Meslek Mensuplarının Eğitimi” Marmara Üniversitesi
• İ.İ.B.F. Dergisi Yıl, Cilt XVIII Sayı: 1 S.327-359. Aymankuy, Y. ve Sarıoğlan, M. (2005), “Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiğine Yaklaşımları ve Balıkesir İl Merkezinde Bir
• Uygulama”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 8, Sayı 14, s. 23-45. Bentler, P. M. (1980). Multivariate analysis with latent variables: Causal modeling. Annual Reviewof Psychology, 31, 456.
• Bentler, P. M., & Bonett, D. G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, , 588-606.
• Bollen, K.A. (1989). “Structural Equations with Latent Variables”, Wiley, New York, 514.
• Boysan, M. (2006). “Çok Örneklemli Yapısal Eşitlik Modelleri”. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Browne, M.W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen & J. S. Long (Eds.), Testing structural equation models (pp. 136-162). Newbury Park, CA: Sage.
• Büyüköztürk Ş., Akgün E.Ö., Özkahveci Ö., ve Demirel., F. (2004). Güdülenme ve öğrenme stratejileri ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4 (2), 207-239.
• Cevizci, A., (2008), Etiğe Giriş, Paradigma
• Cudeck, R., Toit, D.S., Sörbom, D. (2000). Structural Equation Modeling: PresentandFuture. (First Edition). Lincolnwood: Scientific Software International Inc
• Daştan, A., (2009), “Etik Eğitiminin Muhasebe Eğitimindeki Yeri ve Önemi: Türkiye Değerlendirmesi”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, Cilt 26, Sayı 1, s.281-311.
• Daştan, A., Bayraktar, Y., Uğur, B., (2015), Muhasebe Mesleğinde Etik İkilem Ve Etik Karar Alma Konularinda Farkindalik Oluşturma: Trabzon
• İlinde Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 29, Sayı: 1, 2. Doğan, T., (2010), Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği’ Nin (Sgkö) Türkçe Uyarlaması: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması, Hacettepe Üniversitesi
• Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 39: 151-159. Gürbüz, H., Yılmaz, V., (2016), Muhasebe Meslek Etiği ve Eskişehir İl Merkezinde Bir Uygulama, 7. Uluslararası Girişimcilik Kongresi, Kırgız
• Türk Manas Üniversitesi, Bişkek- Kırgızistan. Güney, S., ve Çınar, O., (2012), Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin (Smmm) Etik Algıları: Erzurum Örneği, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 2, s., 91-106.
• İnal, K., (1996), Sosyalist Etik, Gelecek, s.43
• Kalaycı, Ş., (2006), “SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kısakürek, M. ve Alpan, N. (2010), “Muhasebe Meslek Etiği ve Sivas İlinde Bir Uygulama” MUFAD Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı 47, ss. 213-228.
• Marsh, H. W., Hau, K.T., Artelt, C., Baumert, J., & Peschar, J. L. (2006). OECD's Brief Self-Report Measure of Educational Psychology's Most
• Useful Affective Constructs: Cross-Cultural, Psychometric Comparisons Across 25 Countries. International Journal of Testing, 6(4), 311–360. Özkan, A., Hancıhasanoğlu, T., (2012), Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 5, sayı:2, s. 37-52.
• Raykov, T., Marcoulides, G.A. (2006). “A first course in structural equation modelling”, Mahwah, NJ: Lawrance Erlbaum Associates: 238.
• Schermelleh-Engel, K., Mossbrugger, H., Müller, H. (2003). “”EvaluatingThe Fit of StructuralEquationModels: Test of
• SignificanceandDescriptiveGoodness-of –Fit Measures”. Methods of PsychologicalResearch Online, 8(2), 23-74. Şakir, S. ve Kara, S., (2010), KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (18): s.,57-72.
• Uyar, S., (2005), http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/suleyman/001/
• Uzun, E., Uzun E., (2013), Adalet Meslek Etiği, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayın No:2294, AÖF Yayın No:1291.
• Yıldız, G. (2011). “Muhasebe Mesleğinde Meslek Etiği ve Kayseri İl Merkezi’nde Bir Uygulama”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler
• Fakültesi Dergisi, Sayı: 36, Ağustos-Aralık 2011, ss.155-178.
• Yılmaz, V. (2005), Tüketici Memnuniyeti ve İhtiyaçlarının Marka Sadakatine Etkisi: Sigara Markasına Uygulanması, Anadolu Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 1, s. 257-271.