COVID-19 PANDEMİ SÜRECİNDE KREDİ BALONLARININ İNCELENMESİ: TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 1, 138 - 143, 01.02.2023

Levent Sezal

https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2023.1678

Öz

Amaç- Bankalar, tasarruf sahiplerinin ellerinde bulunan atıl fonları toplayıp finansman ihtiyacı olan kesimi kredi olarak veren finansal sisteminin en önemli oyuncularındandır. Bankalar verdikleri krediler ile tüketim, yatırım ve üretime destek olarak ekonomik gelişmeye ve istihdama katkıda bulunmaktadır. 2020 başıitibariyle ortaya çıkan covid-19 pandemisi, tüm ülkeleri sosyal, kültürel ve ekonomik olarak etkilemiştir. Pandeminin yayılımını durdurmak amacıyla getirilen önlemler ülke ekonomilerinde bozulmalara sebep olmuştur. Pandemi, ekonomilerdeki arz ve talep dengesinin bozulmasına neden olmuş, sektörlerin likidite riskini artırmıştır. Sektörlerin yaşadığı bu durum özellikle bankaları ve kredi süreçlerini etkilemiştir. Bu çalışmanın amacı, covid-19 pandemi süreci içerisinde Türk bankacılık sektörü, Mart/2020- Kasım/2022 döneminde yurtiçi kredi hacimlerinin balon içerip içermediğinin araştırılmasıdır.
Yöntem- Çalışmada haftalık frekanstaki veri seti kullanılmıştır. Türk bankacılık sektörü kredi kullandırım hacimleri BDDK tarafından haftalık olarak yayınlandığı için veri seti haftalık olarak ele alınmıştır. Çalışmada Türk bankacılık sektörü yurtiçi kredi hacmindeki balonların tespiti için GSADF yöntemi uygulanmıştır. GSADF testi tekrarlamalı sağ kuyruklu birim kök testleridir. Çalışmada değişken olarak bankacılık sektörü ticari ve diğer kredi kullandırım hacimleri ve tüketici kredi hacimleri kullanılmıştır. Tüketici kredi hacimleri içerisine konut, taşıt ve ihtiyaç kredileri girmektedir.
Bulgular- Çalışma sonuçlarına göre %1 anlamlılık düzeyinde ticari kredi ve diğer kredi değişkeninde 2 adet ve tüketici kredileri değişkenin de ise 3 adet balon hareketleri tespit edilmiştir. Tüketici kredilerinde oluşan üçüncü balonun Kasım/2022 tarihi itibariyle de halen devam ettiği görülmektedir.
Sonuç- Ekonomi yönetimi tarafından alınan covid-19’un ekonomik ve finansal etkilerini sınırlamak amacıyla almış olduğu tedbir paketlerinin kredi balonları oluşturduğu düşünülmektedir. Reel sektör ve ihracatçı firmalara kamu bankaları tarafından sağlanan destek kredilerinin yanı sıra bireysel tarafta düşük gelirli kesime faizsiz kredi kullandırımları balon oluşumunu körüklemiştir. Bu durum pandeminin uzamasıyla birlikte insanların nakit ihtiyacının da hızla arttığını, bireylerin bu süreçte işsiz kalmaları ya da aylık gelirlerindeki düşüş kredi taleplerini artırmış olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca yine Merkez Bankası tarafında yapılan art arda faiz indirimleri firmaların TL borçlanıp dövize dönmesine ve fiyat artışlarına karşı kendilerini korumak için emtialara yönelmeleri yine köpük oluşumuna neden olduğu varsayılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bankacılık sektörü, kredi balonları, banka kredileri, GSADF testi

EXAMINATION OF CREDIT BALLOONS DURING THE COVID-19 PANDEMIC PROCESS: A STUDY ON THE TURKISH BANKING SECTOR

Öz

Purpose- Banks are one of the most important players in the financial system, which collects the idle funds of the savers and gives loans to the people in need of financing. Banks contribute to economic development and employment by supporting consumption, investment and production with the loans they give. The covid-19 pandemic, which emerged as of the beginning of 2020, has affected all countries socially, culturally and economically. The measures taken to stop the spread of the pandemic caused deterioration in the country's economies. The pandemic caused the supply and demand balance in the economies to deteriorate and increased the liquidity risk of the sectors. This situation experienced by the sectors especially affected banks and credit processes. The aim of this study is to investigate whether the domestic credit volumes of the Turkish banking sector during the covid-19 pandemic period, in the period of March/2020-November/2022, contain a bubble.
Methodology- The weekly frequency data set was used in the study. Since the Turkish banking sector loan disbursement volumes are published weekly by the BRSA, the data set is handled on a weekly basis. In the study, the GSADF method was applied to detect the bubbles in the domestic credit volume of the Turkish banking sector. GSADF tests are iterative right-tailed unit root tests. In the study, commercial and other loan disbursement volumes and consumer loan volumes of the banking sector were used as variables. Housing, vehicle and consumer loans are included in consumer loan volumes.
Findings- According to the results of the study, 2 bubble movements were detected in the commercial loan and other loan variable and 3 bubble movements in the consumer loans variable at the 1% significance level. It is observed that the third bubble in consumer loans still continues as of November/2022.
Conclusion- It is thought that the precautionary packages taken by the economy management to limit the economic and financial effects of covid-19 create credit bubbles. In addition to the support loans provided by public banks to the real sector and exporting companies, interest-free loans to low-income segments on the individual side fueled the formation of a bubble. In this situation, it is thought that the need for cash of people has increased rapidly with the prolongation of the pandemic, and the unemployment of individuals in this process or the decrease in their monthly income may have increased their loan demands. In addition, it is assumed that the successive interest rate cuts made by the Central Bank cause the formation of foam, as the companies borrow in TL and return to foreign currency and turn to commodities to protect themselves against price increases.

Anahtar Kelimeler

Banking sector, credit balloons, bank credits, GSADF test, Bankacılık sektörü, kredi balonları, banka kredileri, GSADF testi

Kaynakça

• Akkaya, M. (2018). Türk bankacılık sektörü yurtiçi kredi hacminde balon oluşumunu etkileyen faktörlerin analizi. Journal of Management and Economics Research, 16 (2), 58-70. DOI: 10.11611/yead.381053
• Alptürk, Y. (2022). BIST Banka Endeksinin Fiyat Balonları Açısından İncelenmesi. Finans ve Bankacılık Alanında Güncel Araştırmalar, Nobel Akademik, Ankara, 19-34.
• Ayan, E & Eken, S. (2021) Detection of price bubbles in Istanbul housing market using LSTM autoencoders: a district-based approach. Soft Comput, 25, 7957–7973.
• Brunnermeier, M. K. (2008). Bubbles, The New Palgrave Dictionary of Economics, (Ed.: S. Durlaufand ve L. Blume), s.578-582, Mac Millian Publishers Ltd.
• Bruno, B., D’Onofrio, & A., Marino, I. (2017). Determinants of Bank Lending in Europe and the US. Evidence from Crisis and Post Crisis Years. CSEF Working Papers, No. 462, January.
• Çakar, R. (2022). Katılım ve konvansiyonel endekslerin fiyat balonları açısından test edilmesi: Kovid-19 dönemi Türkiye’den ampirik kanıtlar. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies, 8 (1), 106-122.
• Elekdag, S. A., & Wu, Y. (2011). Rapid credit growth: boon or boom-bust?” IMF Working Paper, 11/241, 1-42.
• Enrique G. Mendoza a& Marco E. Terrones (2008). An Anatomy of Credit Booms: Evidence From Macro Aggregates and Micro Data. IMF Working Paper, file:///C:/Users/LENOVO/Downloads/_wp08226.pdf, Erişim Tarihi: 10.10.2022.
• Erdogdu, A. (2016) “Asseing the Impact of Non-Performing Loans on Economic Growth in Turkey”, Economic and Social Development: Book of Proceedings, 309.
• Garber, P. M. (2000), Famous First Bubbles: The Fundamentals of Early Manias, Cambridge, MA.: MIT Press,
• Gozgor, G. (2018). Determinants of the domestic credits in developing economies: the role of political risks. Research in International Business and Finance, 46, 430-443.
• Gök, R. (2021). Identification of multiple bubbles in turkish fınancial markets: evidence from GEGDF approach. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi , 43(2) , 231-252.
• Küçükkocaoğlu, G., Kuzu, D. A. & Göksu, G. (2019). Türk bankacılık sektörünün kredi hacmini etkileyen değişkenler ve etki düzeyleri. Bankacılar Dergisi, 109, 2-19.
• Hatipoğlu, M. (2022). Reel döviz kurlarında balon var mıdır? seçilmiş gelişmekte olan ülkeler üzerine bir araştırma. ETÜ Sentez İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7, 39-52.
• Hu, Y., & Oxley, L. (2017). Are there bubbles in exchange rates? some new evidence from G10 and emerging market economies. Economic Modelling, 64, 419-442.
• iovanni D., Deniz I., Luc, L., & Hui T. (2016). Credit booms and macrofinancial stability. Economic Policy, 31(86), 299-355.
• Jirasakuldech, B., Emekter, R., & Went, P. (2006). Rational speculative bubbles and duration dependence in exchange rates: an analysis of five currencies. Applied Financial Economics, 16(3), 233-243.
• Kılıç, Y. (2020). Finansal piyasalarda balon varlığının test edilmesi: BRICS-T ülkeleri örneği. Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi, 4(9), 11-22.
• Kindleberger, C. P. (1996), Manias, Panics and Crashes: A History of Financial Crises, 3. Baskı, New York: Wiley.
• Kindleberger, C. P., ve Aliber R. (2005), Manias, Panics and Crashes: A History of Financial Crises, 3. Baskı, New Jersey: John Wiley & Sons.
• Koy, A. (2018). Multibubbles in Emerging Stock Markets. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (637), 95-109.
• Lane, P. R. & McQuade, P. (2013). Domestic Credit Growth and International Capital Flow. European Central Bank, Working Paper SerieS NO 1566, 1-46.
• Mendoza, E. G. & Terrones, M. E. (2008). An Anatomy of Credit Booms: Evidence from Macro Aggregates and Micro Data. National Bureau Of Economic Research, Working Paper 14049, 1-59.
• Oran, A. (2011). balonları daha iyi tanımaya çalışmak: balon tanımları, modelleri ve lale çılgınlığı örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 151-161.
• Phillips, P. C., Wu, Y., & Yu, J. (2011). Explosive behavior in the 1990s Nasdaq: when did exuberance escalate asset values? International Economic Review, 52(1), 201-226.
• Porras, E. R. (2016). Bubbles and Contagion in Financial Markets: An Integrative View. Palgrave Macmillan UK.
• Samırkaş, M. C. & Samırkaş Komşu, M. (2022). Emtia piyasalarında fiyat balonları: Covid-19 dönemi için bir inceleme. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Scienves Studies, 8(44), 575-586.
• Schularick, M. & Alan, M. T. (2012). Credit booms gone bust: monetary policy, leverage cycles, and financial crises, 1870-2008. American Economic Review, 102 (2), 1029-1061.
• Zeren, F. & Esen, S. (2018). Geleceğin para birimi ya da sadece bir balon: Bitcoin. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(39), 433–448.