Tenfize Ilişkin Üç Soru: Tenfize Konu Yabancı Ilâmın Hukuk Devletinden Sadır Olması Gerekir Mi? Arabuluculuk Neticesinde Yapılan Sulh Anlaşması Tenfiz Edilebilir Mi? Yabancı Mahkemeden Sadır Ödeme Emri Kararı Tenfiz Edilebilir Mi?

Yıl 2019, Cilt: 39 Sayı: 2, 609 - 643, 03.12.2019

Faruk Kerem Giray

https://doi.org/10.26650/ppil.2019.39.2.0027

Öz

MÖHUK’ta yabancı mahkeme ilâmının, Türk hukukunda tenfizi için aranan şartlar arasında, kararın hukuk devletinden sadır olması şartı yer almamaktadır. Ancak yabancı mahkemedeki yargılamanın, hukuk devleti ilkelerini ihlal etmesi durumunda tenfiz devletinin kamu düzeni müdahalesi söz konusu olabilecektir. Hukuk devleti ilkesinin bir yönünü adil ve tarafsız yargılamanın yapılacağı “mahkeme” kavramı oluşturmaktadır. 5718 sayılı MÖHUK’un 50. maddesinde sadece yabancı mahkeme kararlarının tenfizinden söz edildiğinden, mahkeme kavramı ile neyin anlaşılmasının gerektiği önem arz etmektedir. Tenfizi talep edilen ilâmı veren yabancı mahkemenin yürüttüğü yargılamanın hem adil yargılanma ilkesine hem de Türk usul hukukunun temel prensiplerine aykırı olmaması gerekir. Çalışmamızda, tenfize ilişkin diğer bir mesele olarak arabulucunun verdiği kararların tenfiz edilip edilmeyeceği sınırlı olarak incelenmiştir. Ayrıca, yabancı ödeme emri kararlarının, tenfize ehil kararlar olup olmadığı da inceleme konusu yapılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Yabancı mahkeme kararlarının tenfizi, Hukuk devleti ilkesi, Mahkeme kavramı, Arabulucunun verdiği kararların tenfizi, Yabancı ödeme emrinin tenfizi

Destekleyen Kurum

Yazar bu çalışma için finansal destek almamıştır.

Is it necessary for the recognition of a foreign decision being given from a state where the rule of law is present? Is it possible to enforce settlement agreement as a result of mediation? Is it possible to enforce the decision of the payment order from the foreign court?

Öz

Under MOHUK, the conditions required for the enforcement of a foreign court in Turkish law do not include the requirement that the decision be loyal to the rule of law. Whereas, if a foreign judgement infringes on the principle of   rule of law of the state, then the enforcement request will be rejected due to the application of public policy. The Court should be considered as a part of rule of law principle. Although, Turkish Private International Law (PIL) Act no 5718 article 50 considers only foreign court decisions for enforcement, the definition of a court is not regulated in this Act whereas it plays an important role for  consideration. The process of a foreign court judgement seeking enforcement in Turkish law should not  infringe the right to fair trial and also the fundamental principles of Turkish procedural law. For that reason, the judgment process of the foreign court should also be conform to the principle of  rule of law . In this study, the recognition and enforcement of decisions rendered by a mediator is also examined from the point of ending the conflict between parts as final. Additionally, foreign payment orders are discussed in a perspective whether they were being as a court decision and also whether they were considered as an award or not. 

Anahtar Kelimeler

Enforcement of Foreign Court Judgements, Rule of law principle, Definition of court, Enforcement of decisions given by mediator, Enforcement of foreign payment orders

Kaynakça

• Akil C, ‘Konkordato Mühletı̇nı̇n Alacaklılar Bakımından Sonuçları (28.02.2018 Tarı̇h ve 7101 Sayılı Kanunla Yapılan Değı̇şı̇klı̇klere Göre)’ (2019) 141 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 227, 252.
• Arat T, ‘Yabancı İlamların Tanınması ve Tenfizi’ (1964) XXI (1­4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 421, 527.
• Arslan İ, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizinin Mütekabiliyet Şartına Bağlanması ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Yer Alan Bazı Haklar Arasındaki İlişki, (2019) 32 (143) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 331,383.
• Arıkoğlu E, ‘İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarının Türk Hukukunda Uygulanması’, (2004) 1­2 MHB 71, 125.
• Aybay R, Dardağan E, Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (2nd edn, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2008).
• Çelikel A ve Bahadır E, Milletlerarası Özel Hukuk (15th edn, Beta 2017).
• Çelikel A, Öztekin Gelgel G, Yabancılar Hukuku (24th edn, Beta 2018).
• Dardağan E, Milletlerarası Usul Hukukunda Aşkın Yetki Kavramı (Siyasal Yayınevi 2005).
• Demir A, Medeni Yargılama Hukuku Osmanlı Mahkemesi (Yitik Hazine Yayınları 2010).
• Demirkol Ö, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizinde Karşılıklılık Esası (Onikilevha 2017).
• Doğan İ, Öğreti ve Uygulamada Milletlerarası Aile Hukuku ve Milletlerarası Usul Hukuku (Seçkin 2010).
• Doğan V, Milletlerarası Özel Hukuk (3rd edn, Savaş Yayınevi 2015).
• Ekşi N, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi (Beta 2013).
• Ekşi N, Tahkim Öncesi Uyuşmazlık Çözüm Usulleri ve Bu Usuller Tüketilmeden Tahkime Başvurulmasının Sonuçları (Beta 2015).
• Ertaş Ş, ‘Yabancı İlamların Tanınması ve Tenfizi’ (1988) III (1­4) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 365, 438.
• Esen E, ‘Alman Hukukunda İhtarlı Basit Dava Usulü (Mahnverfahren) Çerçevesinde Verilen Kararların Türk Hukukunda Tenfizi’ (2007) 1­2 MHB 21, 79.
• Garcimartín F, Saumier G, Judgments Convention: Revised Draft Explanatory Report, 1.12.2018, HCCH 1, 96.
• Gerards J,Glas l, ‘Access to Justice in the European Convention on Human Rights System’ (2017) Quarterly of Human Rights 11, 30.
• Giray K, ‘Arabuluculuk Kanunu’nun Uygulanmasında Karşılaşılabilecek Sorunlar’Türkiye’de Arabuluculuk Nasıl Etkin ve Başarılı Hale Gelir? İngiliz ve Portekiz Uygulamaları Işığında Öneriler Sempozyumu (Seçkin 2014) 1, 154.
• Göğer E, Devletler Hususi Hukuku (4th edn, Sevinç Matbaası 1977).
• Gökyayla C, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzeni (Seçkin 2001).
• Güven P, Tanıma -Tenfiz (Yetkin 2013).
• Huysal B, ‘Nüfus Hizmetleri Kanunu Kapsamında Yabancı Boşanma Kararlarının Doğrudan Tescili” (2017) 37 (2) MHB 473, 507.
• Huysal B, ‘Yabancı Mahkemenin Dava ve Taraflar ile Gerçek Bağlantısının Tanıma ve Tenfiz Üzerindeki Etkisi’ Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Beta 2011) 467, 502.
• Huysal B, Milletlerarası Ticari Tahkimde Tahkime Elverişlilik (Vedat 2010).
• Ildır G, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü- Medeni Yargıya Alternatif Yöntemler (Seçkin 2003).
• Büyükalp Sarıöz İ, Adil Yargılanma Hakkının Türk Milletlerarası Usûl Hukuku Üzerindeki Etkileri (Onikilevha 2018).
• Kıyak E, ‘Arabuluculuk Sonunda Ulaşılan Anlaşma Belgesinin Hukuki Niteliği’, (2015) 6(21) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 523, 548.
• Kiestra L, The Impact of European Convention on Human Rights on Private International Law, (Springer 2014).
• Kuru B, Aslan R, Yılmaz E, İcra ve İflas Hukuku (Yetkin 2013). Nomer E, Devletler Hususi Hukuku (22nd edn, Beta 2017).
• Nomer E, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizinde “Gerekçe” (2011) 10(1) İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9, 16.
• Özbakan I, Türk Hukukunda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi (Kazancı 1987).
• Öztürk N, ‘Milletlerarası Usul Hukukunda Arabuluculuk (Özellikle Yabancı Unsurlu Uzlaşma Sözleşmesinin Tanınması ve Tenfizi Meselesi) Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Konular Sempozyumu (Yetkin 2016) 605, 624.
• Pürselim H., ‘Yabancılık İçeren Arabuluculuk Usulü ve Bağlayıcılığı Hakkında Düşünceler’ (2014) 20(2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1, 17.
• Sousa N, The Capitulatory Regime of Turkey, Its History, Origin and Nature (Johns Hopkins Press 1933).
• Süral C, Avrupa Birliği’nde Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi (Güncel Yayınevi 2007).
• Süzen B., Tanıma ve Tenfiz Davalarında Kararı Veren Mahkemenin Yetkisinin Denetimi (Onikilevha 2016). Symeonides S, American Private International Law (Kluwer 2008).
• Şanlı C, Hukuki Mütalaalarım (Adalet 2016). Şanlı C, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları (7th edn, Beta 2019).
• Şanlı C, Esen ve Ataman­Figanmeşe, Milletlerarası Özel Hukuk (6th edn, Vedat 2018).
• Şensöz Malkoç E, Aile Hukukuna İlişkin Yabancı Kararların Tanınması (Onikilevha 2017).
• Tait Slys M, Exporting Legality, The Rise and Fall of Extraterritorial Jurisdiction in The Ottoman Empire And China (Graduate Institute Publications 2014).
• Tezcan D, Ruhan Erdem M, Sancakdar O, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu (2nd edn, Seçkin 2004).