Uluslararası Ticari Tahkimde Uygulanacak Hukuk

Yıl 2020, Cilt: 40 Sayı: 2, 831 - 858, 30.12.2020

Işıl Özkan

Öz

‘’Uluslararası Ticari Tahkimde Uygulanacak Hukuk’’ başlıklı bu makalede tahkimin çeşitli unsurlarına farklı hukuk kurallarının uygulanması prensibinden hareket edilmiştir. Tahkim sözleşmesi yapma ehliyeti, konu bakımından tahkime elverişlilik ve tahkim sözleşmesinin şekline uygulanacak hukuk incelenecek konular arasındadır. Ehliyet tarafların milli hukukuna, konu bakımından elverişlilik ise hakem kararının tanınması ve tenfizi istenilen ülke hukukuna tabidir.
Daha sonra esasa uygulanacak hukuk, tarafların hukuk seçimi yapıp yapmadıklarına göre belirlenmiştir. Taraflar bir hukuk seçimi yapmamışlarsa, hakemler uygulanacak hukuku çeşitli kriterlere göre belirleyebilirler. Bu kurallar lex arbitri’nin kanunlar ihtilafı kurallarına göre belirlenen bir devlet hukuku olabileceği gibi akitle en sıkı ilişkili hukuk veya lex mercatoria olabilir. Taraflarca hukukun genel prensiplerinin veya uluslararası ticari adet ve uygulamaların seçilmesi lex mercatoria’nın uygulanması için yeterlidir. Kaldı ki tarafların açık veya zımni bir hukuk seçimi yapmamaları durumunda da hakemler uygun gördükleri bir hukuku (proper law) veya lex mercatoria’yı uygulayabilir.
Usule uygulanacak hukuk ise esasa uygulanacak hukuktan farklı olarak genellikle tahkim yeri hukukuna tabidir. Hakemler lex arbitri’nin kanunlar ihtilafı kurallarına göre belirlenen bir devlet hukukunu veya doğrudan seçtikleri bir devlet hukukunu uygulayabilecekleri gibi, ICC vd .kurumsal tahkim kurallarından da sıklıkla yararlanırlar. Tarafların arzusu da bu konuda rol oynar.

Anahtar Kelimeler

Lex Mercatoria, esasa uygulanacak hukuk, usule uygulanacak hukuk, hakem kararınn verildiği yer hukuku, hukuk seçimi, hakkaniyet ve nasafet kuralı, dolaylı yol, doğrudan yol, teamül ve uygulamalar

Destekleyen Kurum

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Law Applicable in International Commercial Arbitration

Öz

In this article titled “Law Applicable in International Commercial Arbitration”, different legal rules to be applied to the various elements of arbitration are discussed. The legal capacity to make an arbitration agreement, the eligibility to arbitration in terms of subject matter and law to be applied to the form of the arbitration agreement are amongst those subjects that will be examined. The capacity is subject to the national law of parties and the eligibility to arbitration in terms of subject matter is subject to the law of country in which the award will be recognised and executed.
Then the law to be applied to the base will be determined according to whether the parties made a choice of law. If the parties have not chosen a law, the arbitrators can determine the applicable law according to various rules. These rules would be a conflict of law rules of lex arbitri or the proper law of contract. Lex mercatoria is the most applied one among these rules. The will of the parties to resolve according to the general principles of law or according to the usage and practice is sufficient for the arbitrators to apply lex mercatoria.
Unlike the law to be applied to the base, the law to be applied to the procedure is generally subject to the place of arbitration law. It would be determined by the arbitrators if the parties did not choose a law. The will of the parties may also play a role. In the case that the parties didn’t choose the rule of law for the procedure, the arbitrator or arbitrators can apply any proper law of contract including institutional rules of procedure like ICC.

Anahtar Kelimeler

Lex mercatoria, law to be applied to the base, law to be applied to the procedure, lex loci arbitri, choice of law, ex aequo et bono, voie indirect, direct line, voie directe, usage and practices

Kaynakça

• Akıncı Z, Milletlerarası Tahkim, (4th, Vedat Yayıncılık 2016).
• Akıncı Z, Milletlerarası Ticari Hakem Kararları ve Tenfizi, ( Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları 1994).
• Ataman-Figenmeşe İ, “Milletlerarası Ticari Hakem Kararlarının İptal ve Tenfiz Davaları Yoluyla Mahkemelerce Mükerrer Kontrole Tâbi Tutulmaları Sorunu ve Bu Sorunun Giderilmesine Yönelik İki Öneri” (2011) 31(2) MHB 35-81.
• Aygül M, Milletlerarası Ticari Tahkimde Tahkim Usulüne Uygulanacak Hukuk ve Deliller, (2nd, On İki Levha Yayıncılık 2014).
• Batiffol H, Lagarde P, Droit İnternational Prive, T. II. (1976).
• Born G B, International Commercial Arbitration Volume I: International Arbitration Agreements, (Wolters-Kluwer Law 2009).
• Born G, “The Law Governing International Arbitration Agreements An International Perspective” (2014) 26 SACLJ 814-847.
• Caron D.D, Caplan L M, The Uncitral Arbitration Rules: A Commentary (2nd, Oxford University Press 2013).
• Derains Y, “The ICC Arbitral Process - Part VIII: Choice of the Law applicable to the Contract and International Arbitration” (1995) 6 (1) The ICC International Court of Arbitration Bulletin
• Dicey A V, Morris J H C and Collins L A (eds), Dicey, Morris & Collins on The Conflict of Laws V.3, (15th, Sweet & Maxwell 2012).
• Ekşi, Nuray, 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu’na İlişkin Yargıtay Kararları, (On İki Levha 2009).
• Ekşi, Nuray, Milletlerarası Nitelikli Davalara İlişkin Mahkeme Kararları, (Arıkan Yayıncılık 2007).
• Ekşi, Nuray, “Yargıtay Kararları Işığında ICC Hakem Kararlarının Türkiyede Tanınması ve Tenfizi” (2009) 67(1) Ankara Barosu Dergisi 54-74.
• Ertekin E, Karataş İ, Uygulamada İhtiyari Tahkim ve Yabancı Hakem Kararlarının Tenfizi Tanınması (Yetkin Yayınları 1997).
• Gaillard E, John Savage (eds), Fouchard, Gaillard, Goldman On International Commercial Arbitration (Kluwer Law International 1999).
• Goldman B, “La lex mercatoria dans les du droit internationalé et l’arbitrage internationaux; realite et perspectivés“ (1979) 106 J.D.I. 221-270
• Hermann G, “Power of Arbitration to Determine Procedures Under the UNCITRAL Model Law” in Albert Jan van den Berg (ed), Planning Efficient Arbitration Proceedings, (Kluwer Law International 1999).
• Huysal B, Milletlerarası Ticari Tahkimde Tahkime Elverişlilik, (Vedat Kitapçılık 2010).
• Kalpsüz T, Türkiye’de Milletlerarası Tahkim, (2nd, Yetkin Yayınları 2010).
• Kerr Sir M, “London Court of International Arbitration” in Albert Jan van den Berg (ed), Planning Efficient Arbitration Proceedings, (Kluwer Law International 1996).
• Kuhn W, “Express and Impliced Choice of the Juctice and in the Practice of International Arbitration” in Albert Jan van den Berg (ed), Planning Efficient Arbitration Proceedings, (Kluwer Law International 1996).
• Lew J DM, “Relevance of Conflict of Law Rules in the Practice of Arbitration”, in Albert Jan van den Berg (ed), Planning Efficient Arbitration Proceedings, (Kluwer Law International 1996)
• Lew J DM, “The Law Applicable to the Form and Substance of the Arbitration Clause”, ICCA Congress Series No.14, (Kluwer Law International 1998)
• Mayer P, “Comperative Analysis of Power of Arbitrators to Determine Procedures in Civil and Company Law Systems” in Albert Jan van den Berg (ed), Planning Efficient Arbitration Proceedings, (Kluwer Law International 1996).
• Özel S, Milletlerarası Ticari Tahkimde Kanunlar İhtilafı Meseleleri, (Legal 2008).
• Özkan I, Uluslararası Özel Hukuk Andlaşmalar (Turhan Kitapevi 2019).
• Özsunay E, 21. Yüzyıl Tahkim Hukukunda Üç Önemli Reform (Vedat Kitapçılık, 2014).
• Park W W, “The Procedural Soft Law on International Arbitration: Non- Governmental Instruments” in Loukas Mistelis And, Julian D. M. Lew (eds), A Pervasive Problems in International Arbitration, (Kluwer Law International 2006).
• Poudret, J F, Besson S (çev: Berthis Stephan Ponti) Comparative Law of International Arbitration (Sweet and Maxwell 2007).
• Razumov K, “The Law Governing the Capacity to Arbitrate”, in Albert Jan van den Berg (ed), Planning Efficient Arbitration Proceedings, (Kluwer Law International 1996).
• Redfern A, Blackaby N, Partasides C and Hunter M, Redfern and Hunter on International Arbitration, (5th, Oxford University Press 2009)
• Rubino-Sammartano M, International Arbitration, Law and Practice, (3rd, Juris 2014).
• Şanlı C, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları (6th, Beta 2016).
• Uncitral Model Law on International Commercial Arbitration 1985 with amendments as adopted in 2006, Vienna, 2008.
• van den Berg, A J, The New York Arbitration Convention of 1958, (Asser/Kluwer Law International 1981).
• Van den Berg,A J,,Planning Efficient Arbitration Proceedings: The Law Applicable in International Arbitration (Kluwer Law International 1996).(Planning Efficient Arbitration Proceedings)
• Yeşilırmak A, ICC Tahkim Kuralları ve Uygulanması, (On İki Levha 2018).
• Zorlu S Y, “Tahkim Anlaşmasına Uygulanacak Hukuka”Geçerlilik” Yaklaşımı”, in eds. Sibel Özel and Mustafa Erkan, Milletlerarası Özel Hukukta Sözleşmesel Meseleler, (On İki Levha Yayıncılık 2018).