Türk Vatandaşlığının Kazanılmasında Soybağı Esası ve Soybağının Ortadan Kalkmasının Türk Vatandaşlığı Üzerindeki Olası Etkileri

Yıl 2021, Cilt: 41 Sayı: 2, 517 - 557, 29.12.2021

Mehmet Polat Kalafatoğlu

Öz

Bu çalışma kapsamında, Türk vatandaşlık hukuku uyarınca soybağı esasıyla vatandaşlık kazanılması ve Türk vatandaşlığının kazanılmasına temel teşkil eden soybağı ilişkisinin sonradan ortadan kalkması halinde, soybağı üzerindeki bu değişikliğin Türk vatandaşlığı açısından olası hukuki sonuçları incelenmiştir. Bu çerçevede, Türk vatandaşlığının kazanılmasında soybağı esası ve Türk Medeni Kanunu uyarınca soybağının ortadan kalkmasının geçmişe dönük etkisi ortaya konulmuş, Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi’nde, İsviçre ve Fransız hukuklarında bu mesele hakkında benimsenen çözümler aktarılmıştır. Konu Türk vatandaşlık hukukundaki mevcut düzenlemeler ve doktrinde yer alan görüşler uyarınca değerlendirilmiştir. Sonuç itibariyle, soybağının ortadan kalkmasına rağmen ilgilinin Türk vatandaşlığını muhafaza etmesi gerektiği ve hukuki öngörülebilirliği sağlamak adına bu yönde açıklayıcı bir düzenlemenin mevzuatımıza eklenmesi gerektiği belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler Türk Vatandaşlığı, Soybağı Esası, Kanunilik İlkesi, Soybağının Ortadan Kalkması, Geçmişe Dönük Etki, Vatandaşlığın Kaybı, Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi, İsviçre Hukuku, Fransız Hukuku

Teşekkür

Bu çalışma kapsamında değerli görüşlerini ve yorumlarını benimle paylaşan ve akademik çalışmalarımda her zaman bana desteğini sunan Prof. Dr. Zeynep Derya Tarman’a, aile hukukuna ilişkin görüşlerini paylaşan Dr. Öğr. Üyesi Işık Önay’a ve yorumları için Ar. Gör. Meltem Ece Oba’ya teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca, bu çalışmanın kaynakça araştırmasındaki yardımlarından ötürü öğrenci asistanlarım Merve Demirkaya ve İrem Sabuncu’ya teşekkür ederim.

The Filiation Principle in Acquiring Turkish Nationality and the Possible Legal Effects of Termination of a Filiation on the Turkish Nationality

Öz

This article analyzes the acquisition of Turkish nationality based on the filiation principle, according to the Turkish Nationality Law, and questions the possible legal effects of a subsequent termination of the filiation relationship, which constituted the legal basis for the acquisition of Turkish nationality. Within this framework, we presented the affiliation principle in the acquisition of Turkish nationality and the retroactive effect of the termination of the filiation relationship between a parent and a child according to the Turkish Civil Code. In considering the effects of termination of the affiliation relationship on nationality, we considered the provisions of the European Convention on Nationality, Swiss, and French laws. Possible legal effects of a subsequent termination were further analyzed according to the provisions of the Turkish Nationality Law and the views of the legal doctrine. In conclusion, we assert that a person shall maintain his/her Turkish nationality despite the subsequent termination of filiation, and an explanatory provision to this effect shall be inserted into the relevant legislation in order to guarantee legal certainty.

Anahtar Kelimeler

Turkish Nationality, Filiation Principle, Legality Principle, Termination of Filiation, Retroactive Effect, Loss of Nationality, European Convention on Nationality, Swiss Law, French Law

Kaynakça

• • Akıntürk T and Ateş Karaman D, Aile Hukuku (17th edn, Beta 2015).
• • Alibaba A, ‘Türk Vatandaşlığının İrade Dışı Kaybı ve İnsan Hakları’ in Vahit Doğan, Alper Çağrı Yılmaz and Lale Ayhan İzmirli (eds), Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Meseleler Sempozyumu (Savaş 2019) 39-60.
• • Aybay R, Vatandaşlık Hukuku (1st edn, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2004).
• • Aygül M, ‘Evlat Edinme Yolu İle Vatandaşlığın Kaybedilmesi ve Kazanılması’ (2012) 99 TBB Dergisi 45-80.
• • Çağlayan Aygün G, ‘Türk Medeni Kanunu’na Göre Evlatlık İlişkisinin Kaldırılması’ (2019) 5(2) Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 407-431.
• • Çelikel A and Erdem B B, Milletlerarası Özel Hukuk (16th edn, Beta 2020).
• • Dapples A, Abrégé de droit civil, Bölüm 11, La nationalité suisse (4th edn, Schulthess 2020) 731-750.
• • Dardağan Kibar G E, Türk Vatandaşlık Mevzuatı ve Güncel Gelişmeler Işığında Vatandaşlığın Kanuniliği İlkesi’ in Vahit Doğan, Alper Çağrı Yılmaz, Lale Ayhan İzmirli (eds), Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Meseleler Sempozyumu (Savaş 2019) 3-16.
• • De Groot GR, 'The European Convention on Nationality: A Step towards a Ius Commune in the Field of Nationality Law' (2000) 7 Maastricht J Eur & Comp L 117-157.
• • Doğan V, ‘Türk Vatandaşlığı Kanunu Tasarısı – Avrupa Topluluğu Hukuku Açısından Bir Değerlendirme – Türkiye’nin Avrupa Topluluğuna Katılım Süreci’, Vatandaşlık, Göç, Mülteci ve Yabancılar Hukukundaki Güncel Gelişmeler (TBB Yayınları 2009) 139-155.
• • Doğan V, Türk Vatandaşlık Hukuku (13th edn, Savaş Yayınevi 2016).
• • Dural M, Öğüz T and Gümüş M A, Aile Hukuku (14th edn, Filiz Kitabevi 2019).
• • Egemen Demir I, ‘İdare Hukuku İlkeleri Çerçevesinde Türk Vatandaşlığına Alınma Kararının İptali ve Geri Alınması Kavramları’, (2018) 139 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 129-164.
• • Erdem B B, Türk Vatandaşlık Hukuku (5th edn, Beta 2016).
• • Erkan M, Türk Vatandaşlığı Kanununda 7039 Sayılı Kanun İle Yapılan Değişikliklerin İncelenmesi’ (2019) 39(2) PPIL 1-32.
• • Erten R, ‘Türk Vatandaşlığı Kanunu Tasarısı’nın Türk Vatandaşlığının Kazanılmasına İlişkin Hükümleri Hakkında Değerlendirmeler’ (2008) 4 Ankara Barosu Dergisi 36-61.
• • Erten R, ‘5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununa Göre Türk Vatandaşlığının Kazanılması’, Prof. Dr. Fırat Öztan’a Armağan, Cilt I (Turhan Kitabevi 2010) 917-960.
• • Giray F K, ‘5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu Hakkında Değerlendirme’ (2011) 8 (1) Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Prof. Dr. Ata Sakmar’a Armağan) 381-402.
• • Gutzwiller C, Droit de la nationalité suisse (1st edn, Schulthess 2016).
• • Güner C, ‘Türk Vatandaşlığını Kazanma Kararının İptaline İlişkin Düzenlemeye Eleştirel Bir Bakış’, in Vahit Doğan, Alper Çağrı Yılmaz and Lale Ayhan İzmirli (eds), Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Meseleler Sempozyumu (Savaş 2019) 61-94.
• • Güngör G, Tâbiiyet Hukuku (7th, Yetkin 2019).
• • Güngör G, ‘Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi’ (1997-98) 17-18 MHB 229-250.
• • Güven P, ‘Türk Vatandaşlığının Doğumla Kazanılması – Karşılaştırmalı Hukuk Açısından Konunun Değerlendirilmesi’ in Vahit Doğan, Feriha Bilge Tanrıbilir and Banu Şit (eds), Türk Vatandaşlığı Kanunu Tasarısı Sempozyum (29 Şubat 2008) (Seçkin 2008) 119-140.
• • Hatemi H, Aile Hukuku (8th edn, 12 Levha 2020).
• • Jault-Seseke F, Corneloup S. and Barbou des Places S, Droit de la nationalité et des étrangers (1st edn, PUF 2015).
• • Lagarde P, Nationalité, Répertoire de droit international (Dalloz 2013).
• • Nomer E, Türk Vatandaşlık Hukuku (26th edn, Filiz 2019).
• • Nomer E, Devletler Hususi Hukuku (22nd edn, Beta 2017).
• • Öktem Çevik S, ‘Çocuğun Anne ve/veya Babası Haricindeki Kişilerin Nüfus Siciline Kaydedilmesinden Doğan Sorunların Değerlendirilmesi’ (2016) 22(3) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi (Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan) 2105-2130.
• • Özbek N, Türk Vatandaşlık Hukukunda İlgilinin İstemi Gerekmeksizin Türk Vatandaşlığıyla İlişkisinin Kesilmesi (1st end, Yetkin Yayınları 2019).
• • Pekcanıtez H and Yeşilırmak A, Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku (On İki Levha 2017).
• • Scharer R, 'The European Convention on Nationality' (1997) 40 German YB Int'l L 438-459.
• • Şanlı C, Esen E and Ataman-Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk (9th edn, Beta 2021).
• • Tanrıbilir F B, ‘Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi ve Türk Hukuku’ (2002) 22 MHB 791-818.
• • Tanrıbilir F B, ‘Türk Vatandaşlığı Kanunu Tasarısının Vatandaşlığın Kaybına İlişkin Hükümleri’ (2008) 76 TBB Dergisi 27-63.
• • Tanrıbilir F B, ‘Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi ve Türk Vatandaşlığı Kanunu Tasarısı’, Vatandaşlık, Göç, Mülteci ve Yabancılar Hukukundaki Güncel Gelişmeler (TBB Yayınları 2009) 96-113.
• • Tarman Z D, ‘29.5.2009 Tarihli ve 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’na Göre Vatandaşlığın Kazanılması, Kaybı ve Çok Vatandaşlılık’, Tuğrul Arat’a Armağan (Yetkin 2012) 1063-1085.
• • Tiryakioğlu B, ‘Yeni Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun Eleştirel Analizi’, Vatandaşlık, Göç, Mülteci ve Yabancılar Hukukundaki Güncel Gelişmeler (TBB Yayınları 2009) 24-66.
• • Turhan T and Tanrıbilir F B, Vatandaşlık Hukuku (1st edn, Yetkin 2010).
• • Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 9 Aralık 2009 tarihli CM/Rec(2009)13 sayılı Çocukların Vatandaşlığı Hakkında Tavsiye Kararı.