Yurt Dışı Hizmet Akitlerinde Uygulanacak Hukuk

Year 2023, Volume: 43 Issue: 1, 371 - 408, 19.07.2023

Sibel Özel

https://doi.org/10.26650/ppil.2023.43.1280362

Abstract

Bireysel iş sözleşmelerine uygulanacak hukuk, zayıf tarafı koruma adına MÖHUK m. 27’de ayrı bir hüküm olarak düzenlenmiştir. Bu bağlamda taraflara, mutat işyeri hukukunun işçiyi koruyucu hükümleri ile işçiye sağlanan korumadan onu mahrum bırakacak şekilde hukuk seçimi yapmalarına izin verilmemiştir. İşyeri hukukunun işçiyi koruma amacıyla getirilen emredici kuralları işçinin korunmasındaki sınırı işaret etmektedir. Bu bağlamda MÖHUK, Akdi Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuka İlişkin Roma I Tüzüğünden farklıdır. MÖHUK mutat işyeri hukukunun işçiyi koruma amacıyla getirilen kurallarını bertaraf edecek şekilde hukuk seçimine izin vermemiştir. Buna karşılık, Roma I Tüzüğünde mutat işyeri hukukunun yanında, işçinin işe alındığı işyeri hukuku ve ilişkiyle sıkı bağlantılı hukukun işçiyi koruyan hükümlerinin de hukuk seçimi ile bertaraf edilmesine izin verilmemektedir. Taraflar hukuk seçimi yapmadığında uygulanacak hukuk mutat işyeri hukuku olarak belirlenen objektif kıstasa göre tespit edilecektir. Bununla beraber, iş sözleşmeleri başka bir ülke hukuku ile daha sıkı bağlantılı ise, bu hukuk uygulanabilir. Yurt dışına çalışmaya götürülen Türk işçiler ile Türk işveren arasında yapılan yurt dışı hizmet akitleri genel işlem koşulları formunda, Türkiye İş Kurumu tarafından hazırlanmaktadır. Bu akitlerde bazı meselelerde işçinin çalıştığı ülke hukukunun uygulanacağına ilişkin hükümler bulunmaktadır. Makalede bu hükümlerin hukuk seçimi anlaşması olup olmadığı, Türk hukukunun uygulanma gerekçesi ve ayrıca iş hukukunda doğrudan uygulanan kurallar ile kamu düzeninin etkisi irdelenmektedir.

Keywords

İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk, Hukuk Seçimi, Yurt Dışı Hizmet Akitleri, Doğrudan Uygulanan Kurallar, Kamu Düzeni

Supporting Institution

yok

Law Applicable to Foreign Service Contracts

Abstract

Law Applicable to individual employment contracts are regulated separately in Article 27 of Turkish Private International and Procedural Law No. 5718 (MÖHUK) in terms of protection for weaker parties. In this respect, the parties are not allowed to choose a law that would deprive an employee of the protection afforded to them by the provisions of the law of the country in which the employee habitually carries out their work. The peremptory norms whose purpose is to protect employees regarding the law of the workplace will indicate employees’ level of protection. In this respect, MÖHUK differs from the Rome I Regulation on laws applicable to contractual obligations. MÖHUK does not allow a choice to be made regarding law that may result in an employee being deprived of the protection afforded to them by provisions that cannot deviate from an agreement under the law of the habitual place of employment. However, while the Rome I Regulation also doesn’t allow the law to be chosen that may result in an employee being deprived of the protection afforded to them by provisions that cannot deviate from an agreement under the law of the habitual place of employment, it also doesn’t allow this for the law in the country where the place of business through which the employee was engaged is situated, with the law of that country being more closely affiliated than indicated in Paras. 2 and 3 of Art. 8. In places where the parties did not choose a law, the applicable law must be determined by the objective criteria of the law of the habitual place of employment. However, when the employment contract is more closely affiliated with the law of another country, the law of that other country can be applied. Foreign service contracts that are concluded between Turkish employees taken abroad to work and their Turkish employers are prepared by the Turkish Employment Agency with regard to terms and conditions. These contracts include provisions related to the application of the law of the country where the employee works regarding certain issues. This article reviews if these provisions are the choice of a law agreement and a reason for applying Turkish law in addition to overriding mandatory rules in employment law and the effects of public policy.

Keywords

Law Applicable to Employment Contracts, Choice of Law, Foreign Service Contracts, Overriding Mandatory Rules, Public Policy

References

• Akyiğit E, ‘Türk İşverenlerin Yabancı Ülkelerdeki İşlerde Türk İşçi Çalıştırmalarının İş Hukuku ve MÖHUK Açısından Değerlendirilmesi’ in Elli İkinci Çözüm Arama Konferansı Yurt Dışı Hizmet Sözleşmelerinde Milletlerarası Özel Hukuk Uygulaması İş Hukuku Sorunları (İntes Yayınları 2017). google scholar
• Aygül M, ‘Yabancı Unsurlu İş Hukuku İhtilafları ile İlgili Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi’ in Feriha Bilge Tanrıbilir/Gülce Gümüşlü Tunçağıl (eds), 10. Yılında MÖHUK Sempozyumu, 7-8 Aralık 2017 (Adalet 2018) 525-545. google scholar
• Aygül M and Uşan F, ‘İş Güvencesi Hükümlerinin Uygulanmasında 30 İşçi Çalıştırılması Koşulu Açısından Gerekli Sayının Tespitinde Türkiye’de Bulunan İrtibat Bürosunda Çalışan İşçiler İçin Yurt Dışındaki İşyerlerinde Çalışan İşçiler Dikkate Alınabilir mi’ (2007) 3 Legal Yargı Kararları ve İncelemeleri Dergisi 75. google scholar
• Aygül M and Çoban N, ‘Birden Fazla Ülkede İfa Edilen İş Sözleşmelerinde Mutat İşyerinin Tespiti’ (2020) 15(16) Terazi Hukuk Dergisi 1815-1832. google scholar
• Aygül M and Erdoğan C, ‘Türkiye İş Kurumu Tarafından Hazırlanan Yurt Dışı Hizmet Akitlerindeki Hukuk Seçimine Dair Kayıtların Geçerliliği’ (2020) 2 Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Fatih Uşan’a Dekanlıkta 10. Yıl Anısına Teşekkür Armağanı 753-788. google scholar
• Baycık G, ‘Çalıştırılmak Üzere Yurt Dışına Götürülen Türk İşçilerin Açtığı Davalarda Uygulanacak Hukuk’ in Elli İkinci Çözüm Arama Konferansı Yurt Dışı Hizmet Sözleşmelerinde Milletlerarası Özel Hukuk Uygulaması İş Hukuku Sorunları (İntes Yayınları 2017). google scholar
• Bogdan M, ‘Private International Law As Competent of the Law of Forum’ (2011) 348 Recueil des cours. google scholar
• Cheshire/North/Fawcett, Private International Law (Oxford University Press 2017). google scholar
• Czerwinski M, ‘The Law Applicable to Employment Contracts Under the Rome I-Regulation’ (2015) Adam Mickiewicz University Law Review, 147-162. google scholar
• Çalışkan Y, Uluslararası Satım Hukukunda Kanunlar İhtilafı Meseleleri (Beta 2014). google scholar
• Çelik N, Caniklioğlu N, Canpolat T and Özkaraca E, İş Hukuku Dersleri (Beta 2022). google scholar
• Çelikel A and Erdem, B, Milletlerarası Özel Hukuk (Beta 2021. google scholar
• Demir-Gökyayla C, Milletlerarası Özel Hukukta Tek Satıcılık Sözleşmeleri (Vedat Kitapçılık 2013. google scholar
• Demirkol B, Sözleşmeye Uygulanacak Hukuk (Vedat Kitapçılık 2011). google scholar
• Demirkol B, ‘Türk Hukukunda Genel İşlem Şartlarında Yer Alan Hukuk Seçimi, Yetki Anlaşması ve Tahkim Anlaşmalarının Hüküm Doğurması’ (2020) 40 (2/II) Public and Private International Law Bulletin 1313-1350.Doğan V, ‘5718 Sayılı Kanuna Göre İş Akdine Uygulanacak Hukukun Tespiti’ (2007) XI (1-2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 147-164. google scholar
• Doğan V, İş Akdinden Doğan Kanunlar İhtilafı Alanında Bağlama Kuralının ve Sınırlarının Tespiti (Yetkin 1996). google scholar
• Doğan V, Milletlerarası Özel Hukuk (Savaş 2022). google scholar
• Elçin D, Milletlerarası Unsurlu Bireysel ve Toplu İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk (Adalet 2012). google scholar
• Erdoğan E and Erdoğan C, ‘Türkiye’den Yurt Dışına Götürülen İşçiler Hakkındaki Yargıtay Kararının Değerlendirilmesi’ (2016) 13(50) Legal İş Hukuk ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi 955-988. google scholar
• Erkan M, ‘Türk Milletlerarası Özel Hukuk Sisteminde Yabancı Hukukun Tatbiki: Olan vs Olması Gereken’ in Bilgin Tiryakioğlu, Mesut Aygün, Ali Önal, Kübra Altıparmak and Cansu Kaya (eds), Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Konular Sempozyumu Eskişehir 21-22 Nisan 2016 (Yetkin 2016) 543-558. google scholar
• Erkan M, ‘MÖHUK m. 31 Bağlamında Türk Hukukunda Doğrudan Uygulanan Kurallara Bakış’ (2011) 15(2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 81-121. google scholar
• Erten, R, ‘Yurt Dışında Çalışan Türk Vatandaşı İşçilerin Türkiye’de Açtıkları İşçi Alacaklarına Dair Davalarda Milletlerarası Yetki ve Uygulanacak Hukuk Meseleleri’ Prof. Dr. Rıza Ayhan’a Armağan (Yetkin 2022) 213-262. google scholar
• Grusic U, The European Private International Law of Employment (Cambridge University Press 2015). google scholar Güngör G, Türk Milletlerarası Özel Hukuku (Yetkin 2021). google scholar
• Güvercin-Şahan A, ‘5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun Çerçevesinde Franchise Sözleşmelerine Uygulanacak Hukukun Tespiti’ (2018) 2 Public and Private International Law Bulletin 441-479. google scholar
• Nomer E, Devletler Hususi Hukuku (Beta 2021). google scholar
• Özel S, ‘Sözleşmesel İlişkide Yabancılık Unsuru ve Hukuk Seçimi’ in Bilgin Tiryakioğlu, Mesut Aygün, Ali Önal, Kübra Altıparmak and Cansu Kaya (eds), Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Konular Sempozyumu (Yetkin 2016). google scholar
• Özel S, ‘Yabancılık Unsuru Taşıyan Bireysel İş Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklarda Türk Mahkemelerinin Yetkisi: MÖHUK m. 44’ (2019) 14 (179-180) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1351-1382. google scholar
• Özel S, Erkan, M, Pürselim, H.S and Karaca, H.A, Milletlerarası Özel Hukuk (On İki Levha 2022). google scholar
• Özdemir-Kocasakal H, ‘Doğrudan Uygulanan Kurallar’ in Feriha Bilge Tanrıbilir and Gülce Gümüşlü Tunçağıl (eds), 10. Yılında MÖHUK Sempozyumu, 7-8 Aralık 2017 (Adalet 2018) 49-88. google scholar
• Özgenç Z, ‘Genel İşlem Şartlarında Yer Alan Hukuk Seçimi Anlaşmasının Geçerliliği’ in Zeynep Derya Darman (ed), Genç Milletlerarası Özel Hukukçular Konferansı (On İki Levha 2018) 389-434. google scholar
• Pürselim-Arning H.S, İş İlişkisi Kapsamında Rekabet Yasağı Sözleşmesine Uygulanacak Hukuk (On İki Levha 2022). google scholar
• Sarıöz-Büyükalp İ, ‘Mutat İşyeri Kavramı ve MÖHUK m. 27/f. 3’ün Uygulanması Sorunu’ (2018) 8(2) Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 195-248. google scholar
• Şanlı C, Esen E, and Ataman-Figanmeşe İ, Milletlererarası Özel Hukuk (Beta 2021). google scholar
• Tarman ZD, ‘Yabancılık Unsuru Taşıyan İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk’ (2010) 59(3) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 521-550. google scholar
• Tekinalp G, Milletlerarası Özel Hukuk (Vedat Kitapçılık 2020). google scholar
• Uyanık-Çavuşoğlu A, ‘Bireysel İş İhtilaflarında Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi’ (2011) İş Dünyası ve Hukuk () 959-990. google scholar
• Vural-Çelenk B, ‘Yabancı Unsurlu İş Sözleşmelerinde For Devletinin Doğrudan Uygulanan Kurallarının Tespiti ve Uygulanması’ (2017) 3(1) Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi 277-296. google scholar
• Yöney C, Yabancı Hukukun Uygulanması (On İki Levha 2018). google scholar