Prematüre Bebeklerde Bireyselleştirilmiş Gelişimsel Bakım Kapsamında Toplu Bakım Verme Kavramı

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: Ek - IRUPEC 2019 Kongresi Tam Metin Bildirileri, 356 - 361, 10.12.2019

Fatma Tokan Emine Geçkil

Öz

Prematüre bebek 37. gebelik haftası dolmadan dünyaya gelen bebektir. Prematüre bebeklerin gelişimlerini tamamlayamadan dünyaya gelmeleri prematüreliğe ek olarak birçok sağlık sorununu da beraberinde getirir. Prematüre bebeklerin vücut yüzeylerinden ısı kaybı fazladır, ciltleri incedir, emme refleksleri gelişmemiştir ve akciğerleriyle yeterli gaz alış verişini sağlayamazlar. Prematüreler bu sağlık sorunları neticesinde yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde (YYBÜ) desteklenirler. YYBÜ’sinin olumsuz koşullarını en aza indirmek, bebeğin sağlığını ve konforunu en üst düzeyde desteklemek amacıyla ‘Bireyselleştirilmiş Gelişimsel Bakım’ (BGB) modeli geliştirilmiştir. Bireyselleştirilmiş gelişimsel bakım modelinin ilkelerinden biri toplu bakım vermedir. Bakımın toplu şekilde verilmesi ve kümelenmiş bakım olarak da ifade edilen toplu bakım verme, YYBÜ’lerinde prematüre bebeklerin gereksinimleri olan bakım uygulamalarının toplu şekilde, zaman içine yaymak yerine aynı bakım saatinde verilmesini ifade eder. Toplu bakım vermenin prematüre bebeklerde oksijen ihtiyacının azalması, stres tepkilerinin azalması, stresin azalması ile konfor düzeyinin artması, apne sıklığının azalması, harcanan enerjinin azalması ile birlikte kilo alımının artması, fizyolojik, duyusal, zihinsel, duygusal ve sosyal gelişimi olumlu etkilemesi gibi olumlu etkileri mevcuttur. YYBÜ’nde çalışan hemşirelerin hemşirelik rolleri doğrultusunda BGB kapsamında prematüre bebeklere toplu bakım vermeleri gereklidir. Bu çalışmanın YYBÜ’nde desteklenen prematüre bebeklere bakım veren hemşirelere toplu bakım kavramını açıklamak için yararlı olacağı düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

prematüre bebek, bireyselleştirilmiş gelişimsel bakım, toplu bakım, YYBÜ; hemşire

Kaynakça

• References 1- Als H.(1982).Toward a synactive theory of development: promise for the assessment and support of ınfant ındividuality. Infant Mental Health Journal. 3, 229-243. 2- Arısoy, E. S. (2010). Yenidoğan sepsisi: tanı ve tedavi yaklaşımları. ANKEM Derg, 24(2), 168–175. 3- Arpacı, T., Altay, N.(2017). Yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde bireyselleştirilmiş gelişimsel bakım: güncel yaklaşımlar. Türkiye Klinikleri Hemsirelik Bilimleri, 9( 3):245-254. 4- Aydın, D. Karaca Çiftçi, E. (2015). Yenidoğan yoğun bakım hemşirelerinin preterm yenidoğanlara uygulanacak terapötik pozisyonlar hakkındaki bilgi düzeyi. Guncel Pediatri, 13(1), 21–30. https://doi.org/10.4274/jcp.26349. 5- Aytekin, A., Albayrak, E. B., Küçükoğlu, S. Caner, İ. (2014). Erken doğmuş bebeklerde kaşık ve biberonla beslenme yöntemlerinin tam anne memesine geçiş süreci ve emme başarısı üzerine etkisi. Turk Pediatri Arsivi, 49(4), 307–313. https://doi.org/10.5152/tpa.2014.1904 6- Büyükgönenç L, Kılıçarslan Törüner E. (2018). Çocukluk yaşlarda ağrı ve hemşirelik yönetimi. Pediatri Hemşireliği içinde. Ed: Conk Z, Başbakkal Z, Bal Yılmaz H, Bolışık B. Ankara:Akademisyen. 7- Cabral, L. A.,Velloso, M. (2014). Comparing the effects of minimal handling protocols on the physiological parameters of preterm infants receiving exogenous surfactant therapy. Brazilian Journal of Physical Therapy, 18(2), 152–164. https://doi.org/10.1590/s1413-35552012005000154. 8- Cimete G. Kuğuoğlu S. Dede Çınar N. (2018) Çocuk, hastalık ve hastane ortamı. Pediatri Hemşireliği içinde. Ed: Conk Z, Başbakkal Z, Bal Yılmaz H, Bolışık B. Ankara:Akademisyen. Conk Z, Başbakkal Z, Yardımcı F.(2018). Çocuk Sağlığına Genel Bakış. Pediatri Hemşireliği içinde. Ed: Conk Z, Başbakkal Z, Bal Yılmaz H, Bolışık B. Ankara:Akademisyen. Çağlayan, N., Balcı, S. (2014). Preterm yenidoğanlarda ağrının azaltılmasında etkili bir yöntem: cenin pozisyonu. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 22(1), 63. https://doi.org/10.17672/fnhd.28974 9 Çalık, C., Işık, F.,Tufan, A. (2015). Yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin kanguru bakımı uygulama durumları ve engeller. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 9557(1), 1–9. 10 Eras, Z., Atay, G., Şakrucu, E. D., Bingöler, E. B.,Dilmen, U. (2013). Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde gelişimsel destek. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni The Medical Bulletin of Sisli Hospital, (3), 97–103. https://doi.org/10.5350/semb2013470301. 11 Gözen, D., Aykanat Girgin, B. (2017). Preterm bebeklerde oral beslenmeyi destekleyici kanıta dayalı girişimler. Clinical and Experimental Health Sciences, 7(4), 171–174. https://doi.org/10.5152/clinexphealthsci.2017.327. 12 Holsti, L., Grunau, R. E., Whifield, M. F., Oberlander, T. F.,Lindh, V. (2006). Behavioral responses to pain are heightened after clustered care in preterm infants born between 30 and 32 weeks gestational age. Clinical Journal of Pain, 22(9), 757–764. https://doi.org/10.1097/01.ajp.0000210921.10912.47. 13 Holsti, L., Weinberg, J., Whitfield, M. F. ve Grunau, R. E. (2007). Relationships between adrenocorticotropic hormone and cortisol are altered during clustered nursing care in preterm infants born at extremely low gestational age. Early Human Development, 83(5), 341–348. https://doi.org/10.1016/j.earlhumdev.2006.08.005. 14 Karabulut, A. A. (2011). Yenidoǧanda deri fizyolojisi ve topikal i̇laç kullanimi. Turkderm Deri Hastaliklari ve Frengi Arsivi, 45(SUPPL. 2), 60–67. https://doi.org/10.4274/turkderm.45. 15 Kardaş Özdemir, Funda; Güdücü Tüfekçi, F. (2012). Bireyselleştirilmiş gelişimsel bakım uygulamalarının prematürelerin fizyolojik belirtiler büyüme ve hastanede kalış sürelerine etkisi.Doktora tezi.Atatürk Üniversitesi. Erzurum. 16 Küçük Alemdar, D., Güdücü Tüfekci, F. (2015). Prematüre bebek konfor ölçeği’nin türkçe geçerlilik ve güvenilirliği. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 12(2), 142–148. https://doi.org/10.5222/head.2015.142. 17 Küçük, S. (2015). Yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde kaliteli uyku. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 8(3), 214–217. 18 Leonard, J. (2008). Exploring neonatal touch. Wesley J Psychol, 3, 39–47. 19 Pereira, F. L., de Góes, F. dos S. N., Fonseca, L. M. M., Scochi, C. G. S., Castral, T. C., Leite, A. M. (2013). Handling of preterm infants in a neonatal intensive care unit. Revista Da Escola de Enfermagem, 47(6), 1272–1278. https://doi.org/10.1590/S0080-623420130000600003. 20 Salihoǧlu, Ö., Akkuş, C. H., Hatipoǧlu, S. (2011). Yenidoğan yoğun bakım ünitesi standartları. Medical Journal of Bakirkoy, 7(2), 45–51. https://doi.org/10.5350/BTDMJB201107201 21 Sarı, H. Y., Çiğdem, Z. (2013). Gestasyon haftalarına göre bebeğin gelişimsel bakımının planlanması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 40–48. 22 Turan, T., Erdoğan, Ç.(2018). Yenidoğan yoğun bakım ünitesindeki prematüre bebeğin gelişiminin desteklenmesi. JAREN, 2018;4(2):127-132. 23 Tutar Güven, Ş., İşler Dalgıç, A. (2017). An ındividualized supportive developmental care program developed for premature newborns. International Refereed Journal of Gynaecological Diseases and Maternal and Child Health, 9(0), 41–61. https://doi.org/10.17367/jacsd.2017.1.004. 24 Valizadeh, L., Avazeh, M., Bagher Hosseini, M. ve Asghari Jafarabad, M. (2014).Comparison of clustered care with three and four procedures on physiological responses of preterm infants: randomized crossover clinical trial. Journal of Caring Sciences, 3(1), 1–10. https://doi.org/10.5681/jcs.2014.001. 25 Westrup B, Kleberg A, Von Eichwald K, Stjernqvist K, Lagercrantz H. (2000). A randomized, controlled trial to evaluate the effects of the newborn ındividualized developmental care and assessment program in a swedish setting. Pediatrics.105(1). World Health Organization (WHO). Preterm Birth. Erişim adresi: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs363/en/ (Erişim tarihi: 10.10.2019).