Ney Açkısında Geleneksellik Tartışmaları Ve Neyzen Niyazi Sayın Sistemi

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 804 - 812, 15.09.2015

Ali Tan

Öz

Türk Musıkisinin üflemeli bir çalgısı olan ney,
geçmişten günümüze kadar, Müstakil Açkı olarak adlandırdığımız  farklı sistemlerle açılmıştır. Yapımcılar Müstakil
Açkı’ya ilave olarak  ney boyunun
26’ya bölünmesiyle oluşan ve 20. yüzyıl itibariyle Klasik Açkı olarak
anılan temel bir yapıdan istifade etmişlerdir. 20. yüzyılın ikinci yarısına gelindiğinde,  perdeleri ney üzerinde görmek için kullan bu
yapıyı klasik olarak kabul edenler 
ve ney açkısındaki arayışlarını sürdürenler arasında geleneksellik-yenilik
eksenli çeşitli tartışmalar öne çıkar.

Ney açkısındaki arayışlar ney yapımındaki matematiksel
yapıyı temel almıştır. Başka bir deyişle yeni sistemler, neydeki bazı aralıkların
daha kolay icra edebilmesi için perdelerin tiz veya pest bölgeye kaydırması
esasına dayanır. Bu arayışların bir neticesi de Neyzen Niyazi Sayın’ın ortaya
koyduğu açkı sistemi olmuştur. Çalışmada; geleneksellik, yenilik ve yozlaşma
eksenli açkı tartışmaları ve tarihi neylerdeki açkı sistemleri irdelenerek
Neyzen Niyazi Sayın sisteminin ortaya çıktığı zemin tahlil edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ney, Ney Açkısı, Sistem, Geleneksellik, Neyzen Niyazi Sayın

Kaynakça

• Derya, S. (1986). Ney Açkısı Konusunda Değişik Görüşler, Musıki Mecmuası, Sayı:413 s.14-15 Tan, A. (2012a). Ney Açkısının Tarihi ve Teknik Gelişimi, Danışman: Yrd. Doç. Dr. M. Nuri Uygun, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Tan, A. ve Çıpan M. (2013). Ney, Konya: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Nasuhioğlu, O. (1981)--------, Musıki Mecmuası, Sayı:382 s.17 Tan, A. (2012b) 19. Yüzyılda Ney Çalgısına Yeni Perde Önerileri ve Hüsameddin Efendi'nin Tarz-ı Cedidi, Akademik Araştırmalar Dergisi, Sayı: 55, s.193-208 Tür, İ. (1985). Klasik Tarzda Açılmış Neyler Hakkında Bir eleştiri ve Yeni Bir Sistem, Musıki Mecmuası, Sayı: 410, s.4 Tümer, H. (1998). Ney Üfleme metodu, Haz: Fevzi Halıcı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Tarihi Ney Rauf Yekta Beyin Mansur Neyi, Ali Balakbabalar Koleksiyonu, Ölçüm Tarihi Mart 2015