EL YAZMASI KiTAPLARDA ORTAM ŞARTLARININ MANTAR GELİŞİMİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2007, Cilt: 11 Sayı: 1, 27 - 32, 01.06.2007

Şinasi Arslan , Murat Ulaş

Öz

!(ültür tarihinin birinci elden ve milli kültür mirasıınızın kaynaklarından olan el yazınaları, nadir eserler ve arşiv
vesikaları, bilim adamlarının ve araştırn1acılann çalışmalarına ışık tutan en değerli kültür varlıklarıdır. Bu eserler çok
sayıda çevresel faktörden etkilenerek zarar görebilirler. Bu çalışn1ada Süleymaniye El Yazına Eserler Kütüphanesindeki
eserlerde biyolojik hasar saptanıruş, bu hasarın oluşmasında ortan1 sıcaklık ve neın değişünlerinin etkisi araştırılmıştır.
Bu anıaçla, bir ay boyunca her kırk saniyede bir kez alınan sıcaklık ve nen1 değerleri ile bir veri tabanı oluşturulmuştur.
Biyolojik inceleıne için eserlerden steril koşullarda alınan örnekler önce çıplak gözle, ardından o/ol O'luk potasyuın
hidroksit eriyiği ile peraparat hazırlanarak mikroskopta incelenmiştir. Örneklerde üç farklı tip mantar tespit ediln1iştir.
Sıcaklık ve nem değişünlerinin ortaında canlıların yaşaması için elverişli şartların oluşmasında en önenıli faktörler
olduğu ve mantarların biyolojik hasar oluşturduğu gösteriln1iştir.

Anahtar Kelimeler

El yazması kitaplar, bağıl neın, sıcaklık, mantar üremesi

Kaynakça

• ASHRAE Handbook HVAC Applications, ''Museuıns, Libraries, and Archicves' ', Chapter 21, 2003
• http://www.solinet.net/preservation/leaflets/ leaflets templ.cfin?doc_id= 122
• Block. S. S., "Humidity Requirements for Mold Growth' ', Department of Ch emical Engineering, University of Florida, (}ainesville, Florida, pp. 287-293, 1953. [ 4] Tetreauıt, J., "Airborne Pollutants in Museums, Galleries and Archives: Risk Assessment, Control Strategies and Preservation Manageınent' ', Canadi an Conservation Institute, Ottowa, ON, 2003.
• http://www .yazn1alar.org/eJyazn1aciliginıiz.php#l.3.
• Ohtsuki, T., "Studies on Eurotiuın Tonophilium Ohtsuki: Miniınum Humidity for Gennination and Characterization of Y ellow Pigments Produced by this Fungus", Kobunkazai No l(agaku 35, pp. 28-34, 1990.
• Beuchat, L.R .. , "Influence of Water Activity on Sporulation, Germination, Outgrowth, and Toxin Production' ', In Vvater activity: Theory and applications to foo d, pp. 13 7-152, Mareel Dekker, N e w York, 1987.
• Snow, D., Crichton, M.H.G., and Wright,N.C., ''Mould Deterioration of Feeding Stuff in Relation to Humidity of Storage", Annals of Applied Biology VoL.31,102-110, 1944.