Karbondioksit (CO2) Emisyonu ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Panel veri Analizi

Yıl 2013, Cilt: 2013 Sayı: 1, 1 - 19, 03.06.2013

Sinan Sarısoy Fazlı Yıldız

Öz

Bu
çalışmada, 15‟i gelişmiş (yüksek gelirli) ülke ve 15‟i de gelişmekte olan (düşük,
orta ve orta-üst gelirli) ülke olmak üzere toplam 30 ülke için, 1992-2009 yılları
arasındaki verilerden faydalanılarak; ekonomik büyüme, CO2 emisyonu ve nüfus
yoğunluğu arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkiyi tespit
etmek için panel veri analizi kullanılan çalışmada, panel birim kök ve Granger
nedensellik testlerinden sonra, panel regresyon analizi uygulanmıştır. Araştırma
sonucu, araştırmaya dâhil edilmiş olan gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde,
CO2 emisyonunun
gelirdeki artışla birlikte artacağını; buna karşın gelir seviyesindeki belirli
bir yükseklikten sonra (dönüm noktası) azalacağını varsayan ÇKE‟nin „ters U‟ Şeklindeki
görünümünü desteklememektedir. Buna karşın, her iki ülke grubunda da ortaya çıkan
sonuç, gelirdeki artışla birlikte yüksek gelir seviyelerinde de CO2 emisyonunun
artabileceğini varsayan ÇKE‟nin „N‟ Şeklindeki görünümünü desteklemektedir. Yapılan
analizlerin sonuçları, gelişmekte olan ülkeler için, ekonomik gelişmenin ilk aşamalarında
gelir belirli bir seviyeye ulaşana kadar (dönüm noktası) kirlilik düzeyinin
arttığını göstermektedir. Gelişmiş ülkeler için ise ortaya çıkan sonuçlar, gelir
arttıkça kirlilik düzeyinin arttığını; bununla birlikte ÇKE hipotezinin öne sürdüğü
„ters U‟ Şeklinin aksine, gelirin belirli seviyelerinden sonra, gelir seviyesi
ile CO2 seviyesi arasındaki doğrusal ilişkinin devam ettiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

CO2 emisyonu, Ekonomik büyüme, Nüfus, Çevresel Kuznets Eğrisi (ÇKE), Panel Veri Analizi

Kaynakça

• Acaravcı, A.,&Öztürk, Ġ. (2010). On the relationship between energy consumption, CO2 emissions and economic growth in Europe. Energy, 35, 5412-5420. Alstine, J. V.,& Neumayer, E. (2008). The environmantal kuznets curve. Handbook on Trade and the Environment (Edited by Kevin P. Gallagher). UK: Edward Elgar Publishing Limited. Annicchiarico, B.,Bennato A.R.,& Costa, A. (2009).Economic growth and carbondioxide emissions in Italy: 1861-2003. MPRA Paper No.12817. EriĢim adresi http://mpra.ub.uni-muenchen.de/12817/. Arı, A.,& Zeren, F. (2011). CO2 emisyonu ve ekonomik büyüme: Panel veri analizi. Celal Bayar Üniversitesi ĠĠBF Yönetim ve Ekonomi, 18(2), 37-47. Arouri, M. E. H, Youssef A. B, M‟henni, H.,& Rault C. (2012). Energy consumption, economic growth and CO2 emissions in Middle East and North African countries. IZA Discussion Paper No: 6412. Azomahou, T., Laisney, F., & Van, P.N. (2006). Economic development and CO2 emissions: A non parametric panel approach. Journal of Public Economics, 90, 1347-1363. Barrett, S. (1999). Montreal versus Kyoto: International cooperation and the global environment. Global Public Goods (Edited by: IngeKaul vd.). New York: Oxford University Press. BaĢar, S.,& Temurlenk, M. S. (2007).Çevreye uyarlanmıĢ kuznets eğrisi: Türkiye üzerine bir uygulama.Atatürk Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Dergisi, 21(1), 1-12. Bekmez, S.,& Nakıpoğlu, F. (2012). Çevre vergisi-ekonomik büyüme ikilemi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 641-658. Choi, E., Heshmati, A., & Cho, Y. (2010). An empirical study of the relationship between CO2 emissions, economic growth and opennes. IZA Discussion Paper Series No: 5304. Germany. Çınar, S. (2011).Gelir ve CO2 emisyonu iliĢkisi: Panel birim kök ve eĢ bütünleĢme testi. Uludağ Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXX (2), 71-83. Demirhan, A. (2009).Bankaların sektörel paylarındaki değiĢimin nitel bağımlı değiĢkenli panel veri modeliyle analizi. ĠÜ ĠĢletme Enstitüsü Dergisi: Yönetim, 65, 78-97. Farhani, S.,&Rejeb, J. B. (2012). Energy consumption, economic growth and CO2 emissions: Evidence from panel data for MENA region. International Journal of Energy Economics and Policy, 2(2), 71-81. Gül, E.,&Kamacı, A. (2012).DıĢ ticaretin istihdam üzerindeki etkileri: Bir panel veri analizi.Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,12(4), 23-32. Güvenek, B.,&Alptekin, V. (2010). Enerji tüketimi ve büyüme iliĢkisi: OECD ülkelerine iliĢkin bir panel veri analizi. Enerji, Piyasa ve Düzenleme, 1(2), 172-193. Hallaç, U.,& KuĢtepeli, Y.(2008). Türkiye‟de bölgesel gelirin yakınsaması: Gelir dağılımı açısından bir değerlendirme.DEU Faculty of Business, Department of Economics, Discussion Paper Series, No:08/01, February 2008. (http://www.deu.edu.tr/UploadedFiles/Birimler/12741/08_01.pdf). Hussen, A. M. (2004).Principles of environmental economics. Routledge. Second Edition. New York. Jalil, A.,& Mahmud, S. F. (2009). Environment kuznets curve for CO2 emissions: A cointegration analysis for China. Energy Policy, 37(12), 5167–5172. Karanfil, F. (2009).Enerji-büyüme-çevre: Türkiye üçgenin neresinde? Uluslararası ĠliĢkiler, 5(20), 1-26. Koop, G. (1998). Corbondioxide emissions and economic growth: A structural approach. Journal of Applied Statistics, 25(4), 489-515. Kotil, E., Eryiğit, M.,&Konur, F. (2009).Türkiye ve Avrupa Birliği‟nde CO2 emisyonu ve gelir iliĢkisi.Ekonomik YaklaĢım, 20(73), 55-67. Mutlu, A. (2006). Küresel kamusal mallar bağlamında sağlık hizmetleri ve çevre kirlenmesi: Üretim, finansman ve yönetim sorunları. Maliye Dergisi, Ocak-Haziran, 150, 53-78. Mutlu, A. (2002).Çevre ekonomisi: Politikalar, uygulamalar ve Türkiye. Ġstanbul: Marmara Üniversitesi Maliye AraĢtırma ve Uygulama Merkezi Yayın No: 15. Meadows, D. H., Meadows, D. L., Randers, J., & Behrens, W. W. (1990).Ekonomik büyümenin sınırları (Çev.: Prof. Dr. Kemal Tosun vd.).Ġstanbul: ĠĢletme Ġktisadı Enstitüsü Yay. No: 112. Özer, M., & Biçerli, K. (2003).Türkiye‟de kadın iĢgücünün panel veri analizi.Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,3(1), 55-85. Saatçi, M., & Dumrul, Y. (2011).Çevre kirliliği ve ekonomik büyüme iliĢkisi: Çevresel kuznets eğrisinin Türkiye ekonomisi için yapısal kırılmalı eĢ-bütünleĢme yöntemiyle tahmini.Erciyes Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Ocak-Haziran 2011, 37, 65-86. Sanglimsuwan, K. (2011). Corbondioxide emissions and economic growth: An econometric analysis. International Research Journal of Finance and Economics, 67, 97-102. Takım, A. (2010). Türkiye‟de GSYĠH ile ihracat arasındaki iliĢki: Granger nedensellik testi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 1-16. Tarı, R. (2010). Ekonometri. 6.Baskı. Kocaeli: Umuttepe Yayınları United Nations. (2012). World Economic Situation and Prospects 2012 –Statistical Annex. EriĢim adresi http://www.un.org.development/desa/policy/wesp/Wesp_current/2012country_class.pdf. Wang, S.S., Zhou, D. Q., Zhou, P., & Wang, Q. W. (2011). CO2 emissions, energy consumption and economic growth in China: A panel data analysis. Energy Policy, 39, 4870-4875. World Bank. (2013). World development indicators (WDI online veritabanı). EriĢim adresi http://www.data.worldbank.org/data-catalog/world-development-indicators. Yanar, R., & Kerimoğlu, G. (2011). Türkiye‟de enerji tüketimi, ekonomik büyüme ve cari açık iliĢkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, ISSN: 1309-8020 (Online), EriĢim adresi http://www.sobiad.org/eJOURNALS/dergi_EBD/arsiv/2011_2/rustem_yanar.pdf. Yılmaz, Ö. G. (2005). Türkiye ekonomisinde büyüme iĢsizlik oranları arasındaki nedensellik iliĢkisi. ĠÜ Ġktisat Fakültesi Ekonometri ve Ġstatistik Dergisi, 2, 63-76.