SKOPJE IN ISHAQ CHALABI’S POEMS

Yıl 2021, Cilt: 2021 Sayı: 1, 15 - 23, 15.11.2021

Sedat Kardaş

Öz

Divan poets give place to settlements on various occasions in their poems, so much so that in the Classical literature, literary genres that mention only settlements have emerged in time. In classical literature, many works were written about cities in the genres of shahrangiz, shahrashub and biladiye. These verses are of great significance for reflecting the general view of the Ottoman settlements in that period. One of the poets who wrote such poems is Ishaq Chalabi, the divan poet from Skopje, who lived in the 16th century. The poet included the beautiful women and beauties of the cities he visited in his poems, and wrote a shahrangiz for Bursa and another one for Skopje. Since the poet is from Skopje and spent most of his life there, the city of Skopje holds an important place in his poems.

In this study, in general terms, how Ishaq chalabi of Skopje mentioned the city of Skopje in his poems, especially in his masnavi titled “Şehrengîz-i Mahbûbân-ı Vilâyet-i Üsküb” and the general interpretation of the 16th century Ottoman Skopje in his poem will be dealt with.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Poetry, Ishaq Chalabi of Skopje, Skopje, Macedonia, Shahrangiz

İSHAK ÇELEBİ’NİN ŞİİRLERİNDE ÜSKÜP

Öz

Divan şairleri, şiirlerinde çeşitli vesilelerle yerleşim yerlerine yer verirler. Öyle ki, Klasik edebiyatta zamanla sadece yerleşim yerlerini konu edinen edebi türler meydana gelmiştir. Klasik edebiyatta şehirleri konu alan şehrengiz, şehraşub ve biladiye türünde birçok eser kaleme alınmıştır. Söz konusu manzumeler, Osmanlı yerleşim yerlerinin o dönemdeki genel görünümünü yansıtması açısından önem arz eder. Bu türde şiirler kaleme alan şairlerden biri de 16. yüzyılda yaşamış olan Üsküplü divan şairi İshak Çelebi’dir. Şair, gezip gördüğü şehirlerin güzelleri ve güzelliklerine şiirlerinde yer vermiş, Bursa ve Üsküp için de birer şehrengiz kaleme almıştır. Şairin Üsküplü olması ve hayatının büyük bir kısmını burada geçirmiş olmasından dolayı, şiirlerinde Üsküp şehri önemli bir yer tutar.
Bu çalışmada, genel hatlarıyla, Üsküplü İshak Çelebi’nin başta “Şehrengîz-i Mahbûbân-ı Vilâyet-i Üsküb” başlıklı mesnevisi olmak üzere, şiirlerinde Üsküp şehrini nasıl ele aldığı ve 16. yüzyıldaki Osmanlı Üsküp’ünün şair İshak Çelebi’nin şiirindeki genel görünümü üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Şiiri, Üsküplü İshak Çelebi, Üsküp, Makedonya, Şehrengiz

Kaynakça

• Akkuş, M. (2007). Klasik Türk Şiirinin Anlam Dünyası Edebi Türler ve Tarzlar. Erzurum: Fenomen Yayınları.
• Canım, R. (2010). Divan Edebiyatında Türler. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Çağbayır, Y. (2007). Ötüken Türkçe Sözlük. 4. Cilt, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Çavuşoğlu, M. & Tanyeri, A. (hzl.) (1990). Üsküblü İshak Çelebi, Divan. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları.
• Çeltik, H. (2018). Rumeli Şairlerine Göre Rumeli Coğrafyası. http://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/ÇELTİK-Halil-RUMELİ-ŞAİRLERİNE-GÖRE-RUMELİ-COĞRAFYASI.pdf, E.T. 13.09.2018.
• Çeltik, H. (2009). Rumeli Şairlerinin Klasik Türk Şiirine Katkıları. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 4/8 Fall 2009, ss. 804-824.
• Çeltik, H. (2013). Rumeli Şairlerinin Şiir Dünyası. Anlara: Kurgan Edebiyat.
• Çetinkaya, Ü. (2014). Bir Kadın Şehrengizi: Azîzî’nin İstnabul Şehrengizi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 54, 1, ss. 229-268.
• Durmuş, T. (2021). İshak Çelebi (d.-/--ö.944/1538). Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ishak-celebi, E.T. 28.03.2021.
• Eke, N. U. (2007). Üsküplü İshak Çelebi Dîvânı’nda Klâsik Sanatlar. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 2/4 Fall 2007, ss. 371-379.
• Kaya, H. (2015). Kâtib Davud’un İstanbul ve Vize Şehrengizi. Turkish Studies, Volume 10/12 Summer 2015, p. 631-686.
• Keskin, B. (1998). Selim-nâme (İshak b. İbrahim). Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yeniçağ Tarihi Anabilim Dalı.
• Nureski, D. (2016). Osmanlı'dan Günümüze Makedonya’daki Türk Kültürü ve Makedonya’nın Türk Kültür Tarihindeki Yeri ve Önemi. Avrasya Etüdleri. 50/2016-2, ss. 351-388.
• Savaş, H. (2000). Kılıççı-zâde İshak Çelebi. İslam Ansiklopedisi. C. XXII. İstanbul: TDV Yayınları, ss. 528-529.
• Savaş, H. (1986). İshak Çelebi ve Selim-nâmesi. Doktora Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tezcan, N. (2001). Güzele Bir Şehrengizden Bakış. Türkoloji Dergisi. nr. XI, c. I, 2001, ss. 161-194.
• Yıldırım, A. (1991). İshak Çelebi (Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği ve Divanının Edisyon Kritiği. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.