Isparta İl Merkezindeki İş Yerlerinde Atmosferik Radon Ölçümleri

Year 2015, Volume: 10 Issue: 1, 62 - 74, 27.07.2015

Mehmet Kürkçüoğlu , Fatih Tozun

Abstract

Özet: Bu çalışmada, Isparta il merkezinde bulunan iş yerlerindeki (kamu binaları hariç) ilk atmosferik radon ölçümleri sunulmaktadır. Kış mevsimine ait ölçümler, 43 günlük bir süre boyunca, CR-39 nükleer iz dedektörleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Dedektörlerin analizi sonucu, şehir merkezinde bulunan iş yerlerindeki bina içi radon yoğunluğunun 90 Bq/m3 lük bir standart sapma ile 144 Bq/m3 lük bir aritmetik ortalamaya sahip olduğu belirlenmiştir. 30 iş yerinde gerçekleştirilen ölçümlere göre; dedektörlerin %37 sinin 100 Bq/m3 den düşük, %43 ünün 100-200 Bq/m3 arasında ve %17 sinin 200 Bq/m3 den yüksek konsantrasyonlar kayıt ettiği bulunmuştur. Tüm ölçüm sonuçları, TAEK'in (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun) limit seviyesinin altındadır. Buna ek olarak, bu iş yerlerinde çalışanların maruz kalabilecekleri yıllık dozlar, günlük 8, 10 ve 12 saat çalışıldığı göz önüne alınarak tahmin edilmiştir. Bu çalışmanın limitleri dahilinde, radona maruz kalınması nedeniyle bu iş yerlerinde alınacak minimum yıllık dozun 0,6 mSv ve alınacak en yüksek dozun 6,5 mSv düzeyinde olduğu bulunmuştur.

Anahtar kelimeler: Isparta, iş yeri, radon gazı, nükleer iz dedektörü, yıllık etkin doz eşdeğeri

Atmospheric Radon Measurements in Workplaces at Isparta City Centre

Abstract: In this study, first atmospheric radon measurements have been represented for the workplaces other than public buildings located at Isparta city centre. The measurements were performed by using CR-39 nuclear etched track detectors for a period of 43 days in winter season. The analyses of the detectors revealed that, the arithmetic mean of indoor radon for the workplaces at the city centre is 144 Bq/m3 with a standard deviation of 90 Bq/m3. According to the measurements done for 30 workplaces, 37% of the detectors recorded the radon concentrations lower than 100 Bq/m3 while 43% of them measured between 100 and 200 Bq/m3, and 17% of the measurements were higher than 200 Bq/m3. All measurement results were lower than the limit value of TAEK (Turkish Atomic Energy Authority). Additionally, the annual doses might be taken by the workers in those work places were estimated by considering daily working times of 8, 10 and 12 hours. Within the limitations of this study, it was found that the minimum annual dose received due to radon exposure in those workplaces is 0.6 mSv and the maximum value is 6.5 mSv.

Key words: Isparta, workplace, radon gas, nuclear etch detector, annual effective dose equivalent

Keywords

Isparta, iş yeri, radon gazı, nükleer iz dedektörü, yıllık etkin doz eşdeğeri

References

• Rahman S.U., Rafique M., Matiullah A.J., 2009. Radon measurement studies in workplace buildings of the Rawalpindi region and Islamabad capital area, Pakistan, Building and Environment, 45(2): 421-426.
• International Atomic Energy Agency (IAEA), 2004. Radiation, people and the environment, Austria, https://www.iaea.org/sites/default/files/radiation0204.pdf (Erişim Tarihi: 12.02.2015).
• Committee on the Biological Effects of Ionizing Radiation (BEIR), 1999. Health effects of exposure to radon, National Research Council, BEIR VI Report.
• World Health Organization (WHO), 2009. Handbook on indoor radon. A public health perspective. (Eds.: By Zeeb H. & Shannoun F.), WHO Library Cataloguing-in-Publication Data.
• International Commission on Radiological Protection (ICRP), 2010. Lung cancer risk from radon and progeny and statement on radon, Publication report 115.
• Madden J. S., 1997. Personal monitoring of tour guides in Irish show caves, In: Proceedings of European Conference on Protection against Radon at Home and at Work, Part II, Prague, pp. 123-128.
• Szerbin P., 1996. Radon and exposure levels in Hungarian caves, Health Physics, 71 (3): 362-369.
• Sabol A., Berka Z., Vognar M., 1997. Study of radon concentration behaviour in tunnel complex under Vitkov hill in Prague, In: Proceedings of European Conference on Protection against Radon at Home and at Work, Part II, pp. 203-207.
• Annanmaki M., Oksanen E., 1992. Radon in the Helsinki metro, Radiation Protection Dosimetry. 45: 1709-1781.
• Geotech 1990. Results of the U.S. Department of Energy indoor radon study, Rep. US Department of Energy Grand Junction Projects Office, Grand Junction, DOE/ID/12584-75 Vol. 1 (CNG/GJ-TP- 1).
• Synnott H., Fennell S., Pollard D., Colgan P.A., Hanley O., O’Colmáin M., Maloney L., 2004. Radon in Irish primary and post-primary schools, the results of a national survey, https://www.epa.ie/pubs/reports/radiation/RPII_Radon_Schools_Report_2004.pdf Tarihi: 22.02.2015). (Erişim
• Birovljev A., 1998. Radon concentrations in Norwegian kindergartens, Proceedings of the 2nd Yugoslav Nuclear Society International Conference, Belgrade, Vinca Institute of Nuclear Sciences, pp 629-634.
• Radiation and Nuclear Safety Authority of Finland (STUK), 1998. Report on radon in above ground workplaces, Proceedings of the International Workshop, Radiation Protection at Workplaces with Increased Levels of Natural Radiation Exposure, Berlin.
• Dixon D.W., Gooding T.D., 1996. Evaluation and significance of radon exposures in British workplace buildings, Environment International, 22 (1): 1079-1082.
• Denman, A.R., Parkinson, S., Johnstone, M., Crockett, R.G.M., and Phillips, P.S., 2004. Radon in the workplace: implications of studies of post-remediation monitoring. Radiation Protection Dosimetry, 111 (1): 51-54.
• Fişne A., Ökten G., Çelebi N., 2004. Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) yeraltı maden ocaklarında radon gazı yayılımının incelenmesi, Türkiye 14 Kömür Kongresi, Zonguldak, Türkiye, Bildiri Kitabı, s 193-202.
• Baldık R., Aytekin H., Çelebi N., Ataksor B., Taşdelen M., 2006. Radon concentration measurements in the Amasra coal mine, Turkey, Radiation Protection Dosimetry, 118 (1): 122- 125.
• Baldık R., Aytekin H., Çelebi N., 2009. Radon fluctuations in the Armutçuk coal mine, Turkey, Fresenius Environmental Bulletin, 18 (1): 87-91.
• Yılmaz A., Kürkçüoğlu M. E., Haner B., 2009. Nükleer iz dedektörlerinin konumlarının radon konsantrasyonu ölçümleri üzerine etkisi, X. Ulusal Nükleer Bilimler ve Teknolojileri Kongresi, Muğla, Türkiye, Bildiri Kitabı, s 256-262.
• Uzbey S., Tel E., Aytekin H., Albayrak N., 2013. Çorum ili yeraltı kömür ocaklarında radon yoğunluğu ölçümü, Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, 3 (1): 1-5.
• Durak S., 2010. Kütahya ili kaplıca sularında radon-radyum konsantrasyonlarının ve kaplıcalardaki kapalı ortam radon konsantrasyonun belirlenmesi, Yüksek Lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya, 85s.
• Kılıç N., 2011. Kükürtlü Kaplıcaları Atatürk Rehabilitasyon Merkezi’ndeki radon konsantrasyonunun belirlenmesi, Yüksek Lisans tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa, 94s.
• Akkuş İ., 2014. Afyonkarahisar merkezdeki kaplıcalarda radon konsantrasyonu ve yıllık etkin doz oranlarının belirlenmesi, Yüksek Lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon, 83s.
• Aytekin H., Baldık R., Çelebi N., Ataksor B., Taşdelen M., Kopuz G., 2006. Radon measurements in the caves of Zonguldak (Turkey), Radiation Protection Dosimetry, 118 (1): 117-121.
• Haner B., Yılmaz A., Kürkçüoğlu M. E., Karadem A., 2010. Mencilis (Bulak) mağarasında radon seviyesi ölçümleri, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 14 (3): 218- 224.
• Karadem A., 2011. CR-39 dedektörleri ile mağaralarda radon konsantrasyonu ölçümleri, Yüksek Lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, 97s.
• Çevik U., Kara A., Çelik N., Karabidak M., Çelik A., 2011. Radon survey and exposure assessment in Karaca and Çal caves, Turkey, Water Air & Soil Pollution, 214: 461-469.
• Karakılıç V., Bayraktar G., Kürkçüoğlu M.E., Haner B., Yılmaz A., 2009. S.D.Ü. Bilgi Merkezi’nde radon ölçümleri, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13 (3): 201- 207.
• Kürkçüoğlu M. E., Bayraktar G., 2012. Süleyman Demirel Üniversitesi’nde bina içi radon konsantrasyonlarının nükleer iz dedektörleri kullanılarak belirlenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 16 (2): 167-183.
• Çevik U., Çelik A., Çelik N., Özkalaycı F., Akbulut S., 2011. Assessment of radiological levels at schools in Trabzon, Turkey, Indoor and Built Environment, 22 (2): 376-383.
• Atik S., Yetis H., Denizli H., Evrendilek F., 2013. How do different locations, floors and aspects influence indoor radon concentrations? An empirical study using neural networks for a university campus in northwestern Turkey, Indoor and Built Environment, 22 (4): 650-658.
• Kapdan E., Altinsoy N., 2014. Indoor radon levels in workplaces of Adapazarı, north-western Turkey, Journal of Earth System Science, 123 (1): 213-217.
• International Commission on Radiological Protection (ICRP), 1993. Annual report of the international commission on radiological protection, Report No:65.
• World Health Organization/Regional Office for Europe, 2001. Air quality guidelines for Europe, 2nd edn. WHO Regional Publications, European Series No. 91.
• European Commission (EC), 1990. Commission recommendation of 21 February 1990 on the protection of the public against indoor exposure to radon. Official European Journal of Communication,90/143/Euratom, 26-28.
• Resmi Gazete, 2004. (24.03.2000 tarihli ve 23999 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinin, 29 Eylül 2004 tarih ve 25598 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değişik 37. maddesi).
• International Commission on Radiological Protection (ICRP), 2014. Radiological Protection against Radon Exposure, ICRP Publication 126 Annual, 43 (3).
• European Commission (EC), 2011.Laying down basic safety standards for protection against the dangers arising from exposure to ionising radiation, Brussels, 593.
• Uluğ A., Karabulut M. T., Çelebi N. 2004. Radon measurement with CR-39 track detectors at specific locations in Turkey, Nuclear Technology and Radiation Protection, 19 (1): 46-49.
• Akyıldırım H., 2005. Isparta ilinde radon yoğunluğunun ölçülmesi ve haritalandırılması, Yüksek Lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, 53s.
• Kürkçüoğlu M. E., Tozun F., Cof G., Karakılıç V., 2014. Isparta meskenlerinde yaz dönemi atmosferik radon yoğunluğu ölçümleri, ADIM Fizik Günleri-III, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, Türkiye, Bildiri Özetleri Kitabı, 117.
• Akten M., 2008. Isparta ovasının optimal alan kullanım planlaması üzerine bir araştırma, Doktora tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, 260s.
• http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=ISPARTA (Erişim Tarihi: 25/02/2015).
• www.tuik.gov.tr/IcerikGetir.do?istab_id=139 (Erişim Tarihi: 22/01/2015).
• Irlayıcı A., 1993. Isparta ovası hidrojeolojisi ve yer altı suları ile ilgili çevre sorunları. Yüksek Lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, 93s.
• Demer S., 2008. Isparta ve yakın çevresi yer altı sularının hidrojeolojik hidrojeokimyasal ve izotop jeokimyasal incelenmesi ve içme suyu kalitesinin izlenmesi. Doktora tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, 182s.
• Kalyoncuoğlu Ü. Y., Anadolu N. C., Baykul A., Erek Y., 2010. Isparta şehir merkezi yüzey toprağındaki radyoaktivite düzeyi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 14 (1): 111-119.
• Papastefanou C., 2002. An overview of instrumentation for measuring radon in soil gas and groundwaters, Journal of Environmental Radioactivity, 63: 271-283.
• Radosys 2008. User’s Manual (Revised at 3/16/2008).
• http://www.radosys.com/(Erişim Tarihi: 05/03/2015).
• Kürkçüoğlu I., Karakılıç V., Kürkçüoğlu M. E., 2010. Isparta ilinde yüksek florlu su kaynaklarını kullanan iki bölgede atmosferik radon düzeylerinin incelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2 (1): 49-61.
• United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation (UNSCEAR), 1993. Effects and risks of ionizing radiations, New York, UNSCEAR 1993 Report.
• Değerlier M., Çelebi N., 2008. Indoor radon concentrations in Adana, Turkey, Radiation Protection Dosimetry, 131(2): 259-264.
• Fatih Tozun e-posta: [e-mail]