BİPOLAR BOZUKLUĞU OLAN HASTALARIN MİZAÇ VE BAĞLANMA ÖZELLİKLERİ İLE OKSİTOSİN DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI

Yıl 2020, Cilt: 27 Sayı: 3, 289 - 300, 01.09.2020

Ayşe Rümeysa Yaman Duru Kuzugüdenlioğlu Ulusoy Feyza Dönmez

https://doi.org/10.17343/sdutfd.571075

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı bipolar
bozukluğu (BPB) olan erkek olgularda bağlanma biçimlerini ve bu bağlanma
biçimlerinin mizaç özellikleri ve oksitosin ile ilişkisini araştırmaktır. Bu
amaç doğrultusunda bipolar bozukluk hastalarının bağlanma biçimiyle mizaç ve
oksitosin arasındaki ilişkinin sağlıklı bireylerle karşılaştırılarak
incelenmesi hedeflenmiştir.

Yöntem: Bu çalışmaya 30 bipolar
bozukluk tanılı erkek hasta ve 30 erkek kontrol grubu dâhil edilmiştir.
Psikiyatri polikliniğinde izlenen hastalarda 18 yaşın üzerinde olmak, metabolik
veya endokrin hastalığın olmaması, remisyon döneminde (ötimi) olmak şartları
aranmıştır. Tanı görüşmesi DSM-IV Eksen I Bozuklukları için Yapılandırılmış
Klinik Görüşme (SCID-I) ile yapılmıştır. Mizaç değerlendirilmesi TEMPS-A mizaç
ölçeği ile, bağlanma değerlendirilmesi Erişkin Bağlanma Biçimi Ölçeği (EBBÖ) kullanılarak
yapılmış, serum oksitosin düzeyi ELISA yöntemi ile bakılmıştır.

Bulgular: BPB olgularda güvensiz
bağlanmanın sağlıklı bireylerde olduğundan daha sık olduğu bulunmuştur. BPB
olguların kaçıngan ve kaygılı/ikircikli bağlanma puanları sağlıklı
kontrollerden yüksek bulunmuştur. Kontrol grubunda bireylerinde güvensiz
bağlanan bireylerin siklotimik mizaç puanların daha yüksek olduğu saptanmıştır.
BPB
olgular ve kontrol grubu bireylerinde bağlanma biçimi puanları ile serum
oksitosin düzeyi arasında ilişki bulunamamıştır. Her iki grup için
medeni durum, eğitim durumu, aile durumu, yetiştiği ortam (kimlerin yanında
yetiştiği) değişkenleri ile güvenli veya güvensiz bağlanmalar arasında fark
gösterilememiştir.

Tartışma: Güvensiz bağlanma
biçiminin ve duygudurum bozukluklarının birbirlerini çift yönlü olarak olumsuz
etkiledikleri yorumu yapılmıştır. BPB olgularda sikotimik mizacın güvensiz
bağlanmayı artırdığı saptanmıştır. Hem bipolar olgularda hem kontrol grubunda
hipertimik mizaç puanlarının güvenli bağlanma ile ilişkili bulunması, BPB’da hipertimik
mizacın sağlıklı ilişki kurma ile bağlantılı olabileceğini düşündürmüştür. Bağlanma
biçimi puanları ile oksitosin düzeyleri arasında ilişkinin olmaması bunun
yanında olguların sendromal veya subsendromal afektif patolojilere sahip olması
bağlanma üzerine etkide mizaç özelliklerinin belirleyici olduğunu akla
getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bipolar bozukluk, bağlanma, mizaç, oksitosin

Destekleyen Kurum

SDÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

4401TU-15

Kaynakça

• 1. Kesebir S, Vahip S, Akdeniz F, Yüncü Z. Bipolar bozuklukta mizaç ile klinik özelliklerin ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 2005; 16(3): 164-169.
• 2. Insel, TR, Is social attachment an addictive disorder? Physiology & Behavior, 2003; 79(3): 351-357.
• 3. Strathearn L, Fonagy P, Amico J, Montague PR. Adult attachment predicts maternal brain and oxytocin response to infant cues. Neuropsychopharmacology 2009;34(13):2655–2666.
• 4. Uzun M, Sulu N. 0ksitosin Ve Fizyolojik Etkileri. Kafkas Univ. Vet. Fak. Derg. 2002; 8(1): 91-97
• 5. Özbaran B. and Bildik T. The Neurobiology of Attachment. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi/Turkish Journal of Child and Adolescent Mental Health, 2006; 13(3):137-144.
• 6. Erbaş O, Oksitosinin fizyolojik etkileri ve klinik uygulama alanları. İzmir Üniversitesi Tıp Dergisi, 2013(1): 45-56
• 7. Kökçü F ve Kesebir S. İki Uçlu Olgular ve Çocuklarında Bağlanma Biçiminin Mizaç, Kişilik ve Klinik Özellikler İle İlişkisi: Kontrollu Bir Çalışma. 2010
• 8. Bowlby J. Attachment and Loss: Separation, Anxiety and Anger. New York: Basic Books;1973.
• 9. Collins NL, Laurson W. Adolescents’ relationships with parents. J Lang Soc Psychol 2003; 22: 58-65.
• 10. Bowlby J. Attachment: Attachment and Loss, Volume One (Basic Books Classics) (2nd ed.). New York: Basic Books; 1983.
• 11. Tüzün O ve Sayar K. Bağlanma kuramı ve psikopatoloji. Düşünen Adam, 2006. 19(1):24-39.
• 12. Eder R, Mangelsdorf S. The emotional basis of early personality development: Implications for the seif concept, Handbook of Personality Psychology; 1997.
• 13. Karen R. Becoming attached, Oxford University Press, New York, 1998; s: 6,17-24, 41, 43, 94, 107.
• 14. Nakash-Eisikovits O, Dutra L, Westen D. Relationship between attachment patterns and personality pathology in adolescents. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 2000;41:1111–1123.
• 15. Parker G, Fairley M, Greenwood J, Jurd S, Silove D. Parental representations of schizophrenics and their association with onset and course of schizophrenia. Br J Psychiatry. 1982;141:573-81.
• 16. Bifulco A, Kwon J, Jacobs C, Moran PM, Bunn A, Beer N. Adult attachment style as mediator between childhood neglect/abuse and adult depression and anxiety. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 2006;41:796-805.709-716.
• 17. O'Kearney R. Attachment disruption in anorexia nervosa and bulimia nervosa: a review of theory and empirical research. Int J Eat Disord.1996;20:115-27.
• 18. Harnic D, Pompili M, Innamorati M, Erbuto D, Lamis DA, Bria P et al. Affective temperament and attachment in adulthood in patients with Bipolar Disorder and Cyclothymia. Compr Psychiatry. 2014 May;55(4):999-1006.
• 19. Sayın A ve Aslan S. Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 2005. 16(4):276-283.
• 20. Zweig-Frank H and Paris J. Recollections of emotional reglect and overprotection in borderline patients. American Journal of Psychiatry. 1991;148:648-651.
• 21. Wiborg IM, Dahl AA. The recollection of parental rearing styles in patients with panic disorder. Acta Psychiatr Scand 1997: Jul;96(1):58-63.
• 22. Torresani S, Favaretto E, Zimmermann C. Parental representations in drug-dependent patients and their parents. Comprehensive Psychiatry. 2000;41:123–129.
• 23. MacDonald K, Berlow R and Thomas ML. Attachment, affective temperament, and personality disorders: A study of their relationships in psychiatric outpatients. Journal of affective disorders. 2013;151(3): 932-941.
• 24. Gilbert P, McEwan K, Hay J, Irons C, Cheung M. Social rank and attachment in people with a bipolar disorder. Clinical Psychology and Psychotherapy, 2007;14, 48-53.
• 25. Joyce PR. Parental bonding in bipolar affective disorder. Journal of Affective Disorders, 1984;7(3–4), 319–324.
• 26. Rosenfarb IS, Becker J, Khan A, Mintz J. Dependency and self-criticism in bipolar and unipolar depressed women. British Journal of Clinical Psychology, 1998;37(4), 409–414.
• 27. Çorapçıoğlu A, Aydemir O, Yıldız M, Danaci AE, Köroğlu E. DSM-IV Eksen I Bozuklukları (SCID-I) İçin Yapılandırılmış Klinik Görüşme, Klinik Versiyon. Ankara, Hekimler Yayın Birliği; 1999
• 28. Vahip S, Kesebir S, Alkan M, Yazıcı O, Akiskal KK, Akiskal HS. Affective temperaments in clinically- well subjects in Turkey: initial psychometric data on the TEMPS-A. J Affect Disord 2005; 85:113-125.
• 29. Hazen C, Shaver P. Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology, 1987; 52, 511–524.
• 30. Collins NL, Read SJ. Adult attachment, working models and relationship quality in dating couples. Journal of Personality and Social Psychology, 1990;58(4), 644–663.
• 31. Kesebir S, Dereboy F, Kökçü F. Erişkin Bağlanma Biçimi Ölçeği Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. 2012.
• 32. Miklowitz DJ, Wisniewski SR, Miyahara S, Otto MW, Sachs GS. Perceived criticism from family members as a predictor of the one-year course of bipolar disorder. Psychiatry Research, 2005. 136(2):101-111.
• 33. Morriss RK, Emma van der Gucht, Lancaster G, Bentall RP. Adult attachment in bipolar 1 disorder. Psychology and Psychotherapy: theory, research and practice, 2009. 82(3):267-277.
• 34. Bifulco A, Figueiredo B, Guedeney N, Gorman LL, Hayes S, Muzik M et al. Maternal attachment style and depression associated with childbirth: preliminary results from a European and US cross-cultural study. The British Journal of Psychiatry, 2004. 184(46):31-37.
• 35. Lam D, Wright K and Smith N. Dysfunctional assumptions in bipolar disorder. Journal of affective disorders, 2004. 79(1):193-199.
• 36. Klein DN, Harding K, Taylor EB, Dickstein S. Dependency and self-criticism in depression: Evaluation in a clinical population. Journal of Abnormal Psychology, 1988;97(4):399.
• 37. Bagby MB, Schuller DR, Parker JD, Levitt A, Joffe RT, Shafir S. Major depression and the self-criticism and dependency personality dimensions. American Jonrnal of Pychiatry, 1994;151, 597-599.
• 38. Kesebir S, Kavzoğlu SÖ, Üstündağ MF. Bağlanma ve psikopatoloji. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2011; 3(2).
• 39. Ciechanowski PS, Walker EA, Katon WJ, Russo JE. Attachment theory: a model for health care utilization and somatization. Psychosom Med. 2002;64:660–7.
• 40. Mangelsdorf SC, Frosch CA. Temperament and attachment: one construct or two? Adv Child Dev Behav, 1999;27:181-220.
• 41. Brown ES. Effects of glucocorticoids on mood, memory, and the hippocampus. Annals of the New York Academy of Sciences, 2009;1179(1):41-55.
• 42. Lee HJ, Macbeth AH, Pagani JH, Young WS 3rd. Oxytocin: the great facilitator of life. Progress in neurobiology, 2009;88(2):127-151.
• 43. Dluzen DE, Muraoka S, Engelmann M, Ebner K, Landgraf R. Oxytocin induces preservation of social recognition in male rats by activating alphaadrenoceptors of the olfactory bulb. Eur. J. Neurosci. 2000;12, 760–766.
• 44. Dluzen DE, Muraoka S, Engelmann M, Landgraf R. The effects of infusion of arginine vasopressin, oxytocin, or their antagonists into the olfactory bulb upon social recognition responses in male rats. Peptides. 1998a;19(6):999-1005.
• 45. Dluzen DE, Muraoka S, Landgraf R. Olfactory bulb norepinephrine depletion abolishes vasopressin and oxytocin preservation of social recognition responses in rats. Neurosci. Lett. 1998b Oct 2;254(3):161-4.
• 46. Donaldson ZR, Young LJ. Oxytocin, vasopressin, and the neurogenetics of sociality. Science. 2008;322:900 –904.
• 47. Heinrichs M, Baumgartner T, Kirschbaum C, Ehlert U. Social support and oxytocin interact to suppress cortisol and subjective responses to psychosocial stress. Biol. Psychiatry. 2003;54, 1389–1398.
• 48. Tops M, van Peer JM, Korf J, Wijers AA, Tucker DM. Anxiety, cortisol, and attachment predict plasma oxytocin. Psychophysiology. 2007; 44, 444–449.
• 49. Nagasawa M, Kikusui T, Onaka T, Ohta M. Dog’s gaze at its owner increases owner’s urinary oxytocin during social interaction. Horm. Behav. 2008
• 50. Levine A, Zagoory-Sharon O, Feldman R, Weller A. Oxytocin during pregnancy and early postpartum: individual patterns and maternal-fetal attachment. Peptides. 2007; 28:1162–1169.
• 51. Feldman R, Weller A, Zagoory-Sharon O, Levine A. Evidence for a neuroendocrinological foundation of human affiliation: plasma oxytocin levels across pregnancy and the postpartum period predict mother-infant bonding. Psychol Sci. 2007; 18:965–970.
• 52. Baumgartner T, Heinrichs M, Vonlanthen A, Fischbacher U, Fehr E. Oxytocin shapes the neural circuitry of trust and trust adaptation in humans. Neuron. 2008;58: 639–650.
• 53. Guastella AJ, Mitchell PB, Mathews F. Oxytocin enhances the encoding of positive social memories in humans. Biol Psychiatry 2008b;64: 256–258.
• 54. Insel TR, Young LJ. The neurobiology of attachment. Nat Rev Neurosci. 2001; 2: 129–136.
• 55. Champagne F, Diorio J, Sharma S, Meaney MJ. Naturally occurring variations in maternal behavior in the rat are associated with differences in estrogen-inducible central oxytocin receptors. Proc Natl Acad Sci USA. 2001; 98: 12736–12741.
• 56. Insel TR. OxytocinFa neuropeptide for affiliation: evidence from behavioral, receptor autoradiographic, and comparative studies. Psychoneuroendocrinology. 1992; 17: 3–35.
• 57. Liu Y, Wang ZX. Nucleus accumbens oxytocin and dopamine interact to regulate pair bond formation in female prairie voles. Neuroscience. 2003; 121: 537–544.
• 58. Eşel E. Kadın ve Erkek Beyninin Farklılıkları. Klinik Psikofarmakoloji Bulteni. 2005; 15(3).
• 59. Ross HE, Cole CD, Smith Y, Neumann ID, Landgraf R, Murphy AZ et al. Characterization of the oxytocin system regulating affiliative behavior in female prairie voles. Neuroscience. 2009; 162: 892–903.
• 60. Carter CS. Neuroendocrine perspectives on social attachment and love. Psychoneuroendocrinology. 1998; 23:779–818.
• 61. Insel TR. A neurobiological basis of social attachment. Am J Psychiatry. 1997; 154:726–735.
• 62. Pedersen CA. Oxytocin control of maternal behavior. Regulation by sex steroids and offspring stimuli. Ann N Y Acad Sci. 1997;807:126–145.
• 63. McGregor IS, Bowen MT. Breaking the loop: oxytocin as a potential treatment for drug addiction. Hormones and behavior, 2012; 61(3): p. 331-339.
• 64. Fries ABW, Ziegler TE, Kurian JR, Jacoris S, Pollak SD. Early experience in humans is associated with changes in neuropeptides critical for regulating social behavior. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 2005; 102(47): p. 17237-17240.