REGULATİONS FOR THE RELATİVES OF THE MARTYRS AND DISABLED SOLDIERS WITHIN THE SCOPE OF TRANSITION TO MODERN SOCIAL SECURITY SYSTEM IN THE LAST PERIOD OF THE OTTOMAN EMPIRE AND ITS EFFECT ON THE NATIONAL STRUGGLE

Yıl 2020, Cilt: 27 Sayı: Özel Sayı 1, 29 - 37, 30.12.2020

Ali Kemal Nurdoğan

https://doi.org/10.17343/sdutfd.796605

Cited By: 2

Öz

While the social security approach in industrialized countries was created to overcome the negative effects of the risks faced by the working class and the whole society, It was developed in different conditions in the Ottoman Empire. Modern social security practices started with pension funds that regulate the disability and pension status of soldiers and officers.
This study aims to explain the development of social security practices in the modern sense until the end of the national struggle in terms of arrangements made for relatives and disabled soldiers. In the study conducted by scanning the literature, studies on the sections of the Turkish society that need social protection as a result of the long war years were examined. Modern social security systems in the world have developed primarily to provide individual economic and social security to the working class. It has improved on the basis of the relatives of the martyrs and the injured soldiers in the Turkish society, who can continue their lives without needing a community. Relatives of martyrs and wounded soldiers increased the spirituality and belief of the army during the National Struggle period, while reinforcing the trust in the new Turkish State.

Anahtar Kelimeler

social sequrity, pension fund, relatives of the martyrs, disabled people

OSMANLI İMPARATORLUĞU SON DÖNEMLERİNDE MODERN SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNE GEÇİŞ ÇALIŞMALARI KAPSAMINDA ŞEHİT YAKINLARI VE MALUL ASKERLERE YÖNELİK YAPILAN DÜZENLEMELER VE MİLLİ MÜCADELEYE ETKİSİ

Öz

Sanayileşmiş ülkelerde sosyal güvenlik yaklaşımı işçi sınıfının ve sonrasında toplumun tamamının karşılaştığı risklerin yarattığı olumsuzlukları gidermek için oluşturulmuşken; Osmanlı İmparatorluğunda farklı şartlarda gelişmiştir. Modern sosyal güvenlik uygulamalarına asker ve memurların maluliyet ve emeklilik durumlarını düzenleyen emeklilik sandıkları ile başlanmıştır.
Bu çalışma, milli mücadelenin sonuna kadar olan süreçte modern anlamda sosyal güvenlik uygulamalarının gelişimini şehit yakınları ve malul askerlere yönelik yapılan düzenlemeler yönünden ele alarak açıklamayı amaçlamaktadır. Literatür taranarak yapılan çalışmada, uzun savaş yılları sonucunda Türk toplumunun sosyal korumaya ihtiyaç duyan kesimlerine yönelik çalışmalar incelenmiştir. Dünyada modern sosyal güvenlik sistemleri öncelikli olarak işçi sınıfına bireysel ekonomik ve sosyal güvence sağlamak için gelişmiş iken Türk toplumunda şehit yakınları ve yaralı askerlerin toplum içerisinde muhtaçlık yaşamadan hayatlarını devam ettirebilmeleri temelinde gelişme göstermiştir. Şehit yakınları ve yaralı askerlere sahip çıkılması Milli Mücadele döneminde ordunun maneviyatını ve inancını artırırken, halk nezdinde yeni Türk Devletine olan güveni pekiştiren etki yaratmıştır.

Anahtar Kelimeler

sosyal güvenlik, tekaüt sandığı, şehit yakınları, malulliyet

Kaynakça

• Alper Y. Türk Sosyal Güvenlik Sistemi. Bursa: Ekin Yayınevi; 2003.
• Arıcı K, Alper Y. Sosyal Güvenlik. Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1625; 2013.
• Aydoğan E, Altuncu Z. Son Dönem Osmanlı İşgücünde Farklılık Yönetiminden Kopuş̧: Yabancılaşma Sorunu. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi 2016; 51 (2):1-23.
• Aykanat M. Osmanlı Sosyal Güvenlik Hukukunda Temel Kurumlar. T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi. 2015.
• Çerev G. Osmanlıdan Cumhuriyetin İlk (1923-1945) Dönemlerinde Sendikal Örgütlenmenin Gelişimi, Türkiye’de Kamu İşveren Sendikacılığının Gelişimi. İstanbul: Der Yayınları; 2019.
• Dilik S. Atatürk Döneminde Sosyal Politika. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 1985; Cilt 40, Sayı 1: 93-102.
• Dilik S. Sosyal Güvenliğin Tarihsel Gelişimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 1988; Cilt 43 Sayı 01: 41-80.
• Erdem E. Sanayi Devriminin Ardından Osmanlı Sanayileşme Hamleleri: Sanayi Politikalarının Dinamikleri Ve Zafiyetleri. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2016; Sayı: 48: 17-44.
• Güran T. Tanzimat Döneminde Devlet Fabrikaları. Ankara: TTK Yayınları; 1992.
• Güven T. Zonguldak Kozlu’da Kömür Madenciliği: İşletmecilik Ve Çalışma Hayatı (1848-1921). Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları No: 5; 2015.
• Güzel A, Okur AR. Sosyal Güvenlik Hukuku. İstanbul: Beta Yayınevi; 2003.
• İleri Ü. Türkiye’de Toplumsal Değişimin Çalışma İlişkileri Üzerindeki Etkileri, Ankara: Tühis Yayınları; 2009.
• Kamu Personeli Emeklilik Mevzuatı I (1876-1930). Ankara: Maliye Bakanlığı Bütçe Ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü Sayı: 1994/15; 1994.
• Kala ES. Osmanlı Sosyal Güvenlik Hukuku (1865-1923). İstanbul: Hiperlink Yayınları; 2018.
• Kara H. Sultan II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı Kara Ordusu (1876-1908). T.C. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi. 2013.
• Kaştan Y. Osmanlı İmparatorluğu’nda Kömür Ocaklarının İşletilmesi (1839-1918). Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi 2016; Cilt 2, Sayı 2; 1-22.
• Keyder Ç. Türkiye’de Devlet Ve Sınıflar, 18.B İstanbul: İletişim Yayınları; 2013.
• Köktaş A, Gölcek AG. Endüstri Devrimi Ve Osmanlı İmparatorluğu: Askeri Fabrikalaşma Örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2016; Cilt 9, Sayı 4: 95-105.
• Kulaksız MY. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (Sivil) Memurların Emeklilik Sistemi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 1999.
• Kurt M, Kuzucu K, Çakır B, Demir K. Osmanlı Sanayileşmesi Sürecinde Kurulan Devlet Fabrikaları. Otam 2016; 40 /Güz: 245-277.
• Martal A. Osmanlı İmparatorluğunda Emeklilik Ve Buna İlişkin İlk Düzenlemeler. Kebikeç 2000; Sayı 9, Yıl 5: 35-42.
• Manav N. II. Meşrutiyet’te Abdülhamid Dönemi Kadrolarının Tasfiyesi Ve Tekaüt Sandıkları. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2017; Cilt 2, Sayı 1: 240-260.
• Öğreten A. Ereğli Kömür Havzasında Bahriye Nezareti Döneminde Madenler Ve Madenciler (1865-1908). Sosyal Bilimler Dergisi 2007; Cilt 3, Sayı 5: 139-178.
• Önsoy R. 19.Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Sanayileşme Teşebbüsleri. Milli Kültür 1980; Cilt 2.
• Önsoy R. Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayi Ve Sanayileşme Politikası. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları; 1988.
• Özbek N. Cumhuriyet Türkiye’sinde Sosyal Güvenlik Ve Sosyal Politikalar. İstanbul: Tarih Vakfı; 2006.
• Özbek N. Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyal Devlet. İstanbul: İletişim Yayınları; 2011.
• Özdemir S. Türkiye'de Zorunlu Çalışma Uygulamaları. Sosyal Siyaset Konferansları 1996; 42: 181-213.
• Özger Y. Osmanlı Ordusunda Emeklilik Sistemi Ve Askeri Tekaüt Sandığı (1865-1923). İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık; 2011.
• Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazete, 11.06.1930 Tarih, Sayı:1517.
• Seyitdanlıoğlu M. Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayii (1839-1876), AÜ Dil Ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi 2009; 28 (46): 53-69.
• Şahin FK. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Harp Malûllerinin Sosyo-Ekonomik Ve Sağlık Durumları (1877-1939). T.C. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Anabilim Dalı Doktora Tezi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi. 2012.
• Şener S. Osmanlı Sanayileşme Süreci Ve Bu Süreçte Özel Girişimin Rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2007; Cilt 9, Sayı 3: 56-90.
• Şen M. Tanzimat Ve TBMM Hükümeti Döneminde Sosyal Güvenlik Hukuku Alanında Gelişmeler. Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi 2007; Atatürk’ün 125. Doğum Yılına Armağan: 55-85.
• Talas C. Toplumsal Ekonomi. Ankara: İmge Kitapevi; 1997.
• Topal M, Erdemir E, Kırlı E. Tanzimat Dönemi Sanayileşme Hareketinin Türkiye’de İşletmecilik Anlayışının Olumsuz Etkileri Hereke Fabrikası Ve Nizamnamesi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi 2012; Sayı:25: 37-64.
• Ünal Ç. Türkiye Sanayisinde Osmanlı Devleti’nin Etkileri. Çukurova Araştırmaları Dergisi 2018; 4(1): 86-106.
• Yıldırım İ. Ondokuzuncu Yüzyıl Osmanlı Ekonomisi Üzerine Bir Değerlendirme (1838-1918). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2001; Cilt: 11 Sayı: 2: 313-326.
• Yıldırım K. Osmanlı’da İşçiler (1870-1922). İstanbul: İletişim Yayınları; 2013.
• Yüksel B. Çalışma ilişkilerine Yönelik İlk Düzenleme: Dilaver Paşa Nizamnamesi̇ Ve Çalışma Hayatına Etkileri. İş Ve Hayat 2017; Sayı 6: 155-178.