Yaşlılığın Mekânsallaşması: Kadıköy Moda’daki Bir Apartman Üzerine Nitel Bir Çalışma

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 4 - 19, 31.12.2017

Murat Şentürk , Hamza Kurtkapan

Öz

Yaşlılığın mekânsallaşması, apartman, sokak, mahalle vb. mekânlarda yaşlı nüfusun artması sonucu ortaya çıkan yeni bir
durumu anlatmaktadır. Bu çalışmada, İstanbul Kadıköy ilçesindeki eski yerleşim bölgelerinden biri olan Moda semtinde
yaşayan yaşlıların, kullandıkları mekânlarla ilişkilerini incelemek ve ayrıca yaşlıların gündelik hayatlarını nasıl şekillendirdiklerini
bir apartmandan hareketle ortaya koymak amaçlanmaktadır. Bu apartmanın yaşlı nüfusun yoğun olduğu bir semtte ve
sokakta yer alması ve kendi içinde de neredeyse tamamının yaşlılara ev sahipliği yapması araştırmaya konu edilmesinde
etkili olmuştur. Araştırmada nitel araştırma geleneği içerisinde yer alan durum çalışması deseni kullanılmıştır. Bu çerçevede
14 kişi ile derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiş ve apartmanda, sokakta ve semtte gözlemlerde bulunulmuştur. Betimsel
analiz yöntemi ile değerlendirilen veriler, Michel De Certeau’nun strateji ve taktik kavramları çerçevesinde değerlendirilmiştir.
Yaşlıların, ye rinde yaşlanmanın önemli imkânlarını hâlihazırda kullanabildikleri ancak yaşlılığın mekânsallaşması sürecinde yeni
kentleşme dinamiklerinin yaşlıların taktikler geliştirmesini sınırladığı görülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Yerinde Yaşlanma, Gündelik Hayat, Yaşlılık Sosyolojisi, Kent Sosyolojisi, Mekânın Sosyolojisi

The Spatialization of Old Age: A Qualitative Study on an Apartment Building in Kadiköy’s Moda District of Istanbul

Öz

The spatialization of old age describes a novel situation that has appeared as a result of the increasing number of elderly
individuals living in apartment buildings, streets, and neighborhoods. In addition to presenting how the daily lives of elderly
individuals are shaped through taking one apartment building as an example located in the Moda district of Kadiköy, Istanbul,
this study aims to examine the relationship that the elderly living in this same district have with each other and the greater
community. Since the district of Moda has a high population of elderly individuals, this speci c apartment building’s location
on the street and in the district and the fact that it houses an almost entirely elderly population were in uential while choosing
it for examination. Following a qualitative case study design, in-depth interviews were conducted with 14 people to collect
their observations on the apartment building, the street, and the neighborhood. Descriptive analysis was used to evaluate the
data in line with the concepts of strategy and tactics developed by Michel de Certeau. The results of the study indicate that
although elderly are able to take advantage of important aging-in-place opportunities, the dynamics that new urbanization
brings to the process of spatializing old age is observed to limits their abilities to develop tactics. 

Anahtar Kelimeler

Old age, Aging-in-place, Daily life, Sociology of aging, Urban Sociology, Sociology of Space

Kaynakça

• Akbulut, M. R. (2004). Kentsel Tarih Araştırmalarında Bilgi Teknolojilerinin Kul- lanımıyla Yeni Bir Yöntem Geliştirilmesi (Kentsel Dönüşümde Kaos Kuramı ve Kadıköy- İstanbul Örneği), Doktora Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Andrews, G. J. ve Phillips, D. R. (2005). “Geo- graphical studies in ageing: progress and connections to social gerontology” pp. 7–12 in Ageing and Place: Perspectives, policy, practice, (Ed.) Gavin J. Andrews, David R. Phillips, London: Routledge. Certeau, M. D. (2008). Gündelik hayatın keş , I: eylem, uygulama, üretim sanatları (1. bsk.). Ankara: Dost Kitabevi. Cook, C. C., Martin, P., Yearns, M., & Damhorst, M. L. (2007). Attachment to “Place” and Cop-ing with Losses in Changed Communities: A Paradox for Aging Adults. org.10.16917/iusosyoloji.284544 Gardner, P. J. (2011). Natural neighborhood net- works — Important social networks in the lives of older adults aging in place. Journal of Aging Studies, 25(3), 263–271. http://doi. org/10.1016/j.jaging.2011.03.007 Horner, B., & Boldy, D. P. (2008). The bene t and burden of “ageing-in-place” in an aged care community. Australian Health Review, 32(2), 356–65. Kalaycıoğlu, S., Tol, U.U., Küçükural, Ö.,Cengiz, K. (2003). Yaşlılar ve yaşlı yakınları açısından yaşam biçimi tercihleri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Raporları. Kalınkara, V. (2000). Antropoloji ve yaşlılık, Ankara: Nobel. Kalınkara, V. (2011). Temel gerontoloji yaşlılık bili- mi. (G.Erkan ve V. Işıkhan, Ed.) Ankara: Hacet- Family and Consumer Sciences Journal, 35(3), 201–214. org/10.1177/1077727X06296794 Research http://doi. Kalınkara, V. & Arpacı, F. (2013). Yerinde Yaşlanma. VII. Ulusal Yaşlılık Kongresi kitabı içinde (s.54- 60). Karabük: Karabük Üniversitesi ve YASAD. Kearns, R. A. & Andrews, G. J. (2005). “Placing aging: Positionings in the study of older peo- ple” pp. 13–23 in Ageing and Place: Perspec- tives, policy, practice, (Ed.) Gavin J. Andrews, David R. Phillips, London: Routledge. Kemperman, A., & Timmermans, H. (2014). Green spaces in the direct living environment and so- cial contacts of the aging population. Land- scape and Urban Planning, 129, 44–54. http:// doi.org/10.1016/j.landurbplan.2014.05.003 Means, R., & Evans, S. (2012). Communities of place and communities of interest? An exploration of their changing role in later life. Ageing & Society, 32(08), 1300–1318. http:// doi.org/10.1017/S0144686X11000961 Nair, K. (2005). “The Physically aging body and Creswell, J.V. (2015). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni (2. baskı), Ankara: Siyasal Kitapevi. Cristoforetti, A., Gennai, F., & Rodeschini, G. (2011). Home sweet home: The emotional con- struction of places. Journal of Aging Studies, 25(3), 225–232. jaging.2011.03.006 http://doi.org/10.1016/j. Çolak, Ş. (2012). Kamusal Alanda Kentsel İç Mekanlar: Kent Mobilyaları ve Moda Semti Üzerine Bir Analiz ve Tasarım Önerisi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Esendemir, Ş. (2016). Türkiye’de Yerinde Yaşlanma ve Mekan Gerontolojisinin Temel Paramet- releri, Sosyoloji Dergisi 36(2), s. 411- 429 doi. 17 tepe Üniversitesi Yüksekokulu. Sosyal Hizmetler senex • Yaşlılık Çalışmaları Dergİsİ | Journal of Aging Studies the use of space” pp. 110–117 in Ageing and Place: Perspectives, policy, practice, (Ed.) Gavin J. Andrews, David R. Phillips, London: Routledge. Otrar, M., Şentürk, M. (2015). Araştırma Metod- olojisi, İstanbul’da Yaşlanmak İstanbul’da Yaşlıların Mevcut Durum Araştırması, (Ed.) Mu- rat Şentürk, Harun Ceylan, 128–229. İstanbul: Açılım Kitap. Peace, M. S., Holland, C., Kellaher, L. (2005). “Making space for identity” pp. 188–204 in Ageing and Place: Perspectives, policy, prac- tice, (Ed.) Gavin J. Andrews, David R. Phillips, London: Routledge. Phillips, David. R., Oi-Ling Siu, Anthony Yeh, & Kevin Cheng. 2005. “Ageing and the Urban Environment.” pp. 147–163 in Ageing and Place: Perspectives, policy, practice, (Ed.) Gavin J. Andrews, David R. Phillips, London: Routledge. Phillipson, C. (2007). The ‘elected’ and the ‘ex- cluded’: Sociological perspectives on the expe-rience of place and community in old age. Ageing & Society, 27(3), 321-342. doi:10.1017/S0144686X06005629 Renaut, S., Ogg, J., Petite, S., & Chamahian, A. (2015). Home environments and adaptations in the context of ageing. Ageing & Society, 35(06), 1278–1303. http://doi.org/10.1017/ S0144686X14000221 Sabia, J. (2008). There’s No Place Like Home. Re- search on Aging, 30(1), 3–35. Sixsmith, A., & Sixsmith, J. (2008). Ageing in Place in the United Kingdom. Ageing International, 32(3), 219–235. http://doi.org/10.1007/ s12126-008-9019-y Smith, A. E. (2009). Ageing in urban neighbour- hoods: place attachment and social exclusion. Portland, OR: Policy. Stones, D., & Gullifer, J. (2016). “At home it”s just so much easier to be yourself’: older adults’ perceptions of ageing in place. Ageing & Society, 36(03), 449–481. http://doi. org/10.1017/S0144686X14001214 Şentürk, M., Ceylan, H. (2015). İstanbul’da Yaşlanmak İstanbul’da Yaşlıların Mevcut Durum Araştırması, İstanbul: Açılım Kitap. Tang, F., & Lee, Y. (2011). Social Support Net-works and Expectations for Aging in Place and Moving. Research on Aging, 0164027511400631. http://doi. org/10.1177/0164027511400631 Tanner, B., Tilse, C., & Jonge, D. de. (2008). Re- storing and Sustaining Home: The Impact of Home Modi cations on the Meaning of Home for Older People. Journal of Housing For the Elderly, 22(3), 195–215. http://doi. org/10.1080/02763890802232048 Tekeli, İ. (2014). Türkiye’yi anlamanın yolu kentlerini ve demokrasisini tanımaktan geçiyor. Doğu Batı, 67, 63–84. Timmerman, S. (2012). To “age in Place or not... That is Question, Journal of Financial Service Professionals. Jan2012. vol. 66, issue:1, p. 24- 26. Tufan, İ. (2003). Modernleşen Türkiye’de yaşlılık ve yaşlanmak: yaşlanmanın sosyolojisi. İstanbul: Anahtar Kitaplar. Türkiye İstatistik Kurumu. (2014). İstatistiklerle yaşlılar 2014. Ankara: Yazar. WHO | Global age-friendly cities: a guide. (2007). Retrieved March 29, 2016, from http://www. who.int/ageing/publications/age_friendly_ cities_guide/en/ Wiles, J. L., Leibing, A., Guberman N., Reeve, J., & Allen, R. E. S. (2011). The meaning of “aging in place” to older people. The Gerontologist, 52(3), 357-366.