1923 Yılındaki İktisat Kongresinin İsim Karmaşası: İzmir İktisat Kongresi Mi, Türkiye İktisat Kongresi Mi

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 2, 76 - 88, 31.08.2024

Cihan Güneş

Öz

Türkiye’nin erken Cumhuriyet döneminin iktisat tarihi literatüründe en çok incelenen konulardan biri 1923’te yapılan iktisat kongresidir. Fakat bu kongre hem akademik literatürde hem de bürokraside farklı isimlerle adlandırılmaktadır. Bunlar; Türkiye İktisat Kongresi, İzmir İktisat Kongresi ve Birinci İzmir İktisat Kongresi’dir. Resmi tutanakları devlet arşivlerinde bulunmayan 1923 kongresinin gerçek ismi dönemin ulaşılabilen kaynakları incelenerek araştırılmıştır. Dönemin arşiv belgelerinde ve tüm yetkili kişilerin ifadelerinde kongrenin adının “Türkiye İktisat Kongresi” olduğu ortaya çıkmıştır. “İzmir İktisat Kongresi” ifadesi dönemin bazı gazetelerinde yer almış fakat resmi kayıtlara geçmemiştir. Bu yanlış ifade günümüzde de çeşitli şekillerde devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye İktisat Kongresi, İzmir İktisat Kongresi, Erken Cumhuriyet Dönemi.

Kaynakça

• I. Devlet Arşivleri
• BCA, 5-29-17, 04.02.1923
• BCA, 64-431-8, 10.03.1923
• TBMM Zabıt Ceridesi, Cilt: 27, Devre: I, İçtima Senesi: 8, 05.02.1339; TBMM Zabıt Ceridesi, Cilt: 27, Devre: I, İçtima Senesi: 8, 12.02.1339; TBMM Zabıt Ceridesi, Cilt: 28, Devre: I, İçtima Senesi: 4, 08.03.1339
• II. Gazete Arşivi
• Hakimiyet-i Milliye, 6 Şubat 1923; Hakimiyet-i Milliye, 9 Kânunusani 1923
• İkdam, 29 Kânunusani 1923; İkdam, 14 Şubat 1923; İkdam, 24 Şubat 1923
• İleri, 15 Şubat 1339; İleri, 9 Şubat 1339
• Tanin, 16 Şubat 1339
• Tevhid-i Efkâr, 21 Kânunusani 1923; Tevhid-i Efkâr, 5 Şubat, 1923; Tevhid-i Efkâr, 12 Şubat 1923
• Vakit, 5 Kânunusani 1923; Vakit, 17 Kânunusani 1923; Vakit, 21 Kânunusani, 1923; Vakit, 9 Şubat 1923; Vakit, 18 Şubat 1923; Vakit, 25 Şubat 1923; Vakit, 18 Şubat, 1923
• III. Telif Eserler
• 2. Türkiye İktisat Kongresi, Açılış-Kapanış Oturumları ve Komisyon Raporları, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayın no: 1859, 2-7 Kasım 1981
• 2004 Türkiye İktisat Kongresi, Açılış ve Kapanış Oturumları DPT Yayınları, Basım yılı belirtilmemiştir.
• 3. İzmir İktisat Kongresi, 4-7 Haziran 1992, Açılış Konuşmaları, DPT Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 1993
• AFETİNAN, A., İzmir İktisat Kongresi, TTK Basımevi, Ankara, 1989
• AKALIN, Güneri, Atatürk Dönemi Maliye Politikaları, T.C. Maliye Bakanlığı, Ankara, 2008
• ANIT, Yüksel, 1930’lu Yılların Kalkınma Politikaları Bağlamında İzmir İktisat Kongresinin Orta Tabakanın Kalkınmasındaki Tarihsel Önemi, İstanbul Rumeli Üniversitesi, SBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2020.
• ARALOV, Semyon İvanoviç, Bir Sovyet Diplomatının Türkiye Anıları 1922-1923, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Baskı, 2010
• AYTEKİN, Ece, İzmir İktisat Kongresi’nden Dünya Ekonomik Bunalımına İzmir’de Tarımsal Etkinlikler, Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Cumhuriyet Tarihi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2009;
• BAĞDADİ, Rıfat Erdinç, Birinci İzmir İktisat Kongresi Ekonomik Felsefenin Türk Ekonomisine Yansımalarının Analizi, Dokuz Eylül Üniversitesi, SBE, İktisat Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2010
• BAŞAR, Ahmet Hamdi, "İzmir İktisat Kongresi", Barış Dünyası, Sayı:55, 1966
• BAŞAR, Ahmet Hamdi, Ahmet Hamdi Başar’ın Hatıraları 1: Gazi Bana Çok Kızmış, İstanbul Üniversitesi Bilgi Üniversitesi Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2007
• BORATAV, Korkut, Türkiye iktisat Tarihi 1908-2007, İmge Kitapevi, 13. Baskı, 2009
• ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye’de Liberalizmin Doğuşu, Uygarlık Yayınları, İstanbul, 1982
• İktisat Esaslarımız, Anadolu Matbaası, İzmir, 1339 1923
• İzmir İktisat Kongresinden Türk Tüccarının İstedikleri, Evkaf-ı İslamiye Matbaası, İstanbul, 10 Şubat 1339 1923
• KAZGAN, Gülten, Tanzimattan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, 2006
• KEPENEK, Yakup ve Nurhan Yentürk, Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitapevi, 12. Baskı, 2001
• KURUÇ, Bilsay, Mustafa Kemal döneminde Ekonomi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, 2018
• ÖKÇÜN, A. Gündüz, Türkiye İktisat Kongresi, 1923-İzmir, Sermaye Piyasası Kurulu, Yayın no:59, 4. Baskı, Ankara, 1997
• SARÇ, Ömer Celal, “Atatürk Döneminde Türkiye Ekonomisi ve İktisat Politikaları”, Çağdaş Düşüncenin Işığında Atatürk, İstanbul, 1983
• SEVER, Murat, Devletçilik Liberalizm Tartışmaları ve İstanbul Tüccar Derneği, Marmara Üniversitesi, SBE, İktisat Anabilim Dalı, İktisat Tarihi Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2004
• ŞAHİNKAYA, Serdar, “Birinci Türkiye (İzmir) İktisat Kongresinin Hatırlattıkları”, Tarım ve Mühendislik, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Sayı:131, Ekim-Aralık, 2020
• TOKGÖZ, Erdinç, Türkiye İktisat Kongresi mi? İzmir İktisat Kongresi mi?, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 18, Sayı 1, 2000
• TOPRAK, Zafer, Atatürk: Kurucu Felsefenin Evrimi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2020
• Türkiye’nin Ekonomi-Politiği 1923-2007, Ed: Mehmet Dikkaya, Deniz Özyakışır, Adem Üzümcü, Orion Kitapevi, Ankara, 2008
• TÜRKYILMAZ, Ubeydullah, Birinci İzmir İktisat Kongresi ve Hukuki Etkileri, İstanbul Üniversitesi, SBE, Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2013
• ÜNLÜ, Deniz, İzmir İktisat Kongresi, Kongre Öncesi Ekonomik Görünüm ve Türkiye Ekonomisine Etkileri, Uşak Üniversitesi, SBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak, 2012