OSMANLI ORDUSUNDA BİR İNGİLİZ SUBAYI: GENERAL SİR WİLLİAMS FENWİCK VE ANADOLU İSTİHKÂMLARININ İNŞASINDAKİ ROLÜ

Yıl 2021, Sayı: 1, 34 - 48, 29.09.2021

Osman Ülkü

Öz

Osmanlı İmparatorluğu; doğu ve batı sınırlarında 1720 İran saldırısı sonrasında başlayan toprak kayıpları ile birlikte güçlü müttefik arayışlarını, önce İngiltere sonrada Fransa ile yakınlaşarak devam ettirmeye çalışmıştır. Bu yakınlaşmalar özellikle 1800’lü yıllarda, askerîmalzeme ve askerîuzman eğitimi şeklinde artarak devam etmiş, bu desteklerle ordunun modernizasyonu ve hareket kabiliyeti artırılmaya çalışılmıştır. Müttefik olunan bu ülkeler: topçu ocaklarının kurulup geliştirilmesi, modern ateşli silahların temin edilmesi, çağa uygun yeni savunma sistemlerinin geliştirilmesi, askerlerin eğitilmesi gibi pek çok alanda yenilik çalışmalarına müdahale etmişlerdir. İngiliz vatandaşı General Sir Williams Fenwick’de Osmanlı ordusuna bu maksatla gönderilen bir yüzbaşı olarak göreve başlamıştır. 1842 ve 1855 yılları arasında 13 yıl hareket subayı olarak çalışmış, 1853-1855 Osmanlı-Rus Harbi’nde Doğu Anadolu’nun savunulması konusunda görevlendirilmiş, Kars ve Ardahan şehirlerinin tabyalı tahkimatlarla donatılmasına önayak olmuştur. Kendi adıyla anılan Williams Tabyası’nın da içinde olduğu Kars Çakmak Doğu Kışlası üzerine kurulan beş tabya ve 1500 metre uzunluğundaki “İngiliz Hattı” olarak anılan hendekle Rus ordusuna karşı büyük bir direniş sergilemiştir. Topçu yüzbaşı olarak geldiği Osmanlı ordusunda, binbaşı, miralay, albay ve ferikliğe kadar yükselen Williams’a ayrıca paşalık unvanı da verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

General Williams Fenwick, Williams Tabya, Kars

A British Officer in the Ottoman Army: General Sir Williams Fenwick andTheir Role in the Construction of the Anatolian Forts

Öz

The Ottoman Empire had tried to continue its search for a strong ally, which started with the territorial losses that started after the attack of Iran on its eastern borders, by getting close to first England and then France. Theseconvergences, especially in the 1800s, continued increasingly as military equipment and military specialist trainings, and the modernization and mobility of the army was tried to be increased with these supports. These allied countries intervened in innovative studies in many areas such as establishment and development of artilleries, procurement of modern firearms, development of new defence systems suitable for the period and training of the soldiers. General Sir Williams Fenwick, an Englishman, startedhis duty as a captain sent to the Ottoman army for this purpose. He worked as an operations officer for 13 years between the years 1842 and 1855, and was assigned to defend the Eastern Anatolia during the 1853-1855 Ottoman-Russian War. He pioneered in theequipment of the cities Kars and Ardahan with bastion fortifications. He put up a great resistance against the Russian army in the five bastions built on the Kars Çakmak Eastern Barracks, including the Williams Bastion, which is named after him, and in the 1500 meters long trench known as “British Trench”. Williams, who came to the Ottoman army as an artillery captain, had rose to the ranks of major, miralay, colonel and general, and was also given the title of pasha.

Anahtar Kelimeler

General Williams Fenwick, Williams Bastion, Kars

Kaynakça

• Allen, W.E.D. ve Muratoff,P. (1996). 1828-1921 Türk-Kafkas sınırındaki harplerin tarihi,
• B.O.A. Dahiliye Defteri,Numara 20124, 20379, 20800.
• Chisholm, H. (1911). Williams,Sir Williams Fenwick.Ansiklepedia Britannica, (28):683.
• Halpenny, G. F. (1982). Williams, Sir Williams Fenwick.Kanada Biyografi SözlüğüXI. 224.
• Hamilton,R.(1900).Williams,WilliamFenwick.Ulusalbiyografisözlüğü.61.
• Kırzıoğlu, M.F.(1955). 100. yıldönümü dolayısıyla: 1855 Kars zaferi.
• (Kurdoğlu), Yüzbaşı Fevzi. (1927). 1853-1855 Türk-Rus Harbi ve Kırım Seferi.
• Küçük, C. (1992). Abdülaziz Maddesi.DİAI. 61-63
• .Lake, A. (1859).Defence of Kars:Historical and Military.
• Mathew,H.C.G.(1900).Williams,SirWilliamFenwick.OxfordUlusalBiyografiSözlüğü.187.Meclis-i Vala 126 Numaralı Vesikası.
• Sandwith, H. (1856). A Narrative the Siege of Kars.
• Troubetzköy,A.(2006).KırımSavaşı-modernçağdasavaşanbirortaçağçatışmasınınnedenlerivesonuçları.Constable&RobinsonLtd.
• Ülkü, O. (2005). Kars ve Ardahan tabyaları.[Yayımlanmamış doktoratezi].Atatürk Üniversitesi.
• Ünal, S.(1976). 1831-1841 Yılları arasında Türk-İngiliz politik ilişkileri.VIII. Türk Tarih Kongresi,(III):1545-1559.
• Zalkitsehine, S. (1858).Kars et la General Williams: Response au Liure Bleu.