Demokrasi ve Temsil: Paradoksu Rousseau Üzerinden Okumak

Year 2020, Volume: 29 Issue: 2, 403 - 430, 30.10.2020

Metin Özkan

https://doi.org/10.26650/siyasal.2020.29.2.0030

Abstract

Bu çalışmanın amacı, modern devlet olgusunun belirmesi ekseninde yöneten-yönetilen kurgusunun dayandığı demokrasi anlayışındaki yurttaş tahayyülünün, en üst iktidar formunda “var edilmesi” sorununu Jean-Jacques Rousseau’nun teorik çizgisinde incelemeye tabi tutmaktır. İngiliz, Amerikan ve Fransız devrimleriyle görünür olan temsili demokrasilerde meşruiyet kıstası olarak egemenliğin sahibi halkın kendisini ilgilendiren siyasal süreçlerde karar verici pozisyonda olmayışı, temsili rejimlerin gerçekte “demokratik” olup olmadığına yönelik tartışmaları da beraberinde getirir. Demokratik devrimlerin ardından temsil ile demokrasinin eşanlı/eşzamanlı düşünülmesi ekseninde görünür olan paradoksal birliktelik, döngüsel olarak bir yüzüyle geçmişe diğer yüzüyle geleceğe bakan Roma tanrısı Janus’a benzetilebilir. Temsili demokrasi anlayışında meşruiyet zemininin, mevcuttaki halk adına soyut bir kurgu olan ulusal “bir”liğe dayanması ve bu dayanak noktasını temsil pratiği aracılığıyla inşa etmesi demokrasi ve temsil paradoksal birlikteliğini, “Modern Janus” kavramından hareketle analiz etmeyi mümkün hale getirir. Temsili demokrasinin yöneten-yönetilen ilişkisindeki kurgusu teorik düzlemde takip edildiğinde ise demokrasi ile temsil kavramları bağlamında analiz edilebilecek paradoksun nasıl ve hangi şartlarda ortaya çıktığını belirgin hale getirecektir. Bu haliyle temsili demokrasinin bir yüzüyle bireyi özneleştiren diğer yüzüyle de nesneleştiren “Modern Janus” olduğu iddiasıyla çalışmada, Rousseau’nun Toplum Sözleşmesi ekseninde, temsil ve demokrasi olgularının paradoksal birlikteliği analiz edilecektir.

Keywords

Demokrasi, temsil, temsili demokrasi, Rousseau, Toplum Sözleşmesi

Supporting Institution

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Democracy and Representation: Interpreting the Paradox Through Rousseau

Abstract

This study aims to examine the problem of “creating” citizen envisagement within a democracy. Its reference point for this is based on the ruler-governed construct within the framework of the occurrence of modern State phenomena in the utmost rulership form as considered through the theoretical perspective of Jean-Jacques Rousseau. The fact that the people who are the sovereign force with regards to the policies they are engaged in are not in a position of decision-making, which is a benchmark of constitutionalism in representative democracy and thus brings about the controversy as to whether or not these representative regimes are legitimately democratic. After the English, American and French Revolutions, the paradoxical co-occurrence of representation and democracy, which can be seen when they are considered simultaneously, can be seen to resemble the Roman God Janus with its cynically retro- and forward-looking faces. It is possible to analyze the paradoxical co-occurrence of representation and democracy with reference to the notion of a “Modern Janus” because the ground of legitimacy in the conception of representative democracy is not only based on an abstract fiction of national unity for the presently existing public, but also because this base is constructed through the practice of representation. When the fiction of representative democracy in the relationship between the ruler and ruled is traced theoretically, it becomes apparent how and under which conditions the occurrence of the paradox to be analyzed in the context of the notions of democracy and representation emerges. The paradoxical association of representation and democracy will be analyzed in reference to Rousseau’s Social Contract through the suggestion that such representative democracy is a Modern Janus, which on the one hand regards individuals as a subject while also objectifying them on the other hand.

Keywords

Democracy, representation, representative democracy, Rousseau, Social Contract

References

• Abeles, M. (2012). Devletin Antropolojisi. (Çev. N. Ökten). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Ağaoğulları, M. A. (1989). “Demokratik Mitoslar: Halk-Ulus Egemenliği ve Siyasal Temsil”, II. Ulusal Bilimler Kongresi, ss. 21-30.
• Ağaoğulları, M. A. (2006). Ulus-Devlet ya da Halk Egemenliği. Ankara: İmge Kitabevi.
• Akal, C. B. (2002). “Rousseaucu Cumhuriyet Spinozacı Devlete Karşı”, Toplum Bilim, S: 92, ss. 105-119.
• Akkın, İ. O. (2020). “Rousseau’da Demokrasi: Otonomi ve Katılım”, Demokrasi Felsefesi: Klasik ve Modern Yaklaşımlar. (Edt. İ. Serin). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Althusser, L. (2007). Politics and History: Montesquieu, Rousseau, Marx. New York: Verso Books.
• Baker, K. M. (1990). “Representation Redefined”, Inventing the French Revolution. New York: Cambridge University Press.
• Barber, B. (1995). Güçlü Demokrasi. (Çev. M. Beşikçi). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Beetham, D. (2006). “Political Legitimacy”, The Blackwell Companion to Political Sociology. (Edt. K. Nash and A. Scott), USA: Blackwell Publishing.
• Benhabib, S. (1999). Demokrasi ve Farklılık: Siyasal Düzenin Sınırlarının Tartışmaya Açılması. (Der. S. Benhabib), (Çev. Z. Gürata ve C. Gürsel). İstanbul: Demokrasi Kitaplığı.
• Beriş, H. E. (2014). Egemenlik: Bir Kavramın Geçmişi, Bugünü ve Geleceği. İstanbul: Tezkire.
• Birch, A. H. (1971). Key Concepts in Political Science: Representation. USA: Pall Mall Press.
• Burdeau, G. (1964). Demokrasi. (Çev. B. N. Esen). Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Castiglione, D. (2012). “A New Agenda for Democratic Representation?”, Politics & Gender, C: 8, S: 4, ss. 518–523.
• Cullen, D. E. (1993). Freedom in Rousseau’s Political Philosophy. USA: Northern Illinois University Press.
• Çelebi, A. (2012). “Demokratik Bir Anayasanın Siyasal Yapı Taşları: Halk Egemenliği ve Siyasal Temsilin Demokratikleştirilmesi”, Toplum Bilim, S: 124, ss. 37-60.
• Dahl, R. A. (2001). Demokrasi Üstüne. (Çev. B. Kadıoğlu). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Dahrendorf, R. (2015). Demokrasinin Bunalımları. (Çev. E. Zeybekoğlu). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Deflem, M. (2008). Sociology of Law. New York: Cambridge University Press.
• Dewey, J. (1997). Democracy and Education. New York: Macmillan.
• Diamond, L. (1995). “Demokrasinin Üç Paradoksu”, Demokrasinin Küresel Yükselişi. (Haz. L. Diamond ve M. F. Plattner), (Çev. M. Turhan). Ankara: Yetkin Yayınları.
• Dovi, S. (2011). “Political Representation”, The Standford Encyclopedia of Philosophy. (Edt. E. Zalta). http://plato.stanford.edu/entries/political-representation/#toc , (Erişim Tarihi: 19.07.2016).
• Dun, F. (2010). Freedom, Liberty, Autonomy. https://users.ugent.be/~frvandun/Texts/Articles/FVD_FREEDOM.PDF, (Erişim Tarihi: 24. 11. 2019).
• Duverger, M. (1993). Siyasi Partiler. (Çev. E. Özbudun). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Dworkin, R. (2006). “Liberalizm”, Liberaller ve Cemaatçiler. (Der. A. Berten, P. Silveira ve H. Pourtois), (Çev. E. Özkaya). Ankara: Dost Kitapevi.
• Esgün, T. G. (2016). Otoriteden Otonomiye: Yasa ve Özgürlük. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Esposito, R. (2018). Communitas. (Çev. O. Kartal). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Greiff, P. (2000). “Deliberative Democracy and Group Representation”, Social Theory and Practice, C: 26, S: 3, ss. 397-415.
• Gürleyen, S. (2012). Siyasi Temsil Teorisi: Kavram, Tarih, Felsefe. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Habermas, J. (2001). İletişimsel Eylem Kuramı. (Çev. M. Tüzel). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Hakyemez, Y. Ş. (2003). “Çoğunlukçu Demokrasi Anlayışı, Rousseau ve Türk Anayasaları Üzerine Etkisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 52, S: 4, ss. 69-92.
• Hamilton, A., Madison, J. ve Jay, J. (2018). The Federalist Papers. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Hobbes, T. (2018). De Cive. (Çev. C. D. Zarakolu). (3. Baskı). İstanbul: Belge Yayınları.
• Işık, N. E. (2008). “Ortak Bağın Tesisi İçin Eleştirel Cumhuriyet”, Doğu Batı Dergisi, C: 47, S: 1, ss. 83-105.
• Judge, D. (1999). Representation: Theory and Practice in Britain. London: Roudledge Press.
• Keane, J. (2009). The Life and Death of Democracy. London: Simon & Schuster Publishing.
• Kelsen, H. (2019). Demokrasi: Doğası ve Değeri. (Çev. Y. Uysal). Ankara: Dost Kitabevi.
• Kılınç, Z. (2019). “Hobbes, Rousseau ve Madison’un Hizip Anlayışları ve Sundukları Çözümler”, International Journal of Political Studies, C: 5, S: 3, ss. 220-228.
• Laclau, E. ve Mouffe, C. (2008). Hegemonya ve Sosyalist Strateji: Radikal Demokratik Bir Politikaya Doğru. (Çev. A. Kardam). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lefort, C. (1998). Democracy and Political Theory. (Trans. D. Macey). Cambridge: Polity Press.
• Lipset, S. M. (1964). Siyasi İnsan. (Çev. M. Tunçay). Ankara: Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları.
• Lipson, L. (1999). “Demokrasinin Felsefesi”, Sosyal ve Siyasal Teori. (Edt. A. Yayla). (2. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Machiavelli, N. (1993). Prens. (Çev. N. Güvenç). İstanbul: Anahtar Kitaplar.
• Machiavelli, N. (2009). Söylevler. (Çev. A. Tolga). İstanbul: Say Yayınları.
• Macpherson, C. B. (1976). The Real World of Democracy. New York: Oxford University Press.
• Manin, B. (1997). The Principles of Government. New York: Dover Publications.
• Mayo, H. (1964). Demokratik Teoriye Giriş. (Çev. E. Kongar). Ankara: Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları.
• Mill, J. S. (2017). Demokratik Yönetim Üzerine Düşünceler. (Çev. Ö. Orhan). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Miller, J. (1984). Rousseau: Dreamer of Democracy. New Haven: Yale University Press.
• Mouffe, C. (2015). Demokratik Paradoks. (Çev. C. Aşkın). (3. Baskı). Ankara: Epos Yayınları.
• Özkan, M. (2019). Modern-Demokratik Devlette Siyasal Temsil. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztürk, A. (2005). “Radikal Demokrat Önerinin Eleştirisi”, Cogito, S: 43, ss. 61-88.
• Öztürk, A. (2020). “Egemenliğin Cumhuriyetçi Yapı Sökümü: Machiavelli, Rousseau ve Ulus Devlet”, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, S: 58, ss. 85-106.
• Paine, T. (2017). İnsan Hakları. (Çev. M. O. Dostel). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Parekh, B. (1993). “The Cultural Particularity of Liberal Democracy”, Prospects for Democracy. (Edt. D. Held). Oxford: Polity Press.
• Parry, G. (1995). “Autonomy and the Citizen”, Rousseau and Liberty. (Edt. R. Wokler). Manchester: Manchester University Press.
• Pitkin, H. F. (2004). “Representation and Democracy: Uneasy Alliance”, Scandinavian Political Studies, C: 27, S: 2, ss. 335–342.
• Pitkin, H. F. (2014). Temsil Kavramı. (Çev. S. Erkoç). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Kültür Yayınları.
• Popper, R. K. (2018). Açık Toplum ve Düşmanları. (Çev. M. Tunçay ve H. Rızatepe). Ankara: Liberte Yayınları.
• Riley, P. (1970). “A Possible Explanation of Rousseau’s General Will”, The American Political Science Review, C: 64, S: 1, ss. 86-97.
• Rosanvallon, P. (2011). Democratic Legitimacy: Impartiality, Reflexivity, Proximity. New Jersey: Princeton University Press.
• Rousseau, J. J. (1982). Toplum Sözleşmesi. (Çev. V. Günyol). İstanbul: Adam Yayınları.
• Rousseau, J. J. (2006). İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı. (Çev. R. N. İleri). İstanbul: Say Yayınları.
• Rousseau, J. J. (2008). Anayasa Projeleri. (Çev. İ. Yerguz). İstanbul: Say Yayınları.
• Rousseau, J. J. (2009). Emile. (Çev. Y. Avunç). İstanbul: İş Kültür Yayınları.
• Sacchetti, F. (2010). Political Representation. http://www.imtlucca.it/_documents/courses/005794-ML8TI- Political_ Representation.pdf, (Erişim Tarihi: 19.06.2018).
• Sarıca, M. (1969). Fransa ve İngiltere’de Emredici Vekâletten Yeni Temsil Anlayışına Geçiş. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Sarıca, M. (1987). 100 Soruda Siyasi Düşünce Tarihi. (5. Baskı). İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Sartori, G. (1977). Demokrasi Kavramı. (Çev. D. Baykal). Ankara: Siyasi İlimler Türk Derneği Yayınları.
• Sartori, G. (2014). Demokrasi Teorisine Geri Dönüş. (Çev. T. Karamustafaoğlu ve M. Turhan). (2. Baskı). İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• Schmidt, M. G. (2002). Demokrasi Kuramlarına Giriş. (Çev. E. Köktaş). (2. Baskı). Ankara: Vadi Yayınları.
• Schmitt, C. (2006). Parlamenter Demokrasinin Krizi. (Çev. A. E. Zeybekoğlu). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Schumpeter, J. A. (2007). Kapitalizm Sosyalizm ve Demokrasi. (Çev. H. İlhan). Ankara: Alter Yayıncılık.
• Schwartz, N. L. (1988). Political Representation and Community. Chicago: Chicago University Press.
• Sieyès, E. J. (2005). ‘Üçüncü Sınıf’ Nedir?. (Çev. İ. Birkan). Ankara: İmge Kitabevi.
• Şaylan, G. (1998). Demokrasi ve Demokrasi Düşüncesinin Gelişmesi. Ankara: TODAİE.
• Şenel, A. (2004). Siyasal Düşünceler Tarihi. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Tannenbaum, D. G. ve Schultz, D. (2013). Siyasi Düşünce Tarihi. (Çev. F. Demirci). (8. Baskı). Ankara: Adres Yayınları.
• Thompson, M. J. (2017). “Autonomy and Common Good: Interpreting Rousseau’s General Will”, International Journal of Philosophical Studies, C: 25, S: 2, ss. 266-285.
• Touraine, A. (2000). Demokrasi Nedir?. (Çev. O. Kunal). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Türk, H. B. (2016). “Murray Bookchin’in Siyasal Düşüncesinde Rousseau’nun İzleri”, FLSF, S: 22, ss. 147-162.
• Uygun, O. (2014). Demokrasi: Tarihsel, Siyasal ve Felsefi Boyutlar. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Vergin, N. (2000). Din, Toplum ve Siyasal Sistem. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Wood, E. M. (2009). Yurttaşlardan Lordlara. (Çev. O. Köymen). İstanbul: Yordam Kitap.
• Wood, E. M. (2012). Özgürlük ve Mülkiyet. (Çev. O. Köymen). İstanbul: Yordam Kitap.
• Zagorin, P. (2003). “Republicanism”, British Journal for the History of Philosophy, C: 11, S: 4, ss. 701-714.