İslamcı Dergilerin 1980’lerde Türkiye’deki Hükümet Politikalarına Bakışı

Year 2022, Volume: 31 Issue: 2, 217 - 234, 08.11.2022

Güven Gürkan Öztan

https://doi.org/10.26650/siyasal.2022.31.1061470

Abstract

Bu çalışma, İslamcılar arasındaki çeşitli politik tutumları, hükümet politikalarıyla karşılıklı etkileşimi hesaba katarak açığa çıkarmayı hedeflemektedir. Bu hedef çerçevesinde, ANAP’ın tek başına hükümette olduğu 1983-1991 arası dönemde, entelektüel-politik tartışmaları içeren seçilmiş İslamcı süreli yayınları temel alarak, belirli başlı İslamcı grupların ANAP hükümetlerinin politikalarına yönelik bakışını irdelemektedir. Önce 1980’lerde İslami çevrelerin politik pozisyonları serimlenecek daha sonra İslami grupların ve İslamcı yazarların yürüttüğü temel tartışmalar ve hükümete yönelik eleştirileri incelenecektir. Bu çerçevede döneme damgasını vuran ve Batılılaşma ekseninde tartışılan üç boyut belirlenmiştir. İlk boyut, ekonomik alandaki gelişmelere dairdir: İslamcıların bir yönüyle neoliberal politikalardan dolaylı olarak istifade ettiği diğer yandan bu politikaları çeşitli yönlerden eleştirdiği gösterilecektir. İkinci boyut kültürel alana dairdir: İslamcı gruplar hükümetin bireyci-hazcı eğilimleri teşvik ettiğini iddia ederken eğitimin ve kültürün İslamileştirilmesi için hükümeti daha fazla adım atmaya davet etmiştir. Üçüncü boyut dış politika alanıdır: İslamcı grupların ANAP’ın dış politika tercihlerini etkilemeye gayret ettikleri, AT üyeliğine dair tartışmalar üzerinden kanıtlanmaya çalışılacaktır.

Keywords

İslamcılık, Anavatan Partisi, neoliberalizm, İslami cemaatler, İslamcı yayınlar

Islamists on Wire: The View of Islamist Journals Towards Government Policies in Turkey During the 1980s

Abstract

This paper aims to extrapolate the different political stances of Islamist actors with respect to their reciprocal interaction with the ANAP governments in the 1980s in Turkey. Based on a selection of Islamist publications, this article analyzes the views of prominent traditional Islamic groups such as Erenköy and İskenderpaşa orders and Islamist authors about government policies during the period between 1983-1991 in which the ANAP governed as the single party. The analysis will take place on three subjects that shaped the aforementioned period as well as the entirety of Turkish-Ottoman modernization. The subject of economy reveals that Islamists benefitted from neoliberal policies while taking a critical position towards it. In terms of culture, as the second subject, Islamists criticized the ANAP governments for encouraging individualist-hedonistic tendencies and invited them to Islamize the realms of education and culture. The subject of international relations, on the other hand, was dominated by Turkey’s possible accession to the European Community (EC) on which various Islamist groups tried to have an impact by steering the ANAP’s foreign policies.

Keywords

Islamism, Motherland Party, Neoliberalism, Islamic communities, Islamist publications, İslamcılık, Anavatan Partisi, neoliberalizm, İslami cemaatler, İslamcı yayınlar

References

• Ahmad, F. (1985). The Transition to Democracy in Turkey. Third World Quarterly, Vol. 7, No. 2 April, pp. 211-226.
• Ak, H. (1984). Katma Değer ve Gümrük Vergileri Pahalılığa Sebep. İslam, No: 7, Mart, pp. 41.
• Akın, C. (1985). Enflasyon ve Çözüm Yolları. İslam, No: 27, Kasım, pp. 45-47.
• Aktaş, C. (1986a). Müstehcenlik: Havanda Dövülen Su. Girişim, No: 8, Mayıs, pp. 20-21.
• Aktaş, C. (1986b). Müslümanın Magazin Merakı. Girişim, No: 7, Nisan, pp. 26-27.
• Akyazılı, A. (1986). Nizam-ı Cedid’den Ortak Pazar’a. İslam, No: 36, Ağustos, pp. 44-47.
• Altınoluk (1990). Batı’da İslam Korkusu, Türkiye Korkusu. No: 54, Ağustos, pp. 42
• Balkır, C. (2001). International Relations: From Europe to Central Asia. Turkey Since 1970: Politics, Economics and Society (ed. Debbie Lovatt), New York: Palgrave Macmillan.
• Bayram, M. (1987). İslam’ın Güzelliği. Altınoluk, No: 17, Temmuz, pp. 27.
• Brown, J. (1988). The Politics of Transition in Turkey. Current History, Vol. 87, No. 526, pp. 69-72, 82-83.
• Cabıoğlu, M. K. (1983). Ekonomi ve İslam. Hilal, No: 20, Ocak, pp. 50-57.
• Canbaz, F. (1987). Faiz Canavarı. Hilal, No: 25, Nisan, pp. 10-12.
• Çağlı-Kaynak, E. (2019). 12 Eylül Sonrası ‘İdeal Aile’ Kurgusu. Toplum ve Bilim, No: 148, pp. 41-61.
• Çakan, İ. L. (1989). Faizin Tozu. Altınoluk, No: 46, Aralık, pp. 8-9.
• Çakır, R. (1995). Ayet ve Slogan: Türkiye’de İslami Oluşumlar. İstanbul: Metis Yayınları
• Çelikkol, A. (1986). Çağdaş Ahlâk ve Cinsel Özgürlük. Kadın ve Aile, No: 10, Ocak, pp. 6-7.
• Diriliş (1988). Enflasyon II. Cilt: 7, No: 9, Eylül, pp. 1&15.
• Döndüren, H. (1989). Faizsiz ve Daha Sağlıklı Bir Ekonomi. Altınoluk, No: 46, Aralık, pp. 19-21.
• Duman, D. (1994). Türkiye’de İslamcı Yayıncılık. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, No: 4, pp. 77-94.
• Dülgeroğlu, İ. (1984). Kapitalist İktisadi Gelişmenin Maliyeti, İslam, No: 7, Mart, pp. 32-34.
• Eligür, B. (2010). The Mobilization of Political Islam in Turkey. New York: Cambridge University Press
• Ergüder, Ü. (1991). The Motherland Party: 1983-1989. Heper, M., Landau, J., (Ed.), Political Parties and Democracy in Turkey, London, NY: I.B. Tauris and Co. Ltd. Publsihers, pp. 152-169.
• Gök, H. (1987). Niçin Avrupa Topluluğu (AT) Değil?. Mektup, No: 31, Ağustos, pp. 16-17.
• Günes-Ayata, A. & Ayata, S. (2001). Turkey’s Mainstream Political Parties on the Centre-Right and Centre-Left. Turkey Since 1970: Politics, Economics and Society (ed. Debbie Lovatt), New York: Palgrave Macmillan.
• Günes-Ayata, A. (2003). From Euro-scepticism to Turkey-scepticism: Changing Political Attitudes on the European Union in Turkey. Journal of Southern Europe and the Balkans, 5:2, pp. 205-222.
• Gündoğan, H. (1986). Müstehcenlik Mi, Seçim Yatırımı Mı?. Girişim, No: 6, Mart, pp. 6-7.
• Gürdoğan, E. (1984). Enflasyonun Görünmeyen Yüzü. İslam, No: 16, Aralık, pp. 46.
• Gürdoğan, E. (1986a). Ekonomik İnsan Yerine Sorumlu Aydın. İslam, No: 30, Şubat, pp. 8-10.
• Gürdoğan, E. (1986b). Otorite ve Sorumluluk Boşluğu. İslam, No: 31, Mart, pp. 8-9.
• Gürdoğan, E. (1988). Biz ve Avrupa. Dış Politika, No: 2, Temmuz, pp. 7-14.
• Gürdoğan, N. (1985). İslam Bankacılığı ve Özel Finans Kurumları. Hilâl, No: 23, Aralık, pp. 30-33.
• Heper, M. (1990). The State, Political Party and Society in post-1983 Turkey. Government and Opposition, Vol. 25, No. 3, Summer, pp. 321-333.
• Hilal (1984). 1984’e Taze Umutlarla Girdik. Cilt: 252, No: 21, Ocak, pp. 2.
• İslam (1985). Enflasyon: Ekonomik Olmaktan Çok Kültürel Bir Sorun. No: 27, Kasım, pp. 44.
• İslam (1986a). Bir Sistem Problemi Enflasyon. No: 33, Mayıs, pp. 41-48.
• İslam (1986b). Ahlaksızlığa Sahip Çıktılar. No: 30, Şubat, pp. 11.
• İslam (1986c). Müstehcenlik Paneli Yapıldı. No: 32, Nisan, pp. 12.
• İslam (1986d). AET: Bir Haçlı Topluluğu Mu?. No: 36, Ağustos, pp. 33.
• Kahraman, K. (1987). Avrupa Topluluğu, Yunanistan ve Türkiye. İslam, No: 45, Mayıs, pp. 27
• Kahraman - Elgün, S. (2000). Rethinking Turkey‐European Union Relations in the Light of Enlargement. Turkish Studies, 1:1, pp. 1-20.
• Kar, E. (1989). Tanzimat Fermanını Nasıl Anlamalıyız?. Hilâl, No: 322, Kasım, pp. 25-26.
• Karakoç, S. (1988). Dört Yol Ağzında Türkiye ya da Türkiye Nereye Gidiyor. Diriliş, Cilt: 7, No: 2, pp. 3.
• Karakoç, S. (1989). Batı ve Biz. Diriliş, Cilt: 7, No: 28, pp. 1 & 16.
• Karaman, H. (1987). Yeni Bir Fetih İmkânı Mı?. Altınoluk, No: 17, Temmuz, pp. 23.
• Karamollaoğlu, T. (1988). Avrupa Topluluğu ve Türkiye. Dış Politika, No: 2, Temmuz, pp. 108-117.
• Kaya, R. & Çakmur, B. (2010). Politics and the Mass Media in Turkey. Turkish Studies, 11:4, pp. 521-537.
• Kerim, F. (1987). AET ve Türkiye ya da Emperyalizmin Türkiye’de Yasallaştırılması. Girişim, No: 20, Mayıs, pp. 30-33.
• Kıllıoğlu, İ. (1986). Değer ve Müstehcen. İslam, No: 31, Mart, pp. 15-16.
• Küçük, R. (1988). Manevi Değerler, Namus, Basın ve Tv. Kadın ve Aile, No: 36, Nisan, pp. 45-46.
• Maraşlı, A. (1987). Hangi Aile. Altınoluk, No: 22, Aralık, pp. 4-6.
• Mavera (1987). Ersin Gürdoğan ile Tüketim Ekonomisinin Bir Başka Yüzü: Hayasız Yayınlar ve Ruhsal Kirlenme. No: 124, pp. 31-35.
• Milliyet (17.01.1986). ANAP Genel Başkan Yardımcısı Keçeciler Yakındı: ‘Müstehcen Neşriyatın Faturasını Biz Ödemeyiz. pp. 6.
• Milliyet (06.03.1986). ’Muzır’ Yayın Tasarısı Meclis’te Benimsendi. pp. 12.
• Milliyet (16.03.1987). Erbakan’dan Seçim Seferberliği. pp. 7.
• Müftüler, M. (1995). Turkish Economic Liberalization and European Integration. Middle Eastern Studies, Vol. 31, No. 1, (Jan.), pp. 85-98.
• Öniş, Z. (2004). Turgut Özal and his Economic Legacy: Turkish Neo-Liberalism in Critical Perspective. Middle Eastern Studies, 40:4, pp. 113-134.
• Özdür, A. (1986). Sağa ve Sola Değişik Bir Bakış. Girişim, No: 4, Ocak, pp. 22-23.
• Öztan, G. G. (2019). Askeri Disiplinden ‘Kontrollü Liberalleşme’ye: 12 Eylül Restorasyonu ve Eğitim Tartışmalarındaki İzdüşümü. Toplum ve Bilim, No: 148, pp. 12-40.
• Sabri, A. (1987). Sömürgeciler Ortaklığı. Altınoluk, No: 17, Temmuz, pp. 30-32.
• Salt, J. (1995). Nationalism and the Rise of Muslim Sentiment in Turkey. Middle Eastern Studies, Vol. 31, No. 1, pp. 13-27.
• Seyidoğlu, İ. (1989). AT’a Girelim Derken Çağın Sorusu: Necaşi Müslümanları mı Bekliyor?. Altınoluk, No: 38, Nisan, pp. 43.
• Sezer, B. (1987). Batıcılaşmanın Bedeli. Altınoluk, No: 17, Temmuz, pp. 33-34.
• Şan, M. K. (1989). Türkiye’nin Avrupa Topluluğuna Entegrasyonu Üzerine Sosyolojik Bir Deneme. Hilâl, No: 322, Kasım, pp. 27-28.
• Şaylan, G. (1992). Türkiye’de İslamcı Siyaset. Ankara: Verso Yayıncılık
• Sevilgen, M. G. (1985). Özel Finans Kurumları. Hilâl, No: 23, Aralık, pp. 23-29.
• Şimşek, S. (2004). New Social Movements in Turkey Since 1980. Turkish Studies, Vol.5, No.2, Summer, pp. 111-139.
• Tabakoğlu, A. (1987). Batılılaşma Seyrimiz ve Avrupa Kimliği. Altınoluk, No: 17, Temmuz, pp. 24-27.
• Taha, R. (1982). İslam’da İşçi ve İşveren Münasebetleri. Ribat, No: 2, Aralık, pp. 17-18.
• Taha, R. (1983). İş Hayatında İşçinin Sorumluluğu. Ribat, No: 4, Şubat, pp. 14.
• Taşgetiren, A. (1990). Fetih Çizgisi – AT Çizgisi. Altınoluk, No: 51, Mayıs, pp. 3-5.
• Uluç, A. V. (2014). Liberal – Muhafazakâr Siyaset ve Turgut Özal’ın Siyasi Düşüncesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 12, No: 23, pp. 107-140.
• Üzmez, V. (1987). Suçlu Kim?. Ribat, No: 49, Ocak, pp. 20.
• Varol, A. M. (1989). Avrupa Ne Kadar Demokrat?. Altınoluk, No: 46, Aralık, pp. 39-39.
• Vatandaş, C. (1986). Düşüncelerin Kendini İnkârı veya Demokraside Partileşmek. Girişim, No: 15, Aralık, pp. 32-33.
• Yavuz, M. H. (1997). Political Islam and the Welfare (Refah) Party in Turkey. Comparative Politics, Vol. 30, No. 1, pp. 63-82.
• Yavuz, M. H. (2003). Islamic Political Identity in Turkey. New York: Oxford University Press
• Yavuz, S. (1986). Demokratik Rejimler Tek Siyasal Seçenek Mi?. Girişim, No: 14, Kasım, pp. 13-14.
• Yavuz, S. (1989). Avrupa Kutsal İttifakı ve Çağdaş Bir Drama. Girişim, No: 47, Ağustos, pp. 42-43.
• Yazar, Y. (1987). Avrupa Topluluğuna Girişin Anlamı. İslam, No: 45, Mayıs, pp. 14-16.
• Yılmaz, H. (2011). Euroscepticism in Turkey: Parties, Elites, and Public Opinion. South European Society and Politics, 16:01, pp. 185-208
• Yılmazer, A. (1988). Alış-Veriş Hastalığı ya da Kriz Nöbetleri. İslam, No: 63, Kasım, pp. 46.
• Yükleyen, A. (2008). Sufism and Islamic Groups in Contemporary Turkey. Cambridge History of Turkey, Vol. 4, (ed by Reşat Kasaba), Cambridge University Press, pp. 381-387.