From an Unknown Territory to a Nation’s Motherland: An Analysis of the Memoirs of the Republic’s First Generation of Intellectuals

Yıl 2023, Cilt: 32 , 81 - 100, 31.12.2023

U. Ceren Ünlü Mehmet Ertan

https://doi.org/10.26650/siyasal.2023.32.1354697

Öz

This article aims to analyze the memories and autobiographies of six intellectuals who witnessed and contributed to the foundation of the Turkish Republic and played important roles in the cultural policies of the era of the early Republic of Turkey. In the analysis, the sociological concept of generation is utilized as a conceptual framework. Characterizing a group of people that not only share approximating birth dates and locations but also have experienced similar historical moments or political and socioeconomic transformations as a generation, this article regards Şevket Süreyya Aydemir, Süleyman Edip Balkır, İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ahmet Emin Yalman and Hasan Âli Yücel as members of the same generation. An in-depth analysis of the memoirs and autobiographies reveals two common themes among these people’s memories: first, because they were born and grew up on the western side of the Ottoman lands, they were all strangers to Anatolia before World War I or the foundation of the Republic; and, second, all six intellectuals believed in the fact that the path of turning Anatolia into a modernized and secularized homeland passed through education. Their strangeness to Anatolia and the importance of education for its socio-cultural development were highly related because the transformation of Anatolia through education not only aimed to create a homeland but also ended the strangeness between these intellectuals and Anatolia.

Anahtar Kelimeler

Generation, Intellectual history, Memoirs, Early republican period

Bilinmeyen Topraklardan Anavatana: Cumhuriyetin İlk Aydın Kuşağının Anılarının Analizi

Öz

Bu makale Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna tanıklık etmiş ve katkıda bulunmuş ve erken cumhuriyet döneminin kültürel politikalarında önemli roller oynamış altı aydının anılarını ve otobiyografilerini incelemeyi amaçlıyor. İncelemede kavramsal çerçeveyi kuşak kavramı çiziyor. Kuşak kavramını sadece benzer tarihlerde aynı coğrafyada doğmuş olmak değil benzer tarihsel an ve sosyoekonomik dönüşüm süreçlerini deneyimlemek üzerinden ele alarak, Şevket Süreyya Aydemir, Süleyman Edip Balkır, İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ahmet Emin Yalman ve Hasan Âli Yücel’i aynı kuşağın üyeleri olarak değerlendiriyoruz. Bu isimlerin anı ve otobiyografilerinin derinlemesine analizinde ortaklaşan iki ana tema öne çıkmaktadır. İlki Anadolu’ya yabancılıktır, çünkü bu isimler Osmanlı topraklarının batısında doğmuşlardı ve Anadolu ile tanışıklıkları I. Dünya Savaşı ya da cumhuriyetin kuruluş dönemlerine denk düşüyordu. İkinci ortak temaysa Anadolu’nun kalkınması ve aydınlanmasının yolunun eğitimden geçtiğine inanmalarıdır. Bu entelektüellerin Anadolu’ya yabancılıkları ve eğitime verdikleri önem de birbiriyle ilişkilidir, çünkü eğitimle Anadolu’nun dönüşümü anavatanın kalkınmasını sağlamanın yanı sıra, bu isimlerin Anadolu’ya yabancılıklarının da sona ermesine katkıda bulunacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kuşak, Düşünce tarihi, Anılar, Erken cumhuriyet dönemi

Kaynakça

• Ahmad, F. (1969). The Young Turks: the Committee of Union and Progress in Turkish Politics, 1908-1914. Oxford: Clanderon. google scholar
• Akı, N. (1960). Yakup Kadri Karaosmanoğlu: İnsan-Eser-Üslup. İstanbul google scholar
• Aktaş, Ş. (2014). Yakup Kadri Karaosmanoğlu. Ankara: TDK. google scholar
• Ateş, A. E. (2021). Kazma, Kürek, Defter, Kitap: Köy Enstitüleri, Sekülarizm ve Romantik Milliyetçilik. İstanbul: İletişim. google scholar
• Aydemir, Ş. S. (2004). Suyu Arayan Adam. İstanbul: Bilgi. google scholar
• Aydoğan, K. (2020). Uygarlığın Tuğlası: Arifiye Köy Enstitüsü. İstanbul: İş Bankası Kültür. google scholar
• Balkır, S. E. (2022). Eski Bir Öğretmenin Anıları 1908-1940. İstanbul: İş Bankası Kültür. google scholar
• Baltacıoğlu, İ. H. (1998). Hayatım. İstanbul: Dünya. google scholar
• Berger, B. M. (1960). ‘How Long is a Generation?’ The British Journal of Sociology 11(1), pp. 10-23. google scholar
• Bodnar, J. (1996). ‘Generational Memory in an American Town.’ Journal of Contemporary History. 26, pp. 619-637. google scholar
• Bora, T. (2021). Hasan Ali Yücel. İstanbul: İletişim. google scholar
• Bora, T; Şen, B. (2009). ‘Saklı Bir Ayrışma Ekseni: Rumelililer-Anadolulular’ in Laçiner, Ö. (ed.) Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 9: Dönemler ve Karakteristikler. İstanbul: İletişim, pp. 1149-1162. google scholar
• Bourdieu, P. (1993). ‘Youth’ is Just a Word: Sociology in Question. London: Thousand Oaks. google scholar
• Braungart, R. G.; Braungart, M. M. (1986). ‘Life-Course and Generational Politics.’ Annual Review of Sociology. 12, pp. 205-231. google scholar
• Çeçen, A. (2018). Atatürk’ün Kültür Kurumu: Halkevleri. İstanbul: Tarihçi Kitabevi. google scholar
• Çetinkaya, Y. D. (2004). 1908: Osmanlı Boykotu. İstanbul: İletişim. google scholar
• Edmunds, J.; Turner, B. S. (2002). Generations, Culture and Society. Buckingham: Open University Press. google scholar
• Eyerman, R.; Turner, B. S. (1998). ‘Outline of a Theory of Generations.’ European Journal of Social Theory 1(1), pp. 91-106. google scholar
• Gasset, J. O. Y. (1958). Man and Crisis. New York: W. W. Norton & Company. google scholar
• Georgeon, F. (2003). Türk Milliyetçiliği Üzerine Düşünceler: Suyu Arayan Adamı Yeniden Okurken. Gülcan, T. (trans.) in Bora, T. (ed.) Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 4: Milliyetçilik.İstanbul: İletişim, pp. 23-36. google scholar
• Gürallar, Yeşilkaya, N. (2002). ‘Halkevleri.’ İnsel, A. (ed). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 2: Kemalizm. İstanbul: İletişim, pp. 113-118. google scholar
• Heberle, R. (1951). Social Movements: An Introduction to Political Sociology. New York: Appleton-Century-Crofts. google scholar
• Holsti, O. R. and Rosenau, J. N. (1980). ‘Does Where You Stand Depend on When You Were Born? The Impact of Generation on Post- Vietnam Foreign Policy Beliefs.’ The Public Opinion Quarterly 44(1), pp. 1-22. google scholar
• Kansu, A. (2002). 1908 Devrimi. Erbal, A. (trans.) İstanbul: İletişim. google scholar
• Karaosmanoğlu, Y. K. (1986). Ankara. İstanbul: İletişim. google scholar
• Karaosmanoğlu, Y. K. (1991a). Politikada 45 Yıl. İstanbul: İletişim google scholar
• Karaosmanoğlu, Y. K. (1991b). Yaban. İstanbul: İletişim. google scholar
• Karaömerlioğlu, A. (2006). Orada Bir Köy Var Uzakta: Erken Cumhuriyet Döneminde Köycü Söylem. İstanbul: İletişim. google scholar
• Kirby, F. (2000). Türkiye’de Köy Enstitüleri. Tonguç, E. (trans). Ankara: Güldikeni. google scholar
• Larson, J. A.; Lizardo, O. (2007). “Generations, Identities, and the Collective Memory of Che Guevara,” Sociological Forum 22 (4), pp. 425-451. google scholar
• Mannheim, K. (1952). ‘The Problem of Generations.’ in Kecskemeti, P. (ed.) Essays on the Sociology of Knowledge. London: Routledge & Kegan Paul Ltd., pp. 276-322. google scholar
• Nora, P. (1996). Realms of Memory: Rethinking the French Past. New York: Columbia University Press. google scholar
• Pilcher, J. (1994). ‘Mannheim’s Sociology of Generation: An Undervalued Legacy.’ The British Journal of Sociology. 45(3), pp. 481-495. google scholar
• Reulecke, J. (2010). ‘Generation/Generationality, Generativity, and Memory.’ in Erll, A and Nünning, A. (eds). Cultural Memory Studies: An International and Interdisciplinary Handbook Berlin, New York: De Gruyter, pp. 119-126. google scholar
• Tekeli, İ.; İlkin, S. (2003). Bir Cumhuriyet Öyküsü Kadrocuları ve Kadro’yu Anlamak. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. google scholar
• Toksoy, N. (2007). Bir Kültürel Kalkınma Modeli Olarak Halkevleri. Ankara: Orion. google scholar
• Tonguç, İ. H. (1939). Eğitim Yoluyla Canlandırılacak Köy. İstanbul: Remzi. google scholar
• Yalman, A. E. (1970a). Yakın Tarihte Gördüklerim Geçirdiklerim 1 (1888-1918). Istanbul: Rey. google scholar
• Yalman, A. E. (1970b). Yakın Tarihte Gördüklerim Geçirdiklerim 2 (1918-1922). Istanbul: Rey. google scholar
• Yalman, A. E. (1970c). Yakın Tarihte Gördüklerim Geçirdiklerim 3 (1922-1944). Istanbul: Rey. google scholar
• Yücel, H. A. (1998). Dinle Benden. Ankara: Kültür Bakanlığı. google scholar
• Yücel, H. A. (1990). Geçtiğim Günlerden. İstanbul: İletişim. google scholar
• Webster’s New International Dictionary of the English Language. (1957). Springfield; Massachusetts: G. & C. Merriam Company Publishers. google scholar
• Zürcher, E. J. (2010a). ‘Who Were the Young Turks?’ The Young Turk Legacy and Nation Building: From the google scholar
• Ottoman Empire to Atatürk’s Turkey. London: IB Tauris, pp. 95-109. google scholar
• Zürcher, E. J. (2010b). ‘The Young Turk Mindset.’ The Young Turk Legacy and Nation Building: From the Ottoman Empire to Atatürk’s Turkey. London: IB Tauris, pp. 110-123. google scholar