Considering the Wealth Tax in the Context of the Wealth Declaration Debates (1960-1984) in Turkey

Yıl 2023, Cilt: 32 , 1 - 16, 31.12.2023

Ebru Deniz Ozan

https://doi.org/10.26650/siyasal.2023.32.1374646

Öz

Wealth tax, which has been off the agenda since the 1990s, has come back to the global political agenda with the COVID-19 pandemic. In response to the economic and social problems caused by the pandemic, wealth taxes were introduced in some Latin American countries and in the USA. International organizations such as the UN and the IMF suggested that a wealth tax should be considered as a solution. These discussions also came to the fore in Turkey. As a result of the global crisis and pandemic, Turkey, like other countries, faced financial problems and growing inequality. Although there has never been a general wealth tax in the history of the Republic of Turkey, the practice that comes closest to a wealth tax is the “Annual Wealth Declaration” that was implemented between 1960 and 1984. Throughout its implementation, the declaration of wealth caused controversy and was opposed or defended by different representatives of social classes. The aim of this study is to examine these perceptions about the declaration of wealth, by following the discussions in the press during those years, to clarify the arguments for and against the wealth declaration. The study also asks what the practice of the wealth declaration can tell us today, even though it was criticised, discussed, and then abandoned, in what could be described as a more appropriate social context, that is before the 1980s. The study aims to contribute, within a historical framework, to the discussions on the applicability of the wealth tax in Turkey.

Anahtar Kelimeler

the wealth declaration, Wealth tax, the wealth declaration debates in Turkey (1960-1984)

Türkiye’de Servet Beyannamesi Tartışmaları (1960-1984) Çerçevesinde Servet Vergisini Düşünmek

Öz

Birçok ülkede farklı şekillerde uygulanan ama 1990’lardan itibaren gündemden düşen servet vergisi, COVID-19 salgını ile tekrar küresel siyasetin gündemine girdi. Salgının yarattığı iktisadi ve toplumsal sorunlar karşısında bazı Latin Amerika ülkeleri ve ABD’nde yıllık servet vergisi uygulanmaya başladı. BM ya da IMF gibi uluslararası kuruluşlar, bir çözüm önerisi olarak servet vergisinin dikkate alınması gerektiğini ileri sürdü. Elbette bu tartışmalar Türkiye’de de gündeme geldi. Yaşanan küresel kriz ve salgın Türkiye’yi de diğer ülkeler gibi finansal sorunlar ve artan eşitsizlik sorunlarıyla karşı karşıya bıraktı. Türkiye Cumhuriyet’i tarihinde genel bir servet vergisi uygulaması olmasa da 1960-1984 yılları arasındaki servet beyannamesini, genel servet vergisine en çok yaklaşan uygulama olarak ele almak mümkün. Uygulandığı süre boyunca servet beyannamesi tartışmalara yol açmış, farklı kesimler tarafından karşı çıkılmış ya da savunulmuştu. Bu çalışma, o yıllardaki tartışmaları basın üzerinden takip ederek servet beyannamesine ilişkin bu çeşitli algıları irdelemek, servet beyannamesine ilişkin lehte ve aleyhte dile getirilen tezleri netleştirip hangi toplumsal kesimlerin bunları dile getirdiğini göstermek amacını taşıyor. 1980 öncesindeki yıllarda aslında daha uygun bir toplumsal bağlam olarak nitelendirilebilecek bir dönemde bile tepki gören, tartışılan ve ardından da son verilen servet beyannamesi uygulaması, bugün bize ne söyleyebilir sorusunu soruyor. Servet vergisinin Türkiye’de uygulanabilirliği tartışmalarına, tarihsel bir çerçevede, katkı sunmayı hedefliyor.

Anahtar Kelimeler

Servet beyannamesi, Genel servet vergisi, Türkiye’de servet beyannamesi tartışmaları (1960-1984)

Kaynakça

• Abadan, Y. (1966, 01 February). Sosyal hukuk devleti. Milliyet, s.2 google scholar
• Advani A., Miller H., & Summers A. (2021). Taxes on wealth: time for another look? Fiscal Studies, 42, 389395. https://doi.org/10.1111/1475-5890.12289. google scholar
• Ahmad, F. (1992). Demokrasi sürecinde Türkiye, translated by Ahmet Fethi, İstanbul: Hil. google scholar
• Atılgan, G. (2019). Sanayi kapitalizmin şafağında. Atılgan, G., Saraçoğlu, C., Uslu, A. (Ed.). Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de siyasal hayat (3rd edition, pp.521-662). Ankara: Yordam google scholar
• Ay, H. (1996). Vergi politikalarının uygulanmasında ekonomik çıkar gruplarının rolü-Türkiye örneği. (Unpublished Doctoral Thesis). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. google scholar
• Ay, H. & Haydanlı, L. (2018). Kuruluşundan günümüze Türkiye’de vergi yükü ve gelir dağılımının analizi. Sosyoekonomi, 26(38), 53-70. google scholar
• Birinci, N. (2022). Kişisel net servet vergisi ve uygulanabilirliği: OECD Ülkeleri Kapsamında Bir Değerlendirme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 713-736. google scholar
• Bakır, H. (2018). Neo-liberalizmin hegemonyası altında Türkiye emek piyasası. Çalışma ve Toplum, 3(58), 1459-1480. google scholar
• Bora, T. & Erdoğan, N. (2005). Zenginlik: ‘Zengin’ bir araştırma gündemi, ‘yoksul’ bir literatür. Toplum ve bilim, 104, 3-12. Retrieved from https://iletisim.com.tr/dergiler/toplum-ve-bilim/3/sayi-104-2005-spor-oyun-degil-ciddi-is/9974/zenginlik-zengin-bir-arastirma-gundemi-yoksul-bir-literatur/10514. google scholar
• Boratav, K. (2004). Türkiye iktisat tarihi 1908-2002. 8th edition, Ankara: İmge. google scholar
• Ceran, Y., Kargı, V., Çiçek, R. & Özuğurlu, H. Y. (2007). Türkiye’de Küreselleşmenin Vergi Politikaları Üzerine Etkileri: 1980-2005 Dönemi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(1), 275-289. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ yonveek/issue/13686/165633 google scholar
• Cillov, H. (1961, 20 December). Servet beyanı. Milliyet, s.2. google scholar
• Çelik, A. (2015). Turkey’s new labour regime under the Justice and Development Party in the first decade of the twenty-first century: Authoritarian flexibilization. Middle Eastern Studies, 51(4), 618-635. google scholar
• Durmuş, M. (2021). Covid-19 Salgını ve servet vergisi ihtiyacı, Politik Ekonomik Kuram, 5(1), 95-131. google scholar
• Ecevit, B. (1965, 23 March). Para ile iman. Milliyet, s.1 google scholar
• Ecevit, B. (1965, 13 May). Tüccar ve Sanayici. Milliyet, s.2. google scholar
• Eken, Ö. (2016) Servet ve servet transferi üzerinden alınan vergilerin iktisadi analizi. (Unpublished Master’s Thesis). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. google scholar
• Ergun, V. (1966). Servet Bildirimi ve Türkiye’deki Uygulaması. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/iumamk/issue/788/8589 google scholar
• Eroğlu, O. (2010). Servetin vergilendirilmesi ve Türkiye uygulaması (Unpublished Master’s Thesis). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. google scholar
• Heath, M. (2020, 5 December) Argentine Congress approves wealth tax as COVID-19 hits state coffers, Reuter 5/12/2020 https://www.reuters.com/article/argentina-economy-tax-idINKBN28F0FM. google scholar
• Heper, F. (1980). Türkiye’de vergi kaynağı olarak servetin irdelenmesi. (Associate Professorship Thesis). Eskişehir İktisadı ve Ticari İlimler Akademisi, Eskişehir. google scholar
• İpekçi, A. (1968, 28 March). Vergi kaçakçılığı ve servet beyanı. Milliyet, s.9 google scholar
• Kızılot, Ş. (1983). Servet Beyanı Uygulaması ve Hayat Standardı Esası. 3rd edition, Ankara: Vergi Yayınları. google scholar
• OXFAM (2022, 17 January). Ten richest men double their fortunes in pandemic while incomes of 99 percent of humanity fall. Retrieved from https://www.oxfam.org/en/press-releases/ten-richest-men-double-their-fortunes-pandemic-while-incomes-99-percent-humanity. google scholar
• Oyan, O. (2020, 26 April) Servet vergisi zaten yürürlükte. Birgün, https://www.birgun.net/makale/servet-vergisi-zaten-yururlukte-298268 google scholar
• Ozan, E. D. (2023). Türkiye’de neoliberal yönetişimin aracı olarak kurumsal sosyal sorumluluk. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (75), 397-415. google scholar
• Pulur, H. (1978, 03 June). Vergi kaçıranlar yine cennetlik. Milliyet, s.5. google scholar
• Rowlingson, K., Sood, A. & Tu, T. (2021). Public attitudes to a wealth tax: the importance of ‘capacity to pay’. Fiscal Studies, 42, 431-455. https://doi.org/10.1111/1475-5890.12282 google scholar
• Saad Filho, A. (2020) From COVID-19 to the end of neoliberalism. Critical Sociology, 46(4-5), 477-485, https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0896920520929966 google scholar
• Saraçoğlu, F. & Erul, R. D. (2022). Servet vergisinin tam zamanı. Vergi Sorunları Dergisi, 45(404), 13-27. google scholar
• Toker, M. (1962, 02 May). Şu, servet beyannameleri. Akis, s.5. https://www.gastearsivi.com/gazete/akis/1962-02-05/5 google scholar
• Toker, M. (1967, 23 July). “Hokus pokus” Milliyet, s.2. google scholar
• Toranzo, B. (2023, 24 April). Bills regulating wealth tax diverge on what ‘Wealth’ should be, Insper News, Retrieved from https://www.insper.edu.br/en/insper-news/bills-regulating-wealth-tax-diverge-on-what-wealth-should-be/ google scholar
• Türkiye Ticaret Odası, Sanayi Odaları ve Ticaret Borsa Birliği. (1980). Mehmet Yazar’ın 35. Genel Kurul kapanış konuşması, 35. Genel Kurul, 24-25 Mayıs 1980, Ankara: TOBB. google scholar
• Yalman, G. L. (2002) Hegemonya Projeleri Olarak Devletçilik, Kalkınmacılık ve Piyasa. Keyman, E. F. (Ed.) Liberalizm, devlet ve hegemonya. İstanbul: Everest. google scholar
• Züchrer, Erik J. (1997) Turkey: A Modern History. London: I. B. Tauris. google scholar
• Akis (https://www.gastearsivi.com/gazete/akis/1962-01-22/16 google scholar
• https://www.gastearsivi.com/gazete/akis/1962-02-12/22) google scholar
• Cumhuriyet google scholar
• Milliyet google scholar
• Tercüman google scholar