Öz
The family related vocabulary is a vast extended subject in the long history of Turkish language. “Mother”, in Turkish “anne”, as being the main part of family has been conveyed via different sayings throughout the long history of Turkish language as well. With the avowal of the Islam by Turks; the Arabic vocabulary, the long sovereignty of Turk on the Persian and Anatolia land; the Persian and ancient Anatolian vocabulary had affected the Turkish vocabulary on everyday language.In this article the words, implying mother, are studied through their etymological genealogies.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- (Devellioğlu) = Ferit Devellioğlu, (2009), Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgat, (yay. haz. Aydın Sami Gü- neyçal), Aydın Kitabevi, 29. Baskı, Ankara.
- (DLT) = Kaşgarlı Mahmut, (1986) Divânü Lûgat’it Türk, (yayına haz. Besim Atalay), Türk Dil Kurumu yay., Kabalcı yay, (birinci baskı), Türk Tarih Kurumu Basıme- vi, Ankara.
- (DLT-kb) = Kaşgarlı Mahmut, Divânü Lûgati’t Türk, Kabalcı yay, (birinci baskı), 2005, İstanbul.
- (DS) =Türk Dil Kurumu (1977), Derleme Sözlüğü, Türk Dil Kurumu yay, Ankara.
- (DTS) = Drevnetyurkskii Slovar’ (1968), (ed. Na- delyev, Nasılov, Tenişev, Şçarbek), CCCR Akademia Nauk, Leningrad.
- (EDPT) = Gerard Clauson, (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford at The Clarendon Pres, London. kabulü ve İran coğrafyasında geçen dönem Türkçeye yeni sözcükler kazandırmıştır. Türklerin Anadolu’ya yer- leşmesi ile de yerel dillerle ya da Eski Anadolu dilleriyle bir etkileşimi de hesaba katmak gerekir. Bugün “anne” için kullanılan söz dağarcığı bunun küçük ve anlamlı bir örneğidir.
- (ML Nevaî) = Ali Şîr Nevai (1966), Muhakemet’ül Lûgateyn, (yay. haz. F. Sema Barutçu Özönder), Türk Dil Kurumu Yay., Ankara.
- (Oxford Eng. Etym.) = Onions, C. T., (1967), The Oxford Dictionary of English Etymology, Oxford At Cla- rendon Press, Oxford University Press, İngiltere.
- (Eyüboğlu TDES). İsmet Zeki Eyüboğlu (1991), Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, (genişletilmiş ve gözden geçirilmiş ikinci basım), sosyal yay., İstanbul.
- Godward, Alan, (1999), A Dictionary of Turkish Ety- mology, Derby, İngiltere.
- Meninski, Franciscus à Mesgnien, (2000), Tesaurus Linguarum Orientalium Turcicae-Arabicae-Persicae, Simury yay., İstanbul.
- Sturtevant, Edgar H., (1946), Eti Dili Sözlüğü, Türk Dil Kurumu yay., İstanbul.
- Tietze, Andreas (2002), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı/Sphachgeschichtliches und Etymolo- gisches Wörterbuch, cilt. 1, Simurg-Österreichische Akademie der Wissenschaften, İstanbul-Wien.
Öz
Türkçenin uzun tarihi içinde aile ile ilgili söz varlığı önemli bir yer işgal etmektedir. “Anne” de ailenin asli üyesi olarak söz varlığında Türkçenin erken dönemlerinden beri farklı sözcüklerle ifade edilmektedir. İslam dinin kabulüyle Arapça ve Türklerin İran coğrafyasındaki egemenlikleri ile Farsça Türkçe söz dağarcığını ödünçleme sözcüklerle etkilemiştir. Ayrıca, Eski Anadolu dillerinin de Türkçeye etkisini göz önünde bulundurmak gerekir. Bu çalışmada Türkçede anne anlamına gelen sözcüklerin etimolojik kanıtları ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- (Devellioğlu) = Ferit Devellioğlu, (2009), Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgat, (yay. haz. Aydın Sami Gü- neyçal), Aydın Kitabevi, 29. Baskı, Ankara.
- (DLT) = Kaşgarlı Mahmut, (1986) Divânü Lûgat’it Türk, (yayına haz. Besim Atalay), Türk Dil Kurumu yay., Kabalcı yay, (birinci baskı), Türk Tarih Kurumu Basıme- vi, Ankara.
- (DLT-kb) = Kaşgarlı Mahmut, Divânü Lûgati’t Türk, Kabalcı yay, (birinci baskı), 2005, İstanbul.
- (DS) =Türk Dil Kurumu (1977), Derleme Sözlüğü, Türk Dil Kurumu yay, Ankara.
- (DTS) = Drevnetyurkskii Slovar’ (1968), (ed. Na- delyev, Nasılov, Tenişev, Şçarbek), CCCR Akademia Nauk, Leningrad.
- (EDPT) = Gerard Clauson, (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford at The Clarendon Pres, London. kabulü ve İran coğrafyasında geçen dönem Türkçeye yeni sözcükler kazandırmıştır. Türklerin Anadolu’ya yer- leşmesi ile de yerel dillerle ya da Eski Anadolu dilleriyle bir etkileşimi de hesaba katmak gerekir. Bugün “anne” için kullanılan söz dağarcığı bunun küçük ve anlamlı bir örneğidir.
- (ML Nevaî) = Ali Şîr Nevai (1966), Muhakemet’ül Lûgateyn, (yay. haz. F. Sema Barutçu Özönder), Türk Dil Kurumu Yay., Ankara.
- (Oxford Eng. Etym.) = Onions, C. T., (1967), The Oxford Dictionary of English Etymology, Oxford At Cla- rendon Press, Oxford University Press, İngiltere.
- (Eyüboğlu TDES). İsmet Zeki Eyüboğlu (1991), Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, (genişletilmiş ve gözden geçirilmiş ikinci basım), sosyal yay., İstanbul.
- Godward, Alan, (1999), A Dictionary of Turkish Ety- mology, Derby, İngiltere.
- Meninski, Franciscus à Mesgnien, (2000), Tesaurus Linguarum Orientalium Turcicae-Arabicae-Persicae, Simury yay., İstanbul.
- Sturtevant, Edgar H., (1946), Eti Dili Sözlüğü, Türk Dil Kurumu yay., İstanbul.
- Tietze, Andreas (2002), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı/Sphachgeschichtliches und Etymolo- gisches Wörterbuch, cilt. 1, Simurg-Österreichische Akademie der Wissenschaften, İstanbul-Wien.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Eylül 2011 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2011 Sayı: 26 |