Manisa İli Halk Eğitim Merkezlerine Devam Eden Kursiyerlerin Kendi Kendine Meme Muayenesi Konusunda Bilgi Düzeylerine ve Konuya İlişkin Uygulamalarına Eğitimin Etkisi

Yıl 2008, Sayı: 13, 107 - 120, 01.06.2008

Yrd. Doç. Dr. Adalet Koca Kutlu Yrd. Doç. Dr. Emel Yılmaz Arş. Gör. Dilek Çeçen

Öz

Bu çalışma, Manisa il merkezindeki Halk Eğitim Merkezlerine devam eden kursiyerlerin Kendi Kendine Meme Muayenesi (KKMM) konusunda bilgi düzeylerini değerlendirmek, konuya ilişkin uygulamaları ve verilen sağlık eğitiminin etkinliğini belirlemek amacıyla planlanmıştır. Çalışma, 1 Nisan- 9 Haziran 2006 tarihleri arasında yapılmıştır. Çalışmaya Manisa İl Merkezindeki tüm Halk Eğitim Merkezleri (5 merkez)dahil edilmiştir. Eğitime katılmak isteyen kadınlara, araştırmacılar tarafından hazırlanan, demografik özellikler ve KKMM konusunda soruları içeren “Bilgi Formu” uygulanmıştır. Eğitim sonrasında ve bir ay sonra KKMM uygulaması ile ilgili olan sorular katılımcılara tekrar verilerek geri bildirim alınmıştır. Veriler, SPSS istatistik programında değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde ki-kare kullanılmıştır. Halk eğitim merkezlerindeki kursiyer kadınların yaş ortalaması 29.05±10.25’tir. %61.0’ininKKMM’sini bilmediği, %71.5’inin ise KKMM yapmadığı saptanmıştır. Eğitim öncesi ve sonrası arasında KKMM sıklığını, KKMM el tekniği, KKMM amaçlarını bilme arasında anlamlı farklar saptanmıştır. KKMM yapmama nedenleri olarak “nasıl yapılacağını bilmeme” “unutkanlık “ile anlamlılık belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Meme kanseri, KKMM, sağlık eğitimi, hemşirelik

Effect to the Knowledge and Practices of Health Education About Breast Self Examination (BSE) of Women Who Attend to Social Education Center in Manisa City

Öz

The purpose of this study is to determine the information, practices and effect of health education about Breast Self Examination (BSE) of women who attend to social education Center in Manisa City. All of Social Education Centers (5 center) in Manisa were included to this study. A questionnairewas used to obtain data which included demographics of women and about questions BSE. It was givento women immediately post education and again after a month. Data were evaluated SPSS 11.00 for Windows. Chi-square test was used in the analyze ofdata. Mean age of women is 29.05±10.25. Sixty one percent of women did not know and 71.5% of them did not apply BSE. Between pre and post education it was found a significantly difference in the frequent of BSE, the technique of BSE, knowledge about the aim of BSE.The reason of not to apply BSE, “do not know how to do it” and “forgetfulness” were found statistically significant.

Anahtar Kelimeler

Breast cancer, breast self examination, health education, nursing

Kaynakça

• Aygin D., Uludağ C., Şahin S. (2004). Gençlerin me- me kanseri ve kendi kendine meme muayenesi hakkında bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendi- rilmesi. Hemşirelik Forumu, 7:4, 1-6. BMJ 323:11.
• Seçginli S., Nahcivan N.O. (2006). Factors associ- ated with breast cancer screening behaviours in a sample of Turkish women: A questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies, 43, 161–171.
• Şen S., Öztürk M., Kişioğlu AN. Isparta’da 25-65 yaş grubu kadınların meme kanserinin risk faktör- leri ve belirtilerine ilişkin bilgi düzeyleri. http://www.dicle.edu.tr/~halks/m139.htm (erişim tarihi 30. 7 .2005).
• Uzun Ö., Karabulut N., Karaman Z. (2004). Hemşi- relik öğrencilerinin kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bilgi ve uygulamaları. Atatürk Üniv. Hemşire- lik Yüksekokulu Dergisi, 7:1, 33-41.
• Akyolcu, N.(1985). Kadınların Meme Kanseri ve Kendi –Kendine Muayenesi Hakkındaki Sağlık Bilgi- si Düzeylerinin Ölçülmesi. İ.Ü Sağlık Bilimleri Ensti- tüsü Doktora Tezi.İstanbul.
• Çadır G., Eksen M., Bütüner E. ve ark. (2004). Muğ- la Merkez, Bayır, Yerkesik ve Yeşilyurt sağlık ocağı bölgelerinde yaşayan kadınların meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi konusundaki bilgi ve uygulama durumlarının belirlenmesi. Uluslarara- sı İnsan Bilimleri Dergisi, ISSN: 1303-5134,1-16. Bu sonuçlar doğrultusunda; meme kanserinin erken tanısı için önerilen bir teknik olan KKMM konusunda halkın bilgilendirilmesi, bilgilendir- menin planlı, sürekli olması ve bu konuda bi- linçlendirme için toplu iletişim araçlarının kulla- nılması önerilebilir.
• Nahcivan N.Ö., Seçginli S. (2003). Meme kanserin- de erken tanıya yönelik tutum ve davranışlar: Bir rehber olarak sağlık inanç modelinin kullanımı. C.Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 7:1,33-38.
• Austoker J. (2003). Breast self examination. BMJ, 326: 4, 1-2.
• Fuchsia H.F., Findlay S.S. ( 2006). Breast Self-Exa- mination. The Association of Women’s Health, Obstetric and Neonatal Nurses, 10:1, 66-70.
• Kabalcıoğlu F., Kurçer M.A., Şimşek Z. ve ark. (2005). Şanlıurfa il merkezinde görev yapan ebe ve hemşirelerin kendi kendine meme muayenesi yap- ma davranışları ve etkileyen faktörler. Hemşirelik Forumu, 1:1, 31-36.
• Weiss N.S. (2003). Breast Cancer Mortality in Rela- tion to Clinical Breast Examination and Breast Self- Examination. The Breast Journal 9: Suppl. 2,86–89.
• 12.Aydın, İ. (2004).Üniversite öğrencilerinin kendi kendine meme muayenesi hakkındaki bilgileri ve uygulamaları. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yük- sekokulu Dergisi, 7(3):26-34.
• Seçginli S., Nahcivan N.O. (2006). Breast Self Exa- mination remains an important component of bre- ast health: A response to Tarrant.International Jo- urnal of Nursing Studies, 43:4, 521-523.
• Gaskie S., Nashelsky J. (2005). Are breast self- exams or clinical exams effective for screening bre- ast cancer? The Journal of Family Practice, 54: 9 803-804.
• Jarvandi S., Montazeri A., Harirchi I., Kazemnejad A. (2002). Beliefs and behaviours of Iranian teac- hers toward early detection of breast cancer and breast self-examination. Public Health, 116, 245–249.
• Aktan K., Topuzoğlu A., Harmancı H. Hemşirelerin kendi kendine meme muayenesi yapma ve ma- mografi çektirmeye yönelik davranışlarını etkileyen faktörler. (erişim tarihi Ağustos 2005).
• Haji-Mahmoodi M. Montazari A., Jarvandi S. ve ark. (2002). Breast –self examination: knowledge, attitu- des and practices among female health care wor- kers in Tehran, Iran. Breast Journal, 8:4, 222-225.
• Yiğit R. (1998). Meme kanseri ve hemşirenin bu ko- nuda yapabileceği eğitim. Ege Üniversitesi Hemşi- relik Yüksekokulu Dergisi, 14:3, 291-300.
• Simon C.E. (2006). Breast cancer screening: cultu- ral beliefs and diverse populations. Health & Social Work, 31: I, 36-43.
• Spurgeon D. (2001). Breast self examination may do more harm than good.
• Tracey M.T., Littlewood D., Jenkinson J. (2005). Breast self-examination and breast awareness: a li- terature review. Journal of Clinical Nursing, 14, 570–578.
• Wasileh P.N., Blanche I. M.(2002). Factors Associ- ated with Breast Self-Examination Among Jordani- an Women Public Health Nursing Vol.19 No.4, pp.263–271.
• Çevik C., Akbulut G., Erkal S. Kadınların Kendi Kendine Meme Muayenesi Hakkındaki Bilgi Düzey- lerinin Kitlenin Fark Edilmesine Etkisi. Hemşirelik Forumu. Mart-Nisan 2005, 44-49.
• Demirhan H., Özen İ., Bostancı M., Zencir M. (2002). Pamukkale Üniversitesi kredi ve yurtlar ku- rumu kız öğrencilerinde kendi kendine meme mu- ayenesi ile ilgili bir araştırma. Sağlık ve Toplum, 12(3):81-84.
• Sadler G.R, Dhanjal S.K, Shah N.B, Shah R.B et al. (2001). Asian Indian women: knowledge, attitudes and behaviors toward breast cancer early detecti- on. Public Health Nursing Volume 18, Page 357- September/October.
• Aslan F.E, Gürkan, A., Şelimen, D., İşsever, H. (2002). İstanbul’da kadınların meme kanseri tarama programlarına katılımı (Mamografi çektirme, meme muayenesi için hekime gitme ve kendi kendine me- me muayenesi yapma durumları. Çağdaş Cerrahi Dergisi, 16(2):86-96.
• Parlar, S., Bozkurt, A.İ., Ovayolu, N. (2004). Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlama (AÇSAP) Merkezine başvuran kadınlarda kendi kendine meme muaye- nesi (KKMM) ile ilgili bilgi, tutum ve davranışların değerlendirilmesi. Sağlık ve Toplum, 14(2):53-58.
• Çiçeklioğlu M., Ceber E.E., Soyer M.T., Çımat S. (2005). Birinci basamaktaki hemşire/ebelerin eğiti- minde akran eğiticilerin kullanılması; meme kanseri erken tanısı eğitim programı geliştirme deneyimi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi,14(11):249-255.
• Öztürk M., Engin V.S., Kişioğlu A.N. (1999). The practice of breast-self examination among women at Gülistan district of Isparta. Eastern Journal of Medicine 4 (2): 47-50.
• Öncel S., Özdemir A.A. (2004). Kadınların meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi konu- sundaki bilgilerinin incelenmesi. Medical Network Klinik Bilimler ve Doktor, 2004,10(2):225-230.
• Aktan M., İnan A. (2004). Hastaneye başvuran ka- dınların ve hemşirelerin kendi kendine meme mu- ayenesi ile ilgili bilgilerinin değerlendirilmesi. Medi- cal Network Klinik Bilimler ve Doktor, 10(6):642- 647.